1884

1881 - 1882 - 1883 - 1884 - 1885 - 1886 - 1887

1884 (MDCCCLXXXIV) waor e sjrikkeljaor wat begós op dinsdag op de Gregoriaanse kalender.

Gebäörtenisse

4 jannewarie - In 't Verenigd Keuninkriek wirt door radicaal liberale en reformistische socialiste de Fabian Society opgerich. De bedoeling hiejvan is óm te kómme tot ein geleijde economie. De oprichtersj wille de productiemiddele nationalisere.
13 mieërt - Begin van 't Belègk van Khartoum.
23 mieërt - De Nederlandse regering weigert keuninklikke goodkäöring aan de Sociaal-Democratische Bóndj.
1 mei - D'r brik in de VS ein sjtaking oet die oetentelik 't begin van de 8-oerige wirkdaag zal beteikene. Deze daag zal de gesjiedenis ingaon es de Daag van de Arbeid en is in väöl lenj eine erkènde feësdaag. Oetzunjeringe zint Canada, Nederlandj, Zuud-Afrika en ouch de Verenigde Sjtate.
29 mei - De Nationale Maatsjappie van Buurtsjpaorwaege wirt opgerich.
16 juni - Jules Malou wirt premier van Belsj.
29 juli - Keuningin Emma wirt beneump tot regentes veur prinses Wilhelmina in geval keuning Willem III zouw kómme te euverlieje.
2 augustus - Ham Nghi wirt keizer van Vietnam.
18 oktober - Hertog Willem van Brunswiek sjturf kènjerloos. 't Pruusjes weigert Ernst-August es troanopvolger te erkènne, en pes 1913 wirt Brunswiek geregeerd door ein Pruusje regent.
26 oktober - August Beernaert wirt premier van Belsj.
november - Grover Cleveland versjleit James G. Blaine in de presidentsverkezinge in de VS.
15 november - Begin van de Conferentie van Berlien. Hiej wirt Afrika wiejer verdeild ónger de koloniale mogendheje. Duutsjlandj treujt nao veure es koloniale mogendheid. Duutsj Zuudwes-Afrika, Togolandj, Kameroen en de Bismarckarchipel waere Duutsje kolonië of protectorate.
18 november - Mèt Britse sjteun verovert China opnuuj Oas-Turkesjtan (Xinjiang) en annexeert dit gebeed. Zoa waet Groat-Brittannië 't gevaor veur groatere Russische expansie in te damme.

zónger datum

De sjtichting van 't Zuderzeëcomité, dat zich inzèt veur de inpoldering van de Zuderzeë en de Waddezeë.
In Frederiksoord wirt de eësjte tuinbouwsjoal van Nederlandj opgerich.
In Belsj richte de conservatieve de Kathelieke Partiej op ónger de benaming: "Fédération des Cercles catholiques et des Associations conservatrices".
In 't Èngelandj teistert ein epidemie van boektyfus 't landj.
Eindj van de Salpeteraorlog in Zuud-Amerika. Bolivia sjteit de provincie Cobieja aaf aan Chili, en verlus zien verbènjing mèt de zeë.
Transvaal herkriet zien ónaafhankelikheid.
De Russe verovere 't gebeed róndj Merv.
Pro-Japanse hervörmers plege eine sjtaatsgreep in Korea, dae mèt Chinese hulp wirt neergesjlage.
Lucius Copeland presenteert eine door 'n sjtoummachine aangedreve velocipede (zuug foto).

Waereldtentoansjtèlling in New Orleans, Louisiana.
De Siamese kat wirt in Europa geïmporteerd.
Vakbunj waere gelegaliseerd in Frankriek.

