1989

Historio 19ma yarcento20ma21ma yarcento

Yardeki: 1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a 1950a • 1960a • 1970a • 1980a • 1990a 2000a

Yari: 1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905 1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915 1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920 1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925 1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930 1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935 1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940 1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945 1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950 1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955 1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960 1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970 1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975 1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980 1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985 1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990 1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995 1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000

La yaro 1989 (MCMLXXXIX per Romala algarismi) esis ordinara yaro komencinta en sundio segun Gregoriala kalendario. Ol esis la 989ma yaro di la duesma yarmilo, la 89ma yaro di la 20ma yarcento, e la 10ma yaro di la yari 1980a.

• 26ma di agosto - Kosmoprobilo Voyager 2 flugas preter Neptuno.

• 14ma di februaro - L'unesma de la 24 artificala sateliti di GPS (Global Positioning System) sendesas ad orbito.
• 2ma di marto - 12 stati de Europana Komunitato interdiktas la produkto di freoni.
• 25ma di septembro - Usa e Sovietia kontratas ke li demolisos 98% de lia kemial armi.
• 9ma di novembro - Kolda milito finas, kande Est-Germania apertas Murego di Berlin e permisas populani irar e vehar libere deeste adweste, ed inverse.
• 3ma di decembro - George Bush e Mihail Gorbachyov interrenkontras en Malta. Li deklaras ke kolda milito (forsan) esas pasonta.^[1]

• 2ma di marto - 12 stati di Europana Komunitato interdiktas la produkti kun freoni.
• 7ma di aprilo - Submara navo "Komsomolec" de Sovietia sinkas en la maro di Barents pos incendio en nave, e 42 ek la 69 kruani mortas.^[2]
• 4ma di junio - En Polonia, Sindikato Solidareso vinkas l'unesma elekti libera pos la duesma mondomilito.
• 4ma di junio - En Ufa, Bashkortostan, Sovietia, du preterpasinta treni inflamas gaso likinta ek tubo, e 645 homi perisas.
• 7ma di junio - En Dania, lego permisanta samasexua mariajo aprobesas.^[3][4]
• 16ma di junio - En solena funero, Imre Nagy risepultesas en Budapest.^[5]
• 1ma til la 6ma julio - Ido-konfero eventas en Thalwil, proxim Zürich, Suisia.
• 23ma di agosto - Du milioni homi standas manuo en manuo sur voyo inter Tallinn e Vilnius en Baltiko por suportar la nedependo di Estonia, Latvia e Lituania.
• 25ma di agosto - Tadeusz Mazowiecki divenas l'unesma ne-komunista chefministro di Polonia.
• 9ma di septembro - En Leipzig, Est-Germania, granda demonstro por demokratio.
• 10ma di septembro - Hungaria apertas sua westala frontiero por Est-Germaniani transirar weste.
• 18ma di oktobro - Erich Honecker renuncas a la chefeso di Est-Germania.^[6]
• 23ma di oktobro - Hungaria abandonas la komunista rejimo.
• 9ma di novembro - Kolda milito finas kande Est-Germania apertas la Murego di Berlin e permisas populani irar e vehar libere deeste adweste, ed inverse.
• 10ma di novembro - Chefo di komunista partiso di Bulgaria, Todor Jivkov, e chefministro Petre Mladenov renuncas.
• 14ma di novembro - Serioza inundado en Málaga, Hispania.
• 17ma di novembro - "Velura revoluciono" komencas en Chekoslovakia. Policisti supresas demonstro en Praha.^[7]
• 20ma di novembro - Du milioni homi demonstras en Praha.
• 28ma di novembro - La komunista rejimo di Chekoslovakia imperas pri organizo di multa-partisal elekti.
• 1ma di decembro - La parlamento di Est-Germania abrogas la duktanta rolo di komunista partiso.
• 22ma di decembro - En Rumania la povo di Nicolae Ceausescu finas pos violentoza demonstri.
• 25ma di decembro - Nicolae ed Elena Ceausescu mortigesas.
• 29ma di decembro - En Chekoslovakia, Václav Havel elektesas prezidanto per liber elekto.
• 31ma di decembro - Tadeusz Mazowiecki divenas l'unesma ne-komunista chefo di Polonia pos 1944.

