Վացլավ Վիդրա

Վացլավ Վիդրա
Ծնվել է	ապրիլի 29, 1876[…]
Ծննդավայր	Պլզեն, Պլզենի շրջան, Չեխիա[…]
Մահացել է	ապրիլի 7, 1953[…] (76 տարեկան)
Մահվան վայր	Պրահա, Չեխոսլովակիա[…]
Գերեզման	Վիշեհրադսկե գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Չեխոսլովակիա
Մասնագիտություն	գրող, ռեժիսոր, թատրոնի դերասան, կինոդերասան, դերասան և ուսուցիչ
Երեխա(ներ)	Václav Vydra?
Պարգևներ և մրցանակներ	ժողովրդական արտիստ

Վացլավ Վիդրա (ապրիլի 29, 1876(1876-04-29)^[1]^[2]^[3]^[…], Պլզեն, Պլզենի շրջան, Չեխիա^[2]^[4]^[3]^[…] - ապրիլի 7, 1953(1953-04-07)^[2]^[4]^[3]^[…], Պրահա, Չեխոսլովակիա^[2]^[4]^[3]^[…]), թատրոնի և կինոյի չեխ դերասան, ռեժիսոր, թատերական գործիչ, գրող-հուշագիր։ Չեխոսլովակիայի պետական մրցանակի դափնեկիր (1924), ՉՍՍՀ ժողովրդական արտիստ (1946)։ Նորամուտ�� կատարել է 1893 թվականին, ապա խաղացել տարբեր շրջիկ թատերախմբերում։ Եղել է Պլզենի (1907-1913), Պրահայի Քաղաքային թատրոնների (1913-1922), Ազգային թատրոնի (1922 թվականից, 1945-1949 թվականներին՝ նաև գեղարվեստական ղեկավար) դերասան։ Հեղինակ է «Ձայն եմ խնդրում» (1954) և «Իմ ճանապարհորդությունները կյանքում և արվեստում» (1958) գրքերի։

Կենսագրություն

Վացլավ Վիդրան ծնվել է 1876 թվականի ապրիլի 29-ին Պլզենում (Ավստրո-Հունգարիա), ռազմական երաժիշտի ընտանիքում։ Սովորել է գերմանական միջնակարգ դպրոցում, սակայն տարվելով թատրոնով, նախքան դպրոցն ավարտելը թողել է ուսումն ու 1893 թվականին կատարել նորամուտը Է. Ժոլների ղեկավարած թատերախմբում։

Խաղացել է տարբեր շրջիկ թատերախմբերում։ 1907 թվականից մինչև 1913 թվականը եղել է Պլզենի քաղաքային թատրոնի դերասան։ Այնտեղ կայացել է որպես նկարիչ-դեմոկրատ և ռեալիստ։ Իր մարմնավորած յուրաքանչյուր կերպարում փորձել է բացահայտել սոցիալական էությունը։

1913-1922 թվականներին ելույթ է ունեցել Պրահայի Քաղաքային թատրոնում, որտեղ իրեն դրսևորել է որպես հոգեբանական վերլուծության վարպետ, նրա աշխատանքները նշանավորվել են խառնվածքով, սուր մտքով։ 1922 թվականին տեղափոխվել է Պրահայի Ազգային թատրոն և այնտեղ զբաղեցրել առաջատար դիրք՝ դառնալով դերասան Էդուարդ Վոյան գործի շարունակողը։ Ազգային թատրոնում Վացլավ Վիդրան աշխատել է նաև որպես ռեժիսոր՝ 1920-ական և 1930-ական թվականներին դերասանական գործունեությունից բացի զբաղվելով ռեժիսուրայով։

1914-1954 թվականներին հանդես է եկել կինոնկարներում։ Նկարահանվել է ավելի քան 30 ֆիլմերում, այդ թվում՝ համր կինոյում։

1943-1949 թվականներին եղել է Պրահայի Ազգային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար։ 1949 թվականից զբաղեցրել է պետական թատրոնների ինտենդանտի պաշտոն։ Եղել է Չեխոսլովակիայի կոմունիստական կուսակցության անդամ։

Վացլավ Վիդրան հեղինակել է «Ձայն եմ խնդրում» (1954) և «Իմ ճանապարհորդությունները կյանքում և արվեստում» (1958) գրքերը, որոնցում ամփոփել է իր երկարամյա աշխատանքը թատրոնում, բնութագրել իր ժամանակակից բազմաթիվ դերասանների և ռեժիսորների, մտքեր է արտահայտել դերասանական և ռեժիսորական արվեստի և ընդհանուր առմամբ թատրոնի մասին։

