1995
| Historio 19ma yarcento  20ma 21ma yarcento
|
| Yardeki: 1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a |
| Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 |
La yaro 1995 (MCMXCV per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta ye sundio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 995ma yaro di la duesma yarmilo, la 95ma yaro di la 20ma yarcento, e la 6ma yaro di la yari 1990a.
Eventi
[redaktar | redaktar fonto]- 9ma di januaro - Valeri Polyakov atingas 366 dii en kosmo, quo esas nova rekordo.
- 14ma di marto - Norman Thagard esas unesma Usan astronauto qua flugas aden kosmo per Rusa fuzeo.
- 22ma di marto - Valeri Polyakov tervenas de Mir pos 438-dia flugo rekordala.
- 29ma di junio - Spaco-paromo Atlantis, de Usa, sucese atachas su a Rusa kosmo-staciono Mir.[1]
- 23ma di julio - Kometo Hale-Bopp deskovresas.
- 1ma di novembro - NASA perdas kontakto kun probilo Pioneer 11.
- 1ma di januaro - Mondal organizuro pri komerco remplasas GATT.
- 28ma di januaro - Boxisto Konstantin Czyu divenis championo dil International Boxing Federation (IBF) en kategorio ad 63,5 kg.
- 11ma di mayo - En New York, plua kam 170 stati decidas prolongar senkondicione l'abnego dil developo di nuklear armi por nefinita tempo.
- 23ma di mayo - On publikigas programigo-linguo Java.
- 27ma di novembro - Hispana Javier Solana inauguras konfero di 27 landi en Barcelona. La skopo esas krear libera-komercal areo che Mediteraneo, diminutar influo Usana en l'areo, e kombatar kontre fundamentalismo.
- 30ma di novembro - Javier Solana surprizante divenas kandidato a posteno di chefo di NATO, ma 52 Usana parlamentani opozas lo.
- 1ma di januaro - Finlando, Suedia ed Austria unionas su ad Europana Uniono.
- 18ma di januaro - En sudala Francia, Vallon-Pont-d'Arc, on deskovras pikturi en groto, evanta de 17.000 til 20.000 yari ante nun.
- 26ma di februaro - La maxim anciena koloko-banko di Unionita Rejio, Barings PLC, bankrotas, pro ke la kurtajero perdis 1,4 miliardi dolari en borso di Tokyo.
- 1ma di marto - En Polonia, chefministro Waldemar Pawlak renuncas. Ex-komunista Jozef Oleksy sucedas ilu.
- 26ma di marto - Schengen-konvenciono, qua eliminis transfrontiera kontrolo di personi efikeskas en diversa Europana landi.
- 17ma di mayo - En Francia, Jacques Chirac divenas prezidanto.
- 28ma di mayo - Ter-tremo kun forteso 7.6 che skalo di Richter frapas Neftegorsk, Agideyia, Rusia. Du triimo de la habitanti (2.000) perisas.
- 2ma di junio - Milital aeroplano F-16 Usana pafesas infre en Bosnia e Herzegovina.
- 15ma di junio - Ter-tremo kun forteso 6.2 che skalo di Richter frapas urbo Aigio, en Grekia, efektigas granda destruktado e produktas multa morti.
- 21ma di novembro - Pos pakto signatita en Dayton, Ohio, l'interna milito en Bosnia e Herzegovina finas.[2]
- 14ma di decembro - Prezidanti di Bosnia e Herzegovina, Kroatia e Serbia subskribas paco-pakto en Paris.
- 15ma di decembro - Europana Uniono decidas en Madrid uzeskor Euro-valuto depos la 1ma di januaro 1999.
- 6ma di januaro - En Manila, Filipini, eventas fairo en lojeyo. Policisti trovas ibe bombifeyo e komputero, qua kontenas projeti di al-Kaida por kaptor 11 aeroplani ye la 21ma di januaro.
- 17ma di januaro - Ter-tremo kun forteso 7.2 che skalo di Richter frapas Kobe, Japonia, e produktas 5.000 morti.
- 20ma di marto - Che metropoliteno* di Tokyo membri di sekto Aum Shinrikyo lasas sarino-gaso, qua mortigas 12 homi e traumatizas 5.500.