• 7ma di januaro - Akihito divenas imperiestro di Japonia pos Hirohito.
• 23ma di januaro - Ter-tremo en la Republiko Socialista Sovietiana Tajikistan produktas 274 morti.^[8]
• 30ma di januaro - Ambasadeyo di Usa evakuesas en Kabul, Afganistan.
• 14ma di februaro - Chefo di Iran, ayatolo Ruhollah Khomeini incitas mortigar Salman Rushdie, la skriptisto di "Satanika poemi".
• 15ma di februaro - Lasta Sovieta soldato foriras Afganistan.
• 24ma di februaro - Ayatolo Ruhollah Khomeini promisas 3 milioni dolari a mortigero di Salman Rushdie.
• 30ma di mayo - Chiniana studenti erektas en la placo Tianmen, Beijing, statuo dil "Deino di Demokratio".
• 3ma di junio - En Iran, ayatolo Ruhollah Khomeini mortas.
• 3ma di junio - Dum la nokto ca dio, komencas represo dil studento-movado en Tianmen-placo, Beijing.
• 4ma di junio - En Popul-Republiko Chinia, eventas masakro di demonstranti en Tianmen-placo, Beijing.
• 22ma di novembro - Prezidanto di Libano, René Moawad, ocidesas per bombo-explozo.

• 10ma di januaro - Kubana trupi retreteskas ek Angola.
• 30ma di junio - Omar Hassan Al-Bashir komandas stato-stroko en Sudan.

• 20ma di januaro - Prezidanteso di George Bush komencas.
• 24ma di marto - Petrolo-navo Exxon Valdez likas 240 000 bareli di petrolo che rivo di Alaska.
• 19ma di julio - En Sioux City, Iowa 111 personi mortas kande aviono Douglas DC-10 de United Airlines kolizionas kontre sulo, tamen 185 plusa homi transvivas.
• 17ma di oktobro - Ter-tremo frapas San Francisco ed Oakland en Kalifornia, e produktas 63 morti.^[9]
• 6ma di decembro - Kontre-feministo Marc Lépine mortigas 14 mulieri en École Polytechnique di Montreal.

• 1ma di junio - En Salvador, Alfredo Cristiani divenas prezidanto.
• 21ma di oktobro - En Honduras, aviono Boeing 727 de kompanio TAN-SAHSA, veninta de San-Jose, Kosta Rika, e transportanta 138 pasajeri e 8 kruani, kolizionas kontre monto kande de lua proximigo al Aeroportuo Internaciona Tocontín, en Tegucigalpa. En la maxim mala avional acidento di Central Amerika, 138 de la 146 personi en nave mortas.^[10]
• 20ma di decembro - Usa invadas Panama por revokar Manuel Noriega de la povo.
• 24ma di decembro - Diktatoro di Panama, Manuel Noriega, pregas azilo che ambasadeyo di Vatikano.

• 27 til 28ma di februaro - Populala revolto en Venezuela, konocata kom El Caracazo, kontre la politiki di Carlos Andrés Pérez por la ekonomio.
• 14ma di mayo - Carlos Saúl Menem vinkas prezidantal elekto en Arjentinia.
• 8ma di julio - Carlos Saúl Menem divenas prezidanto di Arjentinia.
• 14ma di decembro - En Chili eventas libera elekti pos 16 yari.
• 17ma di decembro - En Brazilia eventas prezidantal elekti pos 29 yari.

• 3ma di januaro - Kōhei Uchimura, Japoniana gimnastikistulo
• 5ma di januaro - Viktoria Boikova, Rusa skermistino
• 6ma di januaro - Andy Carroll, Angla futbalisto
• 9ma di januaro - Nina Dobrev, Bulgara-Kanadana aktorino
• 10ma di januaro - Robin Hanzl, Cheka hokeisto
• 16ma di januaro - Abdul-Aziz Abdulvahabov, Rusa MMA-luktisto
• 16ma di januaro - Kiesza, Kanadana kantistino
• 17ma di januaro - Alexandr Sarnavski, Rusa MMA-luktisto
• 1ma di februaro - Alfreð Finnbogason, Islandana futbalisto
• 4ma di februaro - Valentina Gunina, Rusa shakoludistino
• 5ma di februaro - Marina Melnikova, Rusa tenisistino
• 8ma di februaro - Jan Berger, Cheka hokeisto
• 10ma di februaro - Svetlana Klyukina, Rusa gimnastikistino

