Baner Ynysoedd Ffaröe

Baner Ynysoedd Ffaröe

Enghraifft o'r canlynol	baner cenedlaethol
Lliw/iau	glas, coch, gwyn
Dechrau/Sefydlu	25 Ebrill 1940
Genre	Nordic cross flag
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

}

Croes Lychlynaidd goch yn fewnol, glas yn allanol ar faes gwyn yw baner Ynysoedd Ffaröe, a elwir yn y Merkið. Mae'r ynysoedd yn genedl hunan-lywodraethol o fewn Teyrnas Denmarc.

Ystyr yr enw Merkið yn syml ac yn gyffredinol yw baner neu farc ond fe'i defnyddir gan amlaf i gyfeirio'n uniongyrchol at faner yr ynysoedd hyn.

Fel gwlad Nordig a'i phoblogaeth yn ddisgynyddion i'r Llychlynwyr mae'r Merkið yn dilyn dyluniad adnabyddus y 'Groes Nordaidd' lle gorwedda'r groes i'r chwith o'r canol. Yn fwy penodol mae'n dilyn patrwm baneri Norwy a Gwlad yr Iâ lle ceir dwy groes ar ben ei gilydd yn hytrach nag un fel y gwelir ym maneri Sweden, Denmarc a'r Ffindir.

Gorwedda croes goch gydag ymyl las ar gefndir wen.

Mae'r coch a'r glas yn liwiau a welir ym maneri eraill gwledydd Llychllyn ac yn dynodi perthynas agos yr ynysoedd gyda'r byd hwnnw. Mae'r gwyn yn symbol o ewyn y môr ac awyr gwyn pur yr Ynysoedd.

Dyfeiswyd y faner yn 1919 gan Jens Oliver Lisberg ac eraill tra oedd yn fyfyriwr yn Copenhagen, prifddinas Denmarc. Chwifiwyd y faner am y tro cyntaf ar Ynysoedd Ffaröe mewn priodas ar 22 Mehefin 1919 ym mhentref Fámjin ar Suðuroy, ynys fwyaf deheuol yr ynysfor.

Ar Ebrill 1940 a chyda Denmarc wedi ei meddiannu gan y Natsïaid a heb reolaeth dros yr Ynysoedd fe lansiodd Llywodraeth Prydain dan gyfarwyddid Winston Churchill 'Operation Valentine' er mwyn cipio Ynysoedd Ffaröe a sicrhau na byddent yn cael eu meddiannu gan yr Almaenwyr. Roedd gan yr ynysoedd hyd at hynny statws amt (sir) yn unig o fewn gwladwriaeth Denmarc. Ar 23 Ebrill 1940 yn dilyn trafodaethau gyda'r awdurdodau Danaidd a chyngor Løgting yr Ynysoedd, penderfynodd Llywodraeth Prydain gydnabod y faner ar longau a chychod Ynysoedd Ffaröe. Yn dilyn y statws 'rhyngwladol' hwn fe gydnabu Denmarc y faner fel baner genedlaethol Ynysoedd Ffaröe yn Neddf Hunanlywodraeth 23 Mawrth 1948.

Fe ddethlir 25 Ebrill yn flynyddol hyd heddiw fel gŵyl genedlaethol Flaggdagur (diwrnod y faner).

Mae'r faner wreiddiol a chwifiwyd yn 1919 i'w gweld yn eglwys Fámjin yn Suðuroy.

Nid oedd gan Ynysoedd Ffaröe unrhyw statws genedlaethol