Ալեքսանդր Մալայան

Սա հոդված է վերջերս մահացած մարդու մասին: Որոշակի տեղեկությունները, ինչպիսիք են՝ մահվան կամ դրան նախորդող իրադարձությունների հանգամանքները, կարող են հաճախակի փոփոխվել՝ կախված այդ հանգամանքների ի հայտ գալուց: Այն դեպքում, երբ ապակառուցողական խմբագրումներ են եղել, դիմե՛ք ադմինիստրատորներին:

Ալեքսանդր Մալայան
Ծնվել է	հուլիսի 17, 1948(1948-07-17)
Ծննդավայր	Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	դեկտեմբերի 23, 2024(2024-12-23)[1] (76 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Կրթություն	Երևանի Մխիթար Հերացու անվան Պետական Բժշկական Համալսարան
Մասնագիտություն	ակնաբույժ
Գիտական աստիճան	բժշկական գիտությունների դոկտոր
Ծնողներ	հայր՝ Սերգեյ Մալայան
Պարգևներ	և Ֆրիտյոֆ Նանսեն ոսկե հուշամեդալ

Ալեքսանդր Սերգեյի Մալայան (հուլիսի 17, 1948(1948-07-17), Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 23, 2024(2024-12-23)^[1], Երևան, Հայաստան), հայ ակնաբան։ Բժշկական գիտությունների դոկտոր (2001), պրոֆեսոր (2003), ԲԿԱԳՄԱ-ի և ՌԴ ԲՏԳԱ-ի ակադեմիկոս։ ԵՊԲՀ ակնաբուժության ամբիոնի վարիչ, Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի տնօրեն^[2], ՀՀ ԱՆ գլխավոր ակնաբույժ։

Ալեքսանդր Մալայանը ծնվել է 1948 թվականին, Թբիլիսիում, Սերգեյ Մալայանի ընտանիքում^[3]։ 1966 թվականին ավարտել է Երևանի Ալեքսանդր Պուշկինի անվան միջնակարգ դպրոցը, 1972 թվականին՝ Երևանի բժշկական ինստիտուտը։ 1972-1975 թվականներին եղել է ՀԽՍՀ Վարդենիսի շրջանի բժշկական կենտրոնի ակնաբույժը, կազմակերպել է ակնաբուժական-վիրաբուժական օգնություն։ 1975 թվականին ընդունվել է կլինիկական օրդինատուրա։ 1977-1978 թվականներին եղել է Երևանի քաղաքային 5-րդ բուժական միավորման «Աչքի հիվանդությունների կլինիկական քննությունն ու բացահայտումը պրոֆեսիոնալ հիվանդությունների հետ կապված» կաբինետի ակնաբույժը։ 1978-1999 թվականներին՝ Հանրապետական գլաուկոմատոզ դիսպանսերի ��աժնի վարիչ (այժմ՝ Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոն)։ 1983 թվականին ՀՍՍՀ առողջապահության մինիստրության որոշմամբ, Հայաստանում նորագույն վիրաբուժական մեթոդների ներդրման նպատակով, Հանրապետական ակնաբուժական կլինիկայի բազայի վրա կազմակերպել է հանրապետական վիրաբուժական կենտրոնի ստեղծումը^[4][5]։ 1984-1988 թվականներին առաջին անգամ Հայաստանում կլինիկական պրակտիկայում ներդրել է հետևյալ միկրովիրաբուժական մեթոդները՝

• Կատարակտայի հեռացում արհեստական ոսպնյակի տեղադրմամբ
• Ֆակոէմուլսիֆիկացիա
• Մեծահասակների ներթափանցող եղջերաթաղանթի փոխպատվաստում /կերատոպլաստիկա/:
• Վիտրեկտոմիա

1982 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն «Տաուրինի օգտագործումն աչքի եղջերաթաղանթի ներթափանցող վերքերի բուժման ժամանակ» թեմայով, 1982-1986 թվականներին եղել է ասիստենտ, 1992 թվականից՝ դոցենտ։ 2000 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն՝ «Բնակչության ակնաբուժական օգնության արդյունավետությունը բարձրացնող կազմակերպչական, պրոֆիլակտիկ, բուժական և վերականգնողական միջացառումների համալիր» թեմայով։

1984 թվականից Հայաստանի առողջապահության նախարարության գլխավոր ակնաբույժն է, 1992 թվականից՝ ԵՊԲՀ «Աչքի հիվանդություններ» ամբիոնի վարիչը, 1996 թվականից՝ Հայ-ամերիկյան մարդասիրական ծրագրի բժշկական տնօրեն ("Eye Progect AECP"), 1992 թվականից՝ Ս. Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի տնօրեն^[6]։

• Հայ ակնաբույժների ասոցիացիայի ղեկավար, 2012
• ՌԴ բժշկատեխնիկական գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ, 2006
• Գիտությունների և բնապահպանության կենսագործունեության անվտանգության միջազգային ակադեմիայի իսկական անդամ, 2003
• «Հայաստանի առողջապահության կազմակերպիչների կառավարման ընկերակցության նախագահության անդամ, 1999

Բազմաթիվ գիտական աշխատանքների, 10 ռացիոնալիզատորական առաջարկությունների, 4 դասագրքերի, 5 մեթոդական հանձնարարականների և 1 մենագրության հեղինակ է։

• «Աչքի հիվանդություններ» (դասագիրք)
• «Տեսողական օրգանի վնասվածքները երկրային աղետների ժամանակ» (մենագրություն)
• «Անհետաձգելի ակնաբուժական օգնություն»
• «Ռազմադաշտային ակնաբուժություն»
• «Նեյրոօթալմոլոգիա»
• "Поражения органа зрения при катастрофах", Е., 1991 (համահեղինակ)
• "Comprehensive Eye examination" (համահեղինակ)

• Առողջապահական համակարգում մասնագիտական բազմամյա ծառայության և աշխատանքային գնահատելի հաջողությունների համար պատվոգիր, 2002
• Մխիթար Հերացու մեդալ, 2006
• Ֆրիտյոֆ Նանսենի մեդալ, 2011
• «Հանուն խաղաղ Կովկասի» ոսկե մեդալ, 2012