Nazioarteko erakusketa

Nazioarteko erakusketa herrialde batek antolatutako erakusketa publiko handia eta irabazteko asmorik gabekoa da, XIX. mendearen bigarren erdiaz geroztik mundu osoan zehar egin direnak. Erakusketen Nazioarteko Bulegoa (BIE, Bureau International des Expositions) da era horretako ekitaldiak antolatzen dituzten hiriak ofizialki izendatzeaz arduratzen den erakundea. BIEk lau erakusketa mota sailkatzen ditu^[1], ezagunenak bi direlarik: Erakusketa unibertsalak eta Nazioarteko erakusketa espezializatuak. Nazioartean expo goitizena erabiltzen da, frantseszko exposition (erakusketa) hitzaren laburdura.

Erakusketa horietan parte hartzen dutenak estatuak, gizarte zibileko taldeak eta enpresak dira.

Historikoki, Erakusketak zibilizazio burgesaren lorpenak eta sorkuntza teknikoak erakutsi eta zabaltzeko sortu ziren. Nazioarteko erakusketa handiak egiteko ohitura XIX. mendearen erdialdera sortu zen eta bertan, era baketsuan herrialde bakoitzak harrotasunez bere kokagune edo pabiloian, bere sorkuntzak edo berezitasunak erakusten ditu. Lehenengo erakusketa unibertsalak industrializatutako munduaren hiriburu nagusietan egin ziren eta hori bera nahiko adierazgarria da; Londres (1851), New York (1853) eta Parisen (1855).

Nazioarteko Erakusketak Frantziako erakusketa nazionalen tradizioan sortu ziren, eta Parisen 1844an egindako Frantziako industria-erakusketarekin iritsi zuen gorena. Honen ondoren Europa kontinentalean eginiko beste erakusketa nazional batzuek jarraitu zuten eta, azkenik, Erresuma Batuan.

Lehen Nazioarteko erakusketa 1851n egin zen, Londresko Hyde Parkeko The Crystal Palace delakoan, "Nazio guztien Industria-Lanen Erakusketa Handia" izenburupean (Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations). Albert printzeak, Viktoria erreginaren senarrak, Parisko industria-erakusketa bisitatu zuenean sortu zen Erakusketa Handia, eta Henry Colek Londreserako bat egitearen garrantzia ikusarazi zionean. Nazioarteko izaera ematea erabaki zen eta, oro har, produktu manufakturatuen nazioarteko lehen erakusketatzat hartzen da.

1851n sortu zirenetik, nazioarteko erakusketen izaerak bilakaera handia izan du. Hiru garai bereiz daitezke: industrializazioaren aroa, kultura-trukearen aroa eta nazio-markaren aroa.

Aro honetan (1851tik 1933ra) nazioarteko erakusketak batez ere merkataritzan eta aurrerapen teknologikoen aurkezpenean oinarritzen ziren. Zientziaren eta teknologiaren egoera elkartu zuen plataforma izan ziren erakusketa horiek. Telefonoa bezalako asmakuntzak aurkeztu zituzten etapa honetan. Nazioarteko erakusketen irudiaren zati garrantzitsu bat garai horretatik dator.

Adibide nabarmenak: Londres 1851, Bartzelona 1888, Paris 1889, Chicago 1893, Paris 1900, Saint Louis 1904, San Frantzisko 1915.

Aro honetan (1933tik 1988ra) nazioarteko erakusketak garrantzi kulturaleko gai zehatzetan jarri zuten arreta, gizadiarentzat etorkizun hobea aurreikusiz. Aurrerapen zientifiko eta teknologikoek garrantzitsuak izaten jarraitu zuten, baina ez erakusketen ardatz bezala. Etapa honetako erakusketek berrikuntza trukatzeko kulturarteko komunikazioa bultzatu zuten.

Adibide nabarmenak: Chicago 1933, New York 1939, Brusela 1958, New York 1964 (BIEren babesik gabe), Montreal 1967, Osaka 1970, Vancouver 1986.