- 14ma di mayo - Dalai Lamao deklaras ke lor sis-evanta Gedhun Choekyi Nyiman Panche esas la 11ma riinkarnaco di Lamao.
- julio - Irak anuncas ke ol finos kunlaboro kun armo-serchisti di UN, se komercala blokado ne dissolvesas ante la fino di agosto.
- 9ma di julio - Interna milito en Sri-Lanka: Sri-Lankan aer-armeo bombardas urbeto Navaly, norde de la lando, e mortigas 125 civili.
- De 21ma til la 26ma di julio - Popul-Republiko Chinia pafas pavorigante fuzei an rivo di Taiwan pos la vizito dil prezidanto Lee Teng-hui ad Usa.
- 4ma di novembro - Chefministro di Israel Ichak Rabin mortigesas en Tel Aviv.
- 7ma di novembro - Tifono Angela devasts Filipini e Vietnam, e produktas 882 morti.
- 3ma di marto - Paco-trupi di UN retretas ek Somalia.
- 10ma di novembro - En Nigeria, medio-aktivisto Ken Saro-Wiwa ed ok altri Ogoniani linchesas.
- 21ma di novembro - Eventas granda ter-tremo de nordal Afrika til Israel.
- 31ma di januaro - Prezidanto Bill Clinton atribuas presto di 20 miliardi dolari por Mexikia por stabilizor l'ekonomio.
- 15ma di februaro - FBI arestas Kevin Mitnick, qua invadis multa deki de informatikoprogrami.
- 19ma di aprilo - Atento per bombo da Timothy McVeigh en Oklahoma-urbo produktas 168 morti.
- 27ma di mayo - En Charlotteville, Virginia, Usan aktoro Christopher Reeve ("La Superhomo") falas desur kavalo e paralizas.
- 16ma di oktobro - Asemblajo nomizita Million Man March eventas en Washington DC, ed unionas de 400 mil til 1,5 milion Afro-Amerikani, por vokar l'atenco di Demokrata e Republikana partisi pri la granda chomeso inter Usana negri.
- 30ma di oktobro - Kebekiana separatisti falias lor elekto pri separeso de Kanada.
- 22ma di novembro - Toy Story, unesma animo-cinematografuro kreita da komputero, lansesas en Usa.
- 1ma di januaro - Mercosur, kontrato inter Arjentinia, Brazilia, Uruguay e Paraguay pri libera komerco, efikeskas.
- 1ma di januaro - Fernando Henrique Cardoso divenas prezidanto di Brazilia.
- 14ma di mayo - Carlos Saúl Menem rielektesas prezidanto di Arjentinia.
- 13ma di junio - Prezidanto di Francia anuncas ke Francia prolongos nukleara probi en Pacifiko.
Naski
[redaktar | redaktar fonto]- 3ma di januaro - Kim Ji-soo, Sud-Koreana kantistino
- 6ma di januaro - Michaela DePrince, Sierraleonan-Usana dansistino (m. 2024)
- 7ma di januaro - Yulïya Pwtïnceva, Kazakstanana tenisistino
- 16ma di januaro - Takumi Minamino, Japoniana futbalisto
- 26ma di januaro - Muslim Magomedov, Rusa MMA-luktisto
- 30ma di januaro - Viktoria Komova, Rusa gimnastikistino
- 31ma di januaro - Nina Sublatti, Gruziana kantistino
- 16ma di februaro - Vladimir Fedoseyev, Rusa shakoludistulo
- 17ma di februaro - Madison Keys, Usana tenisistino
- 18ma di februaro - Samantha Crawford, Usana tenisistino
- 18ma di februaro - Konstantin Okulov, Rusa hokeisto
- 28ma di februaro - Katharina Hering, Germana tenisistino
- 6ma di marto - Peyman Keshavarzi, Iranana futbalisto
- 8ma di marto - Jamie Loeb, Usana tenisistino
- 17ma di marto - Anastasia Martyusheva, Rusa artala sketistino
- 15ma di aprilo - Yulia Inshina, Rusa e Azerbaijana gimnastikistino
- 16ma di aprilo - Maegan Manasse, Usana tenisistino
- 28ma di aprilo - Nadine Jarosch, Germana gimnastikistino
- 3ma di mayo - Celeste Buckingham, Slovaka kantistino
