Elie Wiesel
Elie WIESEL (vizel), (ĝuste Eliezer Wiesel; naskiĝis la 30-an de septembro 1928 en Sighetu Marmaţiei, mortis la 2-an de julio 2016 en Novjorko) estis usona verkisto kaj ĵurnalisto hungara juddevena, verkinta en franca kaj angla lingvoj, laŭreato de Nobel-Premio pri Paco.
Vivo
[redakti | redakti fonton]Elie Wiesel naskiĝis en Rumanio, en ortodoksa ĥasida familio (kune kun tri fratinoj). Dum la Dua Mondmilito malliberigito de koncentrejoj en Aŭŝvico (kie pereis lia patrino kaj fratino) kaj Buchenwald (ĉi tie pereis lia patro). Post la milito li forveturis al Francio, kie li studis filozofion en Sorbono kaj komencis ĵurnalistan laboron kiel kunlaboranto de francaj kaj israelaj revuoj. En 1956 li forveturis al Usono, kie en 1963 ricevis usonan civitanecon.
Li estas proponinto de la termino holokaŭsto.
Wiesel estis prezidanto de la usona Presidential Commission on the Holocaust, poste aliŝanĝita al U.S. Holocaust Memorial Council – kaj sian socian-politikan agadon dediĉis al martireco de judoj, samtempe viktimoj de naziismo kaj stalinismo. Li iniciatis konstruon de United States Holocaust Memorial Museum de Vaŝingtono. Profesoro de humanistiko en la Universitato de Boston.
Li verkis pli ol 40 librojn, interalie romanojn: Un di Welt Hot Geszwign (Kaj la mondo restis silenta, 1956), La nuit (Nokto, 1958), La ville de la chance (1962), Le mendiant de Jérusalem (1968), Le testament d'un poète juif assassiné (1980), L'oublié (1989), rakontojn, dramojn, ĥasidajn kaj talmudajn rakontojn, eseojn.
En 1986, li ricevis Nobel-Premion pri Paco. En Usono li ricevis en 1986 la medalon Congressional Gold Medal of Achievement. Li estas aktiva cionisto, en 1997 li ricevis la distingon Guardian of Zion Award.
Verŝajne post la milito en la 40-aj jaroj, li kunlaboris kun terorisma organizaĵo Irgun, kiu faris konatan atencon al la hotelo de Reĝo Davido en Jerusalemo, la 22-an de julio 1946.
En 2008 lia fondaĵo perdis pli ol 15 milionojn da dolaroj (preskaŭ sian tutan financan havaĵon) rezulte de agado de la "piramido" de Bernard Madoff, kies fonduso estris lian bienon.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]
| ||||||||||||