Aro honetan (1988tik aurrera) herrialde parte-hartzaileek nazioarteko erakusketak erabiltzen dituzte beren irudi nazionalak hobetzeko plataforma gisa, pabiloien bidez. Irudi nazional indartsu bat giltzarri den mundu batean, pabiloiak beren nazio-marka sustatzeko publizitate-tresna bihurtu ziren. Arrazoi kultural eta sinbolikoez gain, herrialde antolatzaileek (eta expoak dituzten eskualde eta hiriek ere) erakusketak erabiltzen dituzte beren burua sustatzeko^[2].

Adibide nabarmenak: Brisbane 1988, Sevilla 1992, Lisboa 1998, Hannover 2000, Aichi 2005, Shanghai 2010, Milan 2015.

Bi nazioarteko erakusketa mota handi daude: unibertsalak eta espezializatuak^[3]. Bi erakusketa osagarri mota ere badaude: baratzezaintza erakusketa eta Milango arte eta arkitektura Hirurtekoa^[3].

Erakusketa mota honetan, parte-hartzaileek, oro har, euren pabiloi propioak eraikitzen dituzte. 6 aste eta 6 hilabete arteko iraupena izan dezakete. 1995az geroztik, mota horretako 2 erakusketen arteko tartea gutxienez 5 urtekoa da^[3].

Erakusketa mota hau txikiagoa, merkeagoa eta laburragoa da (3 aste eta 3 hilabete bitartean irauten du)^[3]. Guztizko eremuak ezin ditu 25 hektarea gainditu eta antolatzaileek kosturik gabeko pabilioiak hornitu behar dituzte parte-hartzaileentzat. Gainera, pabiloi bakoitzak ezin du 1.000 m² baino gehiago izan. Horrelako erakusketa bakarra egin daiteke bi erakusketa unibertsalak en artean^[3]. Erakusketa-mota honek oso gai espezifikoak ditu.

Nazioarteko erakusketen zerrenda (unibertsalak eta espezializatuak) BIEren arabera^[4]

