Ysgol Garth Olwg

Ysgol Gyfun Gymraeg yw Ysgol Garth Olwg (Enw gwreiddiol: Ysgol Gyfun Rhydfelen), sydd wedi ei lleoli ym Mhentre'r Eglwys ger Pontypridd yn Rhondda Cynon Taf. Agorwyd yn 1962 a hi oedd y trydydd ysgol uwchradd Gymraeg yng Nghymru wedi iddi gael ei sefydlu yn 1962 o dan enw Ysgol Gyfun Rhydfelen.

Roedd adeiladau'r ysgol mewn cyflwr gwael gan i ran o'r ysgol gael ei adeiladu ar frys fel lleoliad dros-dro i hyfforddi cyn-filwyr y Rhyfel Byd Cyntaf yn 1917.^[1]

Symudwyd yr ysgol o Rydyfelin i adeilad newydd ym Mhentre'r Eglwys ym mis Medi 2006 ar safle Ysgol Gynradd Gymraeg Gartholwg. Bu dadl ynglŷn â'i hail-enwi i Ysgol Gyfun Gartholwg am fisoedd cyn penderfynu cadw'r enw newydd yn erbyn dymuniadau mwyafrif y disgyblion, athrawon a rhieni.^[2][3]

Symudwyd yr ysgol o bentref Rhydyfelin i adeilad newydd ym Mhentre'r Eglwys ym mis Medi 2006 ar Gampws Cymunedol Gartholwg. Mae'r dadlau yn parhau ynglŷn â'i hail-enwi'n 'Ysgol Gyfun Garth Olwg' ac er yn groes i ddymuniadau mwyafrif y rhieni, disgyblion ac athrawon, penderfynwyd newid yr enw o Ysgol Gyfun Rhydfelen.^[4][5]

Roedd yr hen adeilad mewn cyflwr gwael pan ddymchwelwyd ef, adeiladwyd rhan o'r ysgol ar frys fel lleoliad dros-dro i hyfforddi cyn-filwyr y Rhyfel Byd Cyntaf yn 1917.^[6]

• Jeremi Cockram - actor
• Daniel Evans - actor, cyfarwyddwr
• Magi Dodd - cyflwynydd
• Aneirin Karadog - bardd, ieithydd, darlledwr
• Dafydd Trystan Davies - academydd, gwleidydd
• Eirlys Britton - actores, athrawes
• Dudley Newbery - cogydd, darlledwr
• Jon Owen Jones - gwleidydd
• Maria Pride - actores, cantores
• Richard Lynch - actor
• Catrin Dafydd - bardd, awdur, ymgyrchydd.
• Emyr Lewis - bardd, cyfreithiwr
• Ceri James - Cynllunydd Goleuo
• Dafydd Hunt - Golygydd Ffilm
• Gwilym Harries - Cerddor, awdur ac athronydd
• Colin H. Williams - academydd a datblygwr polisïau adfer iaith
• Dewi Alban Roberts - Rheolwr Llawr / Rheolwr Llwyfan Darllediadau Allanol

• Gwefan swyddogol yr ysgol
• Gwefan Campws Garth Olwg Archifwyd 2008-05-17 yn y Peiriant Wayback