- 10ma di mayo - Aya Nakamura, Maliana-Franciana kantistino
- 11ma di mayo - Sachia Vickery, Usana tenisistino
- 12ma di mayo - Irina Hromachyova, Rusa tenisistino
- 12ma di mayo - Tamara Korpatsch, Germana tenisistino
- 14ma di mayo - Kelly Gale, Sueda manekinino
- 18ma di mayo - Manas Abdrasul uulu, Kirgiziana futbalistulo
- 5ma di junio - Troye Sivan, Australian aktoro, kantisto e manekino
- 16ma di junio - Joseph Schooling, Singapurana natistulo
- 19ma di junio - Raphael Veiga, Braziliana futbalisto
- 30ma di junio - Allie Kiick, Usana tenisistino
- 5ma di julio - Pusarla Venkata Sindhu, Indiana badmintonistino
- 14ma di julio - Serge Gnabry, Germana futbalisto
- 18ma di julio - Gabi Portilho, Braziliana futbalistino
- 31ma di julio - Taylor Ng, Usana tenisistino
- 8ma di agosto - Ganboldin Gandelger, Mongoliana futbalisto
- 14ma di agosto - Léolia Jeanjean, Franca tenisistino
- 22ma di agosto - Dua Lipa, Britaniana kantistino
- 4ma di septembro - Oliwer Kaski, Finlandana hokeisto
- 5ma di septembro - Sebastian Gorčík, Cheka hokeisto
- 12ma di septembro - Steven Gardiner, Bahaman atleto pri 400-metra kurado
- 12ma di septembro - Leonie Tepe, Germana aktorino
- 22ma di septembro - Aleksandra Prijović, Serbiana kantistino
- 29ma di septembro - Alice Matteucci, Italiana tenisistino
- 9ma di oktobro - Charlotte Klasen, Germana tenisistino
- 2ma di novembro - Rafael Vitti, Brazilian aktoro
- 30ma di novembro - Victoria Duval, Usana tenisistino
- 9ma di decembro - Natalia Siedliska, Germana tenisistino
- 14ma di decembro - Yulia Belokobilskaya, Rusa gimnastikistino
- 18ma di decembro - Barbora Krejčíková, Cheka tenisistino
- 31ma di decembro - Gabby Douglas, Usana gimnastikistino
Morti
[redaktar | redaktar fonto]- 1ma di januaro - Eugene Wigner, Hungara-Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1902)
- 2ma di januaro - Siad Barre, diktatoro di Somalia (n. 1919)
- 9ma di januaro - Souphanouvong, unesma prezidanto di Laos (n. 1909)
- 17ma di januaro - Miguel Torga, Portugalana skriptisto (n. 1907)
- 18ma di januaro - Adolf Butenandt, Germana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1903)
- 2ma di februaro - Donald Pleasence, Britanian aktoro (n. 1919)
- 3ma di februaro - Nicolás Lindley López, militisto e prezidanto di Peru (n. 1908)
- 4ma di februaro - Patricia Highsmith, Usana skriptisto (n. 1921)
- 9ma di februaro - David Wayne, Usan aktoro (n. 1914)
- 14ma di februaro - U Nu, ex-chefministro di Myanmar (n. 1907)
- 25ma di februaro - Rudolf Hausner, Austriana piktisto, desegnisto e skultisto (n. 1914)
- 1ma di marto - Georges J. F. Köhler, Germana biologiisto, Nobel-laureato (n. 1946)
- 3ma di marto - Howard W. Hunter, Usana reguliero e politikisto, prezidanto di Mormon-eklezio (n. 1907)
- 14ma di marto - William Alfred Fowler, Usana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1911)
- 2ma di aprilo - Hannes Alfvén, Sueda fizikisto, Nobel-laureato (n. 1908)
- 3ma di aprilo - Gracita Morales, Hispan aktorino (n. 1938)
- 6ma di aprilo - Ioannis Alevras, prezidanto di Grekia (n. 1912)
- 6ma di aprilo - Vieno Johannes Sukselainen, chefministro di Finlando (n. 1906)
- 10ma di aprilo - Morarji Desai, chefministro di India (n. 1896)