Data	Izena	Herrialdea[5]	Hiria[5]	Kategoria	Gaia
04/1851 – 10/1851	Erakusketa Handia	Erresuma Batua	Londres	Unibertsala	Nazio guztien Industria
05/1855 – 11/1855	Erakusketa Unibertsala	Frantzia	Paris	Unibertsala	Nekazaritza, Industria eta Artea
05/1862 – 11/1862	1862ko Nazioarteko Erakusketa	Erresuma Batua	Londres	Unibertsala	Industria eta Arteak
04/1867 – 11/1867	Exposition Universelle	Frantzia	Paris	Unibertsala	Nekazaritza, Industria eta Arteak
05/1873 – 10/1873	Weltausstellung 1873 Wien	Austria-Hungaria	Viena	Unibertsala	Kultura eta Hezkuntza
05/1876 – 11/1876	Centennial Exposition	AEB	Philadelphia	Unibertsala	Arteak, Manufaktura eta Lurreko eta Meatzeko produktuak
05/1878 – 11/1878	Exposition Universelle	Frantzia	Paris	Unibertsals	Teknologia berriak
10/1880 – 04/1881	Melbourne International Exhibition	Australia	Melbourne	Unibertsala	Nazio guztien Arteak, Manufaktura, Nekazaritza eta Priduktu industrialak
04/1888 – 12/1888	Exposición Universal de Barcelona (1888)	Espainia	Bartzelona	Unibertsala	Arte Eder eta Industrialak
05/1889 – 10/1889	Exposition Universelle	Frantzia	Paris	Unibertsala	Frantziako Iraultza
05/1893 – 10/1893	World's Columbian Exposition	AEB	Chicago	Unibertsala	Amerikaren aurkikuntza
05/1897 – 11/1897	Brussels International Exposition	Belgika	Brusela	Unibertsala	Bizitza modernoa
04/1900 – 11/1900	Erakusketa Unibertsala	Frantzia	Paris	Unibertsala	XIX. mendea: gainbegiratua
04/1904 – 12/1904	Louisiana Purchase Exposition	AEB	Saint Louis	Unibertsala	Louisiana Purchase
04/1905 – 11/1905	Liège International (1905)	Belgika	Liège	Unibertsala	Independentziaren 75. urteurrena
04/1906 – 11/1906	Milan International	Italia	Milan	Unibertsala	Garraioa
04/1910 – 11/1910	Brussels International Exhibition	Belgika	Brusela	Unibertsala	Nazio guztien Artelanak eta Produktu Industrial eta Nekazaritzakoak
04/1913 – 11/1913	Exposition universelle et international	Belgika	Gante	Unibertsala	Bakea, industria eta artea
02/1915 – 12/1915	Panama–Pacific International Exposition	AEB	San Francisco	Unibertsala	Panamako kanalaren inaugurazioa
05/1929 – 01/1930	1929 Bartzelonako Nazioarteko Erakusketa	Espainia	Bartzelona	Unibertsala	Arteak, Industria eta Kirola
05/1933 – 10/1934	Century of Progress	AEB	Chicago	Unibertsala	Independentzia inkerketa industrial eta zientifikoan
04/1935 – 11/1935	Brussels International Exposition	Belgika	Brusela	Unibertsala	Garraioak
05/1936 – 06/1936	ILIS 1936	Suedia	Stockholm	Espezializatua	Hegazkintza
05/1937 – 11/1937	Exposition Internationale des Arts et Techniques dans la Vie Moderne	Frantzia	Paris	Unibertsala	Artea eta teknologia bizutez modernoan
05/1938 – 05/1938	Second International Aeronautic Exhibition	Finlandia	Helsinki	Espezializatua	Airespazioa
02/1939 – 09/1940	Golden Gate International Exposition	AEB	San Francisco	Unibertsala	Ozeano Barearen ikuskizuna
04/1939 – 10/1940	New York World's Fair	AEB	New York	Unibertsala	Etorkizuneko Mundua eraikitzen
05/1939 – 09/1939	Exposition internationale de l'eau (1939)	Belgika	Liège	Espezializatua	Uraren artea
07/1947 – 08/1947	International Exhibition on Urbanism and Housing	Frantzia	Paris	Espezializatua	Hirigintza eta etxebizitza
07/1949 – 08/1949	Universal Sport Exhibition (1949)	Suedia	Stockholm	Espezializatua	Kirola eta kultura fisikoa
09/1949 – 10/1949	The International Exhibition of Rural Habitat	Frantzia	Lyon	Espezializatua	Landa habitata
12/1949 – 06/1950	Exposition internationale du bicentenaire de Port-au-Prince	Haiti	Port-au-Prince	Unibertsala	Bakearen jaialdia
04/1951 – 05/1951	The International Textile Exhibition	Frantzia	Lille	Espezializatua	Ehuna
07/1953 – 10/1953	EA 53	Italia	Erroma	Espezializatua	Nekazaritza