Gebore

13 jannewarie - Joseph Rock, Amerikaans-Oasteriekse antropoloog, botanicus, filmer, fotograaf, linguïst, óntdèkkingsreiziger en auteur (gesjtórve 1962)
16 jannewarie - Frederick Yates, Britse sjaker (gesjtórve 1932)
21 jannewarie - Teunis van der Linden, Nederlandse sjeikundige (gesjtórve 1965)
22 jannewarie - Jan Feitsma, Nederlandse procureur-generaal in Amsterdam (gesjtórve 1945)
31 jannewarie - Theodor Heuss, Duutsje bóndjspresident (gesjtórve 1963)
31 jannewarie - Gerrit van Poelje, Nederlandse ambtenaer en besjtuurskundige (gesjtórve 1976)
1 fibberwarie - Jevgeni Zamjatin, Russische sjriever (gesjtórve 1937)
4 fibberwarie - Tjeerd Bottema, Nederlandse kunstenaer (gesjtórve 1978)
9 fibberwarie - Carel Gerretson, Nederlandse historicus en politicus, ouch bekènd es de dichter Geerten Gossaert (gesjtórve 1958)
12 fibberwarie - Marie Vassilieff, Russische sjilder (gesjtórve 1957)
14 fibberwarie - Alfred Ost, Belzje sjilder (gesjtórve 1945)
8 mieërt - Jo Goetzee, Nederlandse atleet (gesjtórve 1935)
14 mieërt - Albert van Giffen, Nederlandse archeoloog (gesjtórve 1973)
15 mieërt - Ángelos Sikeliános, Griekse dichter (gesjtórve 1951)
24 mieërt - Peter Debye, Nederlands-Amerikaanse sjeikundige (gesjtórve 1966)
24 mieërt - Eugène Tisserant, Franse kardinaal (gesjtórve 1972)
2 april - Gösta Adrian-Nilsson, Zjweedse sjilder (gesjtórve 1965)
4 april - Isoroku Yamamoto, Japanse admiraal (gesjtórve 1943)
12 april - Otto Fritz Meyerhof, Duutsje medicus, biochemicus en Nobelprieswinnaer (gesjtórve 1951)
20 april - Otto van Rees, Nederlandse sjilder (gesjtórve 1957)
21 april - Kees van Nieuwenhuizen, Nederlandse voetballer (gesjtórve 1981)
8 mei - Santiago Casares Quiroga, Sjpaanse politicus (gesjtórve 1950)
8 mei - Harry S. Truman, 33^ste president van de Verenigde Sjtate (gesjtórve 1972)
19 mei - Arthur Meulemans, Belzje componis, dirigent en meziekpedagoog (gesjtórve 1966)
21 mei - Johan van de Kieft, Nederlandse politicus (gesjtórve 1970)
27 mei - Max Brod, Oasterieks-Tsjechisch-Israëlische sjriever (gesjtórve 1968)
28 mei - Edvard Beneš, Tsjechische president (gesjtórve 1948)
5 juni - Ralph Benatzky, Oasteriekse componis (gesjtórve 1957)
5 juni - Ivy Compton-Burnett, Èngelsje sjriefster (gesjtórve 1969)
13 juni - Jean Brusselmans, Belzje sjilder (gesjtórve 1953
13 juni - Burrill Bernard Crohn, Amerikaanse gastro-enteroloog (gesjtórve 1983)
13 juni - Anton Drexler, Duutsje Nazi-politicus (gesjtórve 1942)
18 juni - Édouard Daladier, Franse politicus (gesjtórve 1970)
20 juni - Johannes Heinrich Schultz, Duutsje neuroloog (gesjtórve 1970)
2 juli - Alfons Maria Jakob, Duutsje neuroloog (gesjtórve 1931)
6 juli - Willem Marinus Dudok, Nederlandse architec (gesjtórve 1974)
7 juli - Lion Feuchtwanger, Duutsje sjriever (gesjtórve 1958)
12 juli - Amedeo Modigliani, Italiaanse sjilder en beeldhawwer (gesjtórve 1920)
15 juli - Manopakorn Nithithada, Thaise politicus (gesjtórve 1948)
19 juli - Karel Eduard, hertog van Sakse-Coburg en Gotha (gesjtórve 1954)
23 juli - Emil Jannings, Amerikaanse acteur (gesjtórve 1950)
26 juli - Guillaume Lemmens, bisjhop van Remunj (gesjtórve 1960)
29 juli - Boris Asafjev, Russische componis (gesjtórve 1949)
3 augustus - Josias Braun-Blanquet, Zjwitserse botanicus (gesjtórve 1980)
4 augustus - Jacques Hoogveld, Nederlandse atleet (gesjtórve 1948)
7 augustus - Billie Burke, Amerikaanse actrice (gesjtórve 1970)
9 augustus - Mary Beekman, Nederlandse actrice (gesjtórve 1957)
13 augustus - Guus Lutjens, Nederlandse voetballer (gesjtórve 1974)
16 augustus - Hugo Gernsback, Amerikaanse sjriever (gesjtórve 1967)
20 augustus - Rudolf Bultmann, Duutsje theoloog (gesjtórve 1976)
4 september - Henri Cornet, Franse fitserenner (gesjtórve 1941)
6 september - Julien Lahaut, Belzje politicus (gesjtórve 1950)
9 september - Arthur Lieutenant, Duutsje politicus (gesjtórve 1968)
11 september - Harvey Fletcher, Amerikaanse natuurkundige (gesjtórve 1981)
16 september - Staf de Clercq, Belzje politicus (gesjtórve 1942)
24 september - Gustave Garrigou, Franse fitserenner (gesjtórve 1963)
24 september - Johan August van Thiel, procureur-generaal van Amsterdam (gesjtórve 1972)
30 september - Adeodato Giovanni Piazza, patriarch van Venetië (gesjtórve 1957)
5 oktober - Hendrik Willem Tilanus, Nederlandse politicus (gesjtórve 1966)
10 oktober - Ferdinand Bordewijk, Nederlandse sjriever (gesjtórve 1965)
11 oktober - Eleanor Roosevelt, Amerikaanse meinsjerechte-activiste, evrouw van Franklin Delano Roosevelt (gesjtórve 1962)
8 november - Hermann Rorschach, Zjwitserse psycholoog (gesjtórve 1922)
10 november - Zofia Nałkowska, Poolse sjriefster (gesjtórve 1954)
10 november - Jan van Nijlen, Belzje dichter (gesjtórve 1965)
24 november - Michel de Klerk, Nederlandse architec (gesjtórve 1923)
1 december - Karl Schmidt-Rottluff, Duutsje expressionistische sjilder (gesjtórve 1976)
2 december - Ruth Draper, Amerikaanse actrice (gesjtórve 1956)
6 december - Petru Groza, Roemeense politicus (gesjtórve 1958)
11 december - Piet Ooms, Nederlandse zjwömmer en waterpoloër (gesjtórve 1961)
14 december - Cornelis Kruyswijk, Nederlandse architec (gesjtórve 1935)
18 december - Nicolaas Tsjarnetskyj, Oekraïense redemptoris en martelaer (gesjtórve 1959)
20 december - Max Blokzijl, Nederlandse zanger en journalist (gesjtórve 1946)
24 december - Antoine, Franse kapper van beroemdheje (gesjtórve 1976)
30 december - Hideki Tojo, Japanse bevelhöbber en politicus (gesjtórve 1948)

