سوخو-۲۴

سوخو-۲۴ Su-24
کاربری	جنگنده شبانه / بمب افکن
کشور سازنده	شوروی / روسیه
تولیدکننده	سوخو
نخستین پرواز	T-6: ۲ ژوئیه ۱۹۶۷ T-6-2I: ۱۷ ژانویه ۱۹۷۰
معرفی‌شده در	۱۹۷۴
وضعیت	در حال سرویس
کاربر اصلی	نیروی هوایی روسیه نیروی هوایی اوکراین نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیروی هوایی الجزایر
ساخته‌شده	۱۹۶۷–۱۹۹۳[۱]
تعداد ساخته‌شده	نزدیک به ۱٬۴۰۰
هزینه هر فروند	۲۴–۲۵ میلیون دلار در ۱۹۹۷[۲]

سوخو-۲۴ (به روسی: Су-۲۴) (سامانه نام‌گذاری در ناتو:انگلیسی: Fencer) یک جنگنده ضربتی نسل سوم مافوق صوت، دو کابینه، بال‌متغیر و دوموتوره ساخت شرکت سوخو است. این هواپیما که نخستین سیستم ناوبری و حمله دیجیتال شوروی را در خود داشت نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داده و از سال ۱۹۷۴ وارد ارتش شوروی شد و هم‌اکنون نیز در ارتش‌های روسیه، اوکراین، قزاقستان، الجزایر، سودان، سوریه و ایران در حال خدمت است. البته نیروی هوایی روسیه در حال جایگزینی تدریجی این هواپیما با جنگنده بمب‌افکن سوخو-۳۴ است.^[۳]حدود ۱۴۰۰ فروند از این هواپیما تا سال (۱۹۹۳) تولید شد.

سوخو-۲۴ که پاسخ روس‌ها به جنگنده بمب‌افکن اف-۱۱۱ آمریکایی‌ها بود، اختصاصاً برای حملات ارتفاع پایین مافوق صوت به عمق خاک دشمن طراحی شده و طراحی بال متحرک آن باعث شده تا قابلیت فرود و برخاست کوتاه را داشته‌باشد. بارگیری بال بالای این هواپیما نیز باعث شده تا پرواز باثباتی در ارتفاع پایین و مقاومت خوبی در مقابل جریان باد داشته‌باشد. این هواپیما با وزن خالی بیش از ۲۲ تن توانایی حمل ۸ تن مهمات از جمله بمب‌های هسته‌ای تاکتیکی، و دیگر انواع بمب و موشک و راکت و سوخت اضافی را دارد. ^{[نیازمند منبع]}

تولید جنگنده بمب افکن بال متغیر آمریکایی اف-۱۱۱ در نیمه دهه ۱۹۶۰ تهدیدی جدی برای شوروی بود. به همین دلیل کارخانه سوخو هم مأمور ساختن هواپیمایی با قابلیتهای مشابه شد. بعضی از اهداف طراحان سوخو در طرح جدیدشان، قابلیت پرواز فراصوتی در ارتفاع پایین، توانایی اجرای عملیات در شب یا روز و در همه گونه شرایط جوی و قابلیت استفاده از باندهای نامناسب و کوتاه بود. اولین طرح پیشنهادی، یک بمب‌افکن بال مثلثی عمودپرواز بود که به نتیجه مطلوب نرسید و کارخانه سوخو با استفاده از تجربه حاصله از تولید هواپیماهای بال متغیر سوخو-۱۷ و میگ-۲۳، به طرح بال متغیر دیگری روی آورد که آن را رسماً سوخو-۲۴ نامیدند. پیش‌نمونه سوخو-۲۴ برای نخستین بار در ۱۷ ژوئیه ۱۹۷۰ پرواز کرد. ^{[نیازمند منبع]}

• در ۱۹۹۳ یک فروند سوخو-۲۴ نیروی هوایی ایران با توپولف-۱۵۴ هواپیمایی ایران ایرتور برخورد کرد و ۱۳۴ کشته برجا گذاشت. سوخو با برخورد به دم هواپیمای مسافربری با چرخش زیاد حول محور عمودی به حالت سقوط مطلق در می‌آید. دم هواپیمای توپولف کنده شده و عده‌ای با صندلیهایشان به آسمان پرتاب می‌شوند. در این حادثه اشتباه خلبان سوخو دلیل بروز سانحه اعلام شد.^[۴]
• در ۳ فروردین ۱۳۹۰ خورشیدی یک جنگنده سوخو-۲۴ در استان فارس سقوط کرد که ۲ خلبانش از هواپیما بیرون پریدن که چتر یکی از آنان باز نشد که منجر به مرگ آن خلبان شد.^[۵]
• در ۲۴ تیر ۱۳۹۳ خورشیدی، ساعت ۹:۲۰ دقیقه صبح در حوالی روستای قشقاوی در کنار دریاچه بختگان در دهستان خیر از توابع شهرستان استهبان، یک فروند سوخو -۲۴ متعلق به نیروی هوایی ایران سقوط کرد. خلبانان این جنگنده پیش از وقوع این سانحه، با موفقیت ایجکت کردند و هر دو نفر در سلامت کامل با چتر نجات فرود آمدند.^{[نیازمند منبع]}
• در تاریخ ۳ آذر ۱۳۹۴ خورشیدی، یک فروند سوخو -۲۴ متعلق به ارتش روسیه در حریم هوایی کشور سوریه توسط موشک هوا به هوای جنگنده اف ۱۶ نیروی هوایی ترکیه سرنگون شد.^{[نیازمند منبع]}
• در تاریخ ۱۱ اسفند ۱۳۹۸ خورشیدی، دوجنگنده سوخو۲۴ ارتش سوریه در ادلب توسط اف۱۶ نیروی هوایی ترکیه ساقط شد.^{[نیازمند منبع]}

سوخو-۲۴ یک جنگنده تهاجمی دو سرنشینه با بال متحرک است. دارای دو موتور و ورودیهای هوایی مستطیلی شکل در محل اتصال بالها در دو طرف هواپیما است.

در انواع تولیدی اخیر از پیشرانه POS R-29Bs استفاده شد.

• سو-۲۴-A:مدل اولیه
• سو-۲۴-B:بدنه مدور شده
• سو-۲۴-C:دارای تغییراتی در سیستم هشدار دشمن
• سو-۲۴-D:دارای قدرت سوختگیری هوایی و دماغه بلندتر
• سو-۲۴-E:مدل شناسایی برای نیروی دریایی و دارای قدرت حمل مهمات ضدکشتی

 الجزایر

۴۰ سوخو-۲۴ ام۲ و ۴ سوخو-۲۴ ام‌آر

 آنگولا

 جمهوری آذربایجان

 بلاروس

 ایران

 قزاقستان

 روسیه

 سوریه

 اوکراین

 ازبکستان

 سودان

شوروی

 عراق

 لیبی