09/1953 – 10/1953	Conquest of the Desert (exhibition)	Israel	Jerusalem	Espezializatua	Basamortuaren konkista
05/1954 – 10/1954	The International Exhibition of Navigation (1954)	Italia	Napoles	Espezializatua	Nabigazioa
05/1955 – 06/1955	The International Expo of Sport (1955)	Italia	Turin	Espezializatua	Kirola
06/1955 – 08/1955	Helsingborg exhibition 1955	Suedia	Helsingborg	Espezializatua	Gizaki modernoa ingurumenean
05/1956 – 06/1956	Exhibition of citriculture	Israel	Beit Dagan	Espazializatua	Citrus
07/1957 – 09/1957	Interbau	Alemania	Berlin	Espezializatua	Hansa barrutiaren berreraikuntza
07/1958 – 09/1958	Brussels World's Fair	Belgika	Brusela	Unibertsala	Mundu ikuspegia: [[humanismo}} berria
05/1961 – 10/1961	Expo 61	Italia	Turin	Espezializatua	Italiar batasunaren mendeurrena
04/1962 – 10/1962	Century 21 Exposition	AEB	Seattle	Unibertsala	Gizakia Espazioaren Aroan
04/1964 – 10/1965	1964 New York World's Fair	AEB	New York	Unibertsala	Bakea Ulermenaren bidez
06/1965 – 10/1965	IVA 65	Alemania	Munich	Espezializatua	Garraioa
04/1967 – 10/1967	Expo '67	Kanada	Montreal	Unibertsala	Gizakia eta bere mundua
04/1968 – 10/1968	HemisFair '68	AEB	San Antonio	Espezializatua	Zibilizazioen konfluentzia Ameriketan
03/1970 – 09/1970	Expo '70	Japonia	Osaka	Unibertsala	Gizadiaren aurrerapena eta harmonia
08/1971 – 09/1971	Expo 71	Hungaria	Budapest	Espezializatua	Ehiza munduan zehar
05/1974 – 11/1974	Expo '74	AEB	Spokane	Espezializatua	Etorkizuneko ingurumen berri ospatuz
07/1975 – 01/1976	Expo '75	Japonia	Okinawa	Espezializatua	Ikusi nahiko genukeen itsasoa
06/1981 – 07/1981	Expo 81	Bulgaria	Plovdiv	Espezializatua	Ehiza
05/1982 – 10/1982	1982 World's Fair	AEB	Knoxville	Espezializatua	Energia Mundua biraraziz
05/1984 – 11/1984	1984 World's Fair	AEB	New Orleans	Espezializatua	Ibaien mundua - ur geza biziaren iturri
03/1985 – 09/1985	1985 World's Fair	Japonia	Tsukuba	Espezializatua	Etxebizitha eta ingurua - Zientzia eta teknologia giza-etxearentzat
11/1985 – 11/1985	Expo 85	Bulgaria	Plovdiv	Espezializatua	Asmakuntzak
05/1986 – 10/1986	Expo '86	Kanada	Vancouver	Espezializatua	Garraioa eta komunikazioa: Dabilen mundua
04/1988 – 10/1988	Expo '88	Australia	Brisbane	Espezializatua	Aisia teknologiaren aroan
06/1991 – 07/1991	Expo 91	Bulgaria	Plovdiv	Espezializatua	Gazteen ekintzak Bake munduaren zerbitzura
04/1992 – 10/1992	Expo '92	Espainia	Sevilla	Unibertsala	Aurkikuntzen aroa
05/1992 – 08/1992	Expo Colombo '92	Italia	Genova	Espezializatua	Kristobal Kolon, ontzia eta itsasoa
08/1993 – 11/1993	Expo '93	Hego Korea	Daejeon	Espezializatua	Garapenaren bide berriaren erronka
05/1998 – 09/1998	Expo '98	Portugal	Lisboa	Espezializatua	Ozeanoak: etorkizunerako oinordekotza
06/2000 – 10/2000	Expo 2000	Alemania	Hannover	Unibertsala	Gizakia, Natura, Teknologia
03/2005 – 09/2005	Expo 2005	Japonia	Aichi	Unibertsala	Naturaren jakinduria
06/2008 – 09/2008	Expo 2008	Espainia	Zaragoza	Espezializatua	Ura eta garapen iraunkorra
05/2010 – 10/2010	Expo 2010	Txina	Shanghai	Unibertsala	Hiri hobea, bizitza hobea
05/2012 – 08/2012	Expo 2012	Hego Korea	Yeosu	Espezializatua	Ozeano eta kosta biziak
05/2015 – 10/2015	Expo 2015	Italia	Milan	Unibertsala	Planeta elikatuz, Energia biziarentzat
06/2017 – 09/2017	Expo 2017	Kazakhstan	Nur Sultan	Espezializatua	Etorkizuneko energia
10/2020 – 04/2021	Expo 2020	Arabiar Emirerri Batuak	Dubai	Unibertsala	Adimenak lotzen, etorkizuna sortzen
04/2025 – 10/2025	Expo 2025	Japonia	Osaka	Unibertsala	Etorkizuneko gizartea diseinatzen gure bizitzentzat
05/2027 – 08/2025	Expo 2027	Serbia	Belgrad	Espezializatua	Aisialdia gizateriarentzat: kirolak eta musika guztiontzat
10/2030 – 03/2031	Expo 2030	Saudi Arabia	Riad	Unibertsala	Aldaketa garaia: elkarrekin goiz prebisore batez