Gebaore 1n 1884

Peter Debije, Mesjtreechse sjeikundige
Harry S. Truman, president van de VS
Eleanor Rooseveldt, presidentsvrouw en miensjerechte-activiste

Gesjtórve

1 jannewarie - Franz Senn (52), Oasteriekse pesjtoar en bergbeklömmer
6 jannewarie - Gregor Mendel (61), gróndjlègker van de genetica
24 jannewarie - Karel Adrianus Meeussen (68), Nederlandse politicus
24 fibberwarie - Georg Büchmann (62), Duutsje taalkundige
27 fibberwarie - Marie de Jésus Deluil-Martiny (42), Belsj/Franse ordesjtichtster en zalige
Cetshwayo kaMpande, keuning van de Zoeloes
28 mieërt - Leopold (30), zoon van keuningin Victoria
4 april - Marie Bashkirtseff (25), artieste
8 mei - Mithat Pasja (62), Ottomaanse politicus
12 mei - Bedřich Smetana (60), Tsjechische componis
21 juni - Alexander (32), (kroan)prins der Nederlande
1 juli - Allan Pinkerton (64), Amerikaanse detective
10 juli - Karl Richard Lepsius (73), Duutsje Egyptoloog
10 juli - Paul Morphy (47), Amerikaanse sjaker
31 juli - Kien Phuc (15), keizer van Vietnam (1883-1884)
3 augustus - Paul Abadie (72), Franse architec
11 augustus - Cornelis Philippus Hofstede de Groot (54), Nederlandse theoloog
16 oktober - Benjamin Alvord (71), Amerikaanse wiskundige
18 oktober - Willem (78), zittend hertog van Brunswiek
11 november - Alfred Brehm (55), Duutsje zoöloog, ornitholoog en publicis
25 november - Adolph Wilhelm Hermann Kolbe (66), chemicus

Meziek

Giacomo Puccini sjrief ziene eësjte opera, Le Villi
Róndj deze tied kriet de gitaar zoaes geboewd door Antonio de Torres ziene hujige 'klassieke' vörm.