1822
1822 (MDCCCXXII) waor e gewoen jaor wat begós op 'nen dinsdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]
- 22 april - De Oldenburger Anton Sinkel äöpent eine manifacturehanjel aan de Nujendiek in Amsterdam. De zaak zal oetgreuje tot 't eësjte Nederlandse warehoes: "In de winkel van Sinkel is alles te koup".
- 9 juni - Octrooi wirt toegekènd aan Charles Graham veur 't kunsgebit.
- 14 juni - Charles Babbage bedènk zien raekenmachine.
- 22 juni - 't Groathertogdóm Beneje-Rien wirt mèt de Pruusje provincie Gulik-Kleef-Berg (provincie) samegevoog tot Rienprovincie.
- 7 september - Brazilië wirt ein ónaafhankelik keuninkriek.
- 12 oktober - Brazilië wirt ein ónaafhankelik keizerriek.
- 30 november - Nao ein belègk van 14 maondj verovert de widvrouw Bouboulina de Griekse havesjtad Nauplion, die es veurluipige hoofsjtad zal dene van 't ónaafhankelike Griekelandj.
- zónger datum
- Op Chios, dat zich ouch ónaafhankelik perbeert te make, richte de Turke ein groat bloodbaad aan. Ouch 't Nea Moni kloaster löp zjwaore sjaaj op.
- Mèt behulp van de inscripties van de Sjtein van Rosetta wit Jean-François Champollion de Egyptische hiërogliefe te óntciefere.
- De Heilige Alliantie, besjlut op 't Congres van Verona, dat ein Frans leger 't liberale Sjpanje zal bènne valle óm 't absolutistische bewèndj van Ferdinand VII te hersjtèlle.
- Keuning Willem I van de Nederlande rich de Algemeine Nederlandsche Vereiniging tot bevordering van de volksvliet op.
- De Brit Peter Barlow boewt eine einvoudige elektromotor, 't "Wiel van Barlow".
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]
gebaore op 10 december 1822.
gebaore 27 december 1822.
- 6 jannewarie - Heinrich Schliemann, Duutsje archeoloog (gesjtorve 1890)
- 12 jannewarie - Etienne Lenoir, Belzje oetvènjer van de explosiemotor (gesjtorve 1900)
- 7 fibberwarie - Joaquín Gaztambide Garbayo, Sjpaanse componist en dirigent (gesjtorve 1870)
- 16 fibberwarie - Sir Francis Galton, Britse bioloog (gesjtorve 1911)
- 25 fibberwarie - Jacobus Cornelis Bloem, Nederlandse politicus (gesjtorve 1902)
- 9 april - Willem Johan Lucas Grobbée, Nederlandse politicus (gesjtorve 1907)
- 25 april - Louis Willems, Belzje arts, en eine van de pioniers van de bacteriologie (gesjtorve 1907)
- 27 april - Ulysses S. Grant, achttiende president van de Verenigde Staten (gesjtorve 1885)
- 22 juli - Gregor Mendel, grondlegger van de genetica (gesjtorve 1884)
- 11 september - Olga Nikolajevna van Ruslandj, trouwde later keuning Karel I van Württemberg (gesjtorve 1892)
- 2 oktober - Jan Kappeyne van de Coppello, Nederlandse liberaal politicus (gesjtorve 1895)
- 4 oktober - Rutherford B. Hayes, neugetieënde president van de Verenigde Sjtate (gesjtorve 1893)
- 10 december - César Franck, Belzje componist en organist (gesjtorve 1890)
- 27 december - Louis Pasteur, Franse sjeikundige en bioloog (gesjtorve 1895)
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 22 mei - Gerard van Spaendonck (76), Nederlandse kunssjilder
- 25 juni - E.T.A. Hoffmann (46), Duutsje sjriever
- 8 juli - Percy Bysshe Shelley (29), Èngelsje dichter
- 25 augustus - William Herschel (83), Duutsj-Britse astronoom, componist, organist en meziekleëraar