• 21ma di februaro - Corbin Bleu, Usan aktoro
• 24ma di februaro - Juha Metsola, Finlandana hokeisto
• 27ma di februaro - Stephen Kiprotich, Ugandan atletulo
• 1ma di marto - Dzmitriy Jirmont, Bielorusa tenisistulo
• 1ma di marto - Carlos Vela, Mexikiana futbalisto
• 4ma di marto - Erin Heatherton, Usana manekinino
• 4ma di marto - Benjamin Kiplagat, Ugandan atleto (m. 2023)
• 6ma di marto - Yana Zvereva, Rusa skermistino
• 11ma di marto - Orlando Johnson, Usana basketbalisto

• 16ma di marto - Theo Walcott, Angla futbalisto
• 16ma di marto - Gabriel Attal, chefministro di Francia
• 17ma di marto - Shinji Kagawa, Japoniana futbalisto
• 21ma di marto - Jordi Alba, Hispana futbalisto
• 28ma di marto - Siarhiey Jihalka, Bielorusiana shakoludistulo
• 12ma di aprilo - Antonia Iacobescu, Rumana kantistino
• 27ma di aprilo - Lars Bender, Germana futbalisto
• 3ma di mayo - Katinka Hosszú, Hungara natistino
• 6ma di mayo - Dominika Cibulková, Slovakiana tenisistino
• 20ma di mayo - Jan Eberle, Cheka hokeisto
• 30ma di mayo - Alexandra Dulgheru, Rumana tenisistino
• 31ma di mayo - Marco Reus, Germana futbalisto
• 10ma di junio - Alexandra Stan, Rumana kantistino
• 20ma di junio - Alexandr Balandin, Rusa gimnastikistulo
• 25ma di junio - Waleed Al-Husseini, Palestinana blogisto
• 30ma di junio - Bruno Fratus, Braziliana natisto
• 1ma di julio - Daniel Ricciardo, Australian automobilisto

• 5ma di julio - Dejan Lovren, Kroata futbalisto
• 5ma di julio - Ixtiyor Navroʻzov, Uzbekistana luktisto
• 19ma di julio - Vít Budínský, Cheka hokeisto
• 23ma di julio - Daniel Radcliffe, Britanian aktoro (Harry Potter)
• 31ma di julio - Viktoriya Azaranka, Bielorusa tenisistino
• 31ma di julio - Zelda Williams, Usan aktorino
• 1ma di agosto - Dmitri Kagarlicki, Rusa hokeisto
• 2ma di agosto - Nacer Chadli, Belga futbalisto
• 4ma di agosto - Alexandr Buklov, Rusa gimnastikistulo
• 6ma di agosto - Rudolf Červený, Cheka hokeisto
• 14ma di agosto - Malvina Seferi, Albanian-Italiana manekinino
• 17ma di agosto - Karina Ambarcumova, Rusa shakoludistino

• 30ma di agosto - Bebe Rexha, Usana kantistino
• 2ma di septembro - Alexandre Pato, Braziliana futbalistulo
• 2ma di septembro - Zedd, Rusa-Germana muzikala produktisto, disk-jokeo e kompozisto
• 8ma di septembro - Avicii, Sueda disk-jokeo (m. 2018)
• 10ma di septembro - Alexa Glatch, Usana tenisistino

• 13ma di septembro - Thomas Müller, Germana futbalisto
• 21ma di septembro - Altanhuyagiyn Mörön, Mongoliana futbalisto
• 22ma di septembro - Sabine Lisicki, Germana tenisistino
• 1ma di oktobro - Sara Gijazi, Egiptiana HBTI-aktivisto (m. 2020)
• 4ma di oktobro - Dakota Johnson, Usan aktorino
• 12ma di oktobro - Paulo Henrique Ganso, Braziliana futbalisto
• 13ma di oktobro - Alexandria Ocasio-Cortez, Usana politikal aktivisto
• 28ma di oktobro - Camille Muffat, Franca natistino (m. 2015)
• 14ma di novembro - Jake Livermore, Angla futbalisto
• 15ma di novembro - Bahitdjan Akbaraliyev, Kirgiziana futbalistulo
• 3ma di decembro - Azamat Baimatov, Kirgiziana futbalistulo
• 13ma di decembro - Taylor Swift, Usana kantistino
• 13ma di decembro - Hellen Onsando Obiri, Kenian atletino
• 26ma di decembro - Yohan Blake, Jamaikan atletulo
• 27ma di decembro - Yekaterina Lagno, Rusa shakoludistino