- 12ma di aprilo - Ezra Clark Stillman, Usana linguisto, prezidinto di IALA (n. 1907)
- 18ma di aprilo - Arturo Frondizi, prezidanto di Arjentinia (n. 1908)
- 25ma di aprilo - Ginger Rogers, Usan aktorino, dansisto (n. 1911)
- 3ma di mayo - Nicolás Lindley López, militisto e prezidanto di Peru (n. 1908)
- 5ma di mayo - Mihail Botvinnik, Rusa shakoludo-championo (n. 1911)
- 12ma di mayo - Karl Vennberg, Sueda poeto (n. 1910)
- 14ma di mayo - Christian B. Anfinsen, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1916)
- 18ma di mayo - Henri Laborit, Franca biologiisto e filozofo (n. 1914)
- 24ma di mayo - Harold Wilson, Britaniana politikisto, chefministro du foyi (n. 1916)
- 8ma di junio - Juan Carlos Onganía, prezidanto di Arjentinia (n. 1914)
- 23ma di junio - Jonas Salk, Usana mediko, inventinto di poliomielito-vacino (n. 1914)
- 25ma di junio - Ernest Walton, Irlandana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1903)
- 30ma di junio - Sicco Mansholt, prezidanto di Europana Komisitaro (n. 1908)
- 29ma di junio - Lana Turner, Usan aktorino (n. 1921)
- 4ma di julio - Eva Gabor, Hungara aktorino (n. 1919)
- 5ma di julio - Takeo Fukuda, chefministro di Japonia (m. 1905)
- 17ma di julio - Juan Manuel Fangio, Arjentinian automobilisto (n. 1911)
- 9ma di agosto - Jerry Garcia, Usana muzikisto (Grateful Dead) (n. 1942)
- 21ma di agosto - Subrahmanyan Chandrasekhar, Indiana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1910)
- 30ma di agosto - Sterling Morrison, Usana muzikisto e kompozisto (Velvet Underground) (n. 1942)
- 30ma di agosto - Lev Polugayevski, Rusa shakoludisto (n. 1934)
- 4ma di septembro - Paulo Gracindo, Brazilian aktoro (n. 1911)
- 9ma di septembro - Marina Núñez del Prado, Boliviana skultistino (n. 1908)[3]
- 9ma di oktobro - Alec Douglas-Home, Britaniana politikisto, chefministro (n. 1903)
- 9ma di oktobro - Kukrit Pramoj, chefministro di Tailando (n. 1911)
- 24ma di oktobro - Émile Jonassaint, prezidanto di Haiti (n. 1913)
- 26ma di oktobro - Wilhelm Freddie, Dana piktisto (n. 1909)
- 31ma di oktobro - Bill Rowling, chefministro di Nova-Zelando (n. 1927)
- 4ma di novembro - Ichak Rabin, chefministro di Israel, mortigita (n. 1922)
- 4ma di novembro - Gilles Deleuze, Franca filozofo (n. 1925)
- 18ma di decembro - Konrad Zuse, Germana injenioro, konstruktisto dil unesma komputero funcioninta (n. 1910)
- 22ma di decembro - James Meade, Angla ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1907)
- 25ma di decembro - Dean Martin, Usan aktoro (n. 1917)
Nobel-premiiziti
[redaktar | redaktar fonto]- Fiziko: Martin L. Perl, Frederick Reines
- Kemio: Paul J. Crutzen, Mario J. Molina, Frank Sherwood Rowland
- Fiziologio o Medicino: Edward Bok Lewis, Christiane Nüsslein-Volhard, Eric F. Wieschaus
- Literaturo: Seamus Heaney
- Paco: Joseph Rotblat, Pugwash-konfero pri Cienci e Mondal Aferi
- Ekonomiko: Robert Emerson Lucas, Jr.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1995: US shuttle docks with Russian space station - Publikigita da BBC. URL vidita ye 14ma di oktobro 2018.
- ↑ 1995: Balkan leaders agree to peace - Publikigita da BBC. URL vidita ye 19ma di oktobro 2016.
- ↑ Biografía de artistas latinoamericanos - Marina Núñez del Prado - Publikigita da Art Experts. URL vidita ye 11ma di januaro 2019.