Վացլավ Վիդրան մահացել է 1953 թվականի ապրիլի 7-ին Պրահայում։ Թաղվել է Վիշեգրադի գերեզմանատանը։

Ընտրյալ դերեր

Իրկա («Չեխը և գերմանացին», Շտեպանեկ, 1907)
Ջրաղացպան Վավրա («Մարիշա», Ա. և Վ. Մրշտիկներ, 1910)
Սոլնես («Շինարար Սոլնեսը», Իբսեն, 1908),
Վալտեր Ֆյուրստ («Վիլհելմ Տելլ», Շիլլեր, 1909)
Գլոստեր («Արքա Լիր», Շեքսպիր, 1907)
Պյոտր («Խավարի իշխանությունը», Տոլստոյ, 1912)
Օթելլո («Օթելլո», Շեքսպիր, 1922)
Դոն Ժուան («Դոն Ժուան», Մոլիեր, 1917)
Զիգմունդ («Հուսյաններ», Դվորժակ, 1919)
Հյուպատոս («Զորի», Էմիլ Վերհառն, 1920)
Ռոբեսպիեռ («Դանտոնի մահը», Գեորգ Բյուխներ, 1921)
Կրեչինսկի («Կրեչինսկու հարսանիքը», Ալեքսանդր Սուխովո-Կոբիլին, 1921)
Գերո, Վոյնար («Գերո», 1924, «Վոյնարկա», 1926, Ալոիս Յիրասեկ)
Տանտալ («Տանտալի մահը», Յարոսլավ Վրխլիցկի, 1925)
Յան Ամոս Կոմենսկի («Սպիտակ լեռ», Դվորժակ, 1924)
Ֆիլիպ Դուբսկի («Մեր սնապարծները», Լադիսլավ Ստրոուպեժնիցկի, 1938)
Ադամ Արարիչ և Ալկվիստ («Ադամ Արարիչ», Կարել Չապեկ, 1927)
Բարոն Կրյուչ («Սպիտակ հիվանդություն», Կարել Չապեկ, 1937)
Վալենտա («Հրկիզողի դուստրը», Յ․ Տիլ, 1939)
Ֆամուսով («Խելքից պատուհաս», Ալեքսանդր Գրիբոյեդով, 1935)
Մուրոմսկի և Վարավին («Կրեչինսկու հարսանիքը», 1940 և «Գործ», 1934, Ա. Սուխովո-Կոբիլին)
Կուրոսլեպով («Ջերմ սիրտ», 1925)
Ռոգոժին («Ապուշը», Դոստոևսկի, 1928)
Բերեստ («Պլատոն Կրեչետ», Ալեքսանդր Կոռնեյչուկ, 1936)
Եգոր Բուլիչով («Եգոր Բուլիչովը և ուրիշները», Մաքսիմ Գորկի, 1946)
Արքա Լիր, Հուլիոս Կեսար (Շեքսպիր, 1936)
Պրոսպերո («Փոթորիկ», Շեքսպիր, 1937)

Մրցանակներ

Չեխոսլովակիայի պետական մրցանակ (1924),
Չեխոսլովակիայի Հանրապետության ժողովրդական արտիստ (1946, եղել է այդ կոչմանն արժանացած առաջին դերասանը),
Պրահայի Ազգային թատրոնի պատվավոր անդամ (1946)։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Կերպարվեստի արխիվ
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Česká divadelní encyklopedie
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
↑ BillionGraves — 2011.
↑ Čestný titul národní umělec (չեխերեն) — 2015.

Գրականություն

Театральная энциклопедия. Том 1/Глав. ред. С. С. Мокульский — М.: Советская энциклопедия, 1961.
Träger J., Vaclav Vydra, Praha, 1951. (չեխ.)
Vaclav Vydra narodni umēlec. К 70. narozeninam, Praha, 1946. (չեխ.)

Արտաքին հղումներ

Václav Vydra Արխիվացված 2020-06-27 Wayback Machine (չեխ.)
Վացլավ Վիդրա Internet Movie Database կայքում

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 11, էջ 424)։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վացլավ Վիդրա» հոդվածին։

[_41af468820a7bbc3-1] 1,0 ^1,1 Կերպարվեստի արխիվ

[_2c5861707d5bf472-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_1f8e5c4def55065c-3] 3,00 ^3,01 ^3,02 ^3,03 ^3,04 ^3,05 ^3,06 ^3,07 ^3,08 ^3,09 ^3,10 Česká divadelní encyklopedie

[_8d024e93ca6f616b-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 ^4,7 ^4,8 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.

[_6b06990e72a8abe1-5] BillionGraves — 2011.

[_e8fa937535640c93-6] Čestný titul národní umělec (չեխերեն) — 2015.

[1]