• 7ma di januaro - Hirohito, imperiestro di Japonia (n. 1901)
• 11ma di januaro - José Luis Bustamante y Rivero, prezidanto di Peru (n. 1894)
• 20ma di januaro - Józef Cyrankiewicz, chefministro di Polonia (n. 1911)
• 22ma di januaro - Vladimir Belov, Sovietiana pianisto (n. 1906)
• 22ma di januaro - Sándor Weöres, Hungara poeto (n. 1913)
• 23ma di januaro - Salvador Dalí, Katalunian artisto (n. 1904)
• 24ma di januaro - George Cukor, Usana filmifisto (n. 1899)
• 3ma di februaro - John Cassavetes, Usan aktoro (n. 1929)
• 4ma di februaro - Thorkild Hansen, Dana skriptisto (n. 1927)
• 21ma di februaro - Sándor Márai, Hungara skriptisto (n. 1900)

• 27ma di februaro - Konrad Lorenz, Austriana zoologiisto, Nobel-laureato (n. 1903)
• 5ma di marto - Richmond Barthé, Usana skultisto (n. 1901)
• 9ma di marto - Robert Mapplethorpe, Usan artisto, fotografisto (n. 1946)
• 8ma di aprilo - Esa Pakarinen (sr.), Finlandan aktoro (n. 1911)
• 12ma di aprilo - Sugar Ray Robinson, Usana boxisto (n. 1921)
• 16ma di aprilo - Kaoru Ishikawa, Japoniana kemiisto (n. 1915)
• 22ma di aprilo - Emilio Gino Segrè, Italiana fizikisto, Nobel-laureato (n. 1905)
• 23ma di aprilo - Hamani Diori, prezidanto di Nijer (n. 1916)
• 26ma di aprilo - Lucille Ball, Usan aktorino di komedii (n. 1911)
• 28ma di aprilo - Esa Pakarinen (sr.), Finlandan aktoro (n. 1911)
• 30ma di aprilo - Sergio Leone, Italiana filmifisto (n. 1929)
• 20ma di mayo - John Richard Hicks, Angla ekonomikisto, Nobel-laureato (n. 1904)

• 3ma di junio - Ayatolo Ruhollah Khomeini, chefo di Shia-Mohamedani de Iran (n. 1900)
• 9ma di junio - George Wells Beadle, Usana genetikisto, Nobel-laureato (n. 1903)
• 22ma di junio - Martti Talvela, Finlandan opero-kantisto (n. 1935)
• 30ma di junio - Hilmar Baunsgaard, chefministro di Dania (n. 1920)
• 2ma di julio - Andrei Gromiko, Sovietiana politikistulo (n. 1909)
• 6ma di julio - János Kádár, Hungara politikistulo (n. 1912)
• 11ma di julio - Laurence Olivier, Britanian aktoro (n. 1907)
• 16ma di julio - Herbert von Karajan, Austriana orkestrestro (n. 1908)
• 19ma di julio - Kazimierz Sabbat, Polona politikistulo (n. 1913)
• 22ma di julio - Martti Talvela, Finlandana kantisto di opero (n. 1935)
• 2ma di agosto - Luiz Gonzaga, Braziliana muzikistulo e kantisto (n. 1912)
• 12ma di agosto - William Bradford Shockley, Usana fizikistulo, Nobel-laureato (n. 1910)
• 21ma di agosto - Raul Seixas, Braziliana kantisto (n. 1945)

• 4ma di septembro - Georges Simenon, Belga skriptisto (n. 1903)
• 14ma di septembro - Pérez Prado, Kubana kompozisto (n. 1916)
• 22ma di septembro - Irving Berlin, Usana kompozisto (n. 1888)
• 26ma di septembro - Kaj Franck, Finlandana projetisto di mobli (n. 1911)
• 28ma di septembro - Ferdinand Marcos, diktatoro di Filipini (n. 1917)
• 4ma di oktobro - Graham Chapman, Britanian aktoro (n. 1940)
• 6ma di oktobro - Bette Davis, Usan aktorino (n. 1908)^[11]
• 26ma di oktobro - Charles J. Pedersen, Usana kemiisto, Nobel-laureato (n. 1904)
• 3ma di novembro - Timoci Bavadra, chefministro di Fidji (n. 1934)
• 5ma di novembro - Vladimir Horowitz, Rusa pianisto (n. 1903)
• 13ma di novembro - Princo Franz Joseph la 2ma di Liechtenstein (n. 1906)
• 18ma di novembro - Edvin Laine, Finlandana filmifisto (n. 1905)
• 20ma di novembro - Božidar Jakac, Sloveniana piktisto (n. 1899)
• 22ma di novembro - René Moawad, prezidanto di Libano (n. 1925)
• 26ma di novembro - Ahmed Abdallah Abderemane, prezidanto di Komori (n. 1919)
• 27ma di novembro - Carlos Arias Navarro, chefministro di Hispania (n. 1908)

• 30ma di novembro - Ahmadou Ahidjo, prezidanto di Kamerun (n. 1924)
• 3ma di decembro - Fernando Martín, Hispana basketbalisto (n. 1962)
• 3ma di decembro - Sourou-Migan Apithy, prezidanto di Dahome, la nuna Benin (n. 1913)
• 7ma di decembro - Hans Hartung, Germana-Franca piktisto (n. 1904)
• 8ma di decembro - Mikola Andriyovich Livitskyi, Ukrainana politikisto en exilo (n. 1907)
• 12ma di decembro - Roger Moureaux, Franca Idisto (n.?)
• 14ma di decembro - Andrei Saharov, Sovietiana fizikisto e politikal aktivisto, Nobel-laureato pri paco (n. 1921)
• 16ma di decembro - Lee Van Cleef, Usan aktoro (n. 1925)
• 16ma di decembro - Silvana Mangano, Italian aktorino (n. 1930)
• 22ma di decembro - Samuel Beckett, Irlandana skriptisto, Nobel-laureato (n. 1906)
• 25ma di decembro - Nicolae Ceausescu, chefo di Rumania, mortigita (n. 1918)

• Fiziko: Norman Foster Ramsey, Jr, Hans Georg Dehmelt, Wolfgang Paul
• Kemio: Sidney Altman, Thomas Cech
• Fiziologio o Medicino: John Michael Bishop, Harold Elliot Varmus
• Literaturo: Camilo José Cela
• Paco: Tenzin Gyatso (14ma Dalai Lamao)
• Ekonomiko: Trygve Haavelmo

1. ↑ 1989: Malta summit ends Cold War - Publikigita da BBC. URL vidita ye 3ma di decembro 2016. 
2. ↑ A lot lost at sea - Publikigita da The Economist. Dato di publikigo: 15ma di aprilo 1989. 
3. ↑ The Registered Partnership Act
4. ↑ Sheila Rule: Rights for Gay Couples in Denmark - Publikigita da New York Times. Dato di publikigo: 2ma di oktobro 1989. URL vidita ye 7ma di junio 2012. 
5. ↑ 1989: Hungary reburies fallen hero Imre Nagy - Publikigita da BBC. URL vidita ye 23ma di junio 2019. 
6. ↑ 1989: East Germany leader ousted - Publikigita da BBC. URL vidita ye 9ma di agosto 2016. Idiomo: Angla.
7. ↑ 1989: Police crush Prague protest rally - Publikigita da BBC. URL vidita ye 20ma di oktobro 2018. 
8. ↑ 1989: Many killed in Tajik earthquake - Publikigita da BBC. URL vidita ye 2ma di novembro 2016. 
9. ↑ 1989: Earthquake hits San Francisco - Publikigita da BBC. URL vidita ye 23ma di junio 2019. Idiomo: Angla.
10. ↑ Honduran 727 Hits Mountain; at Least 131 Die Nomo di la publikigo: Los Angeles Times.  Publikigita da Times Wire Services.  Dato di publikigo: 22ma di oktobro 1989.  Idiomo: Angla. 
11. ↑ Internet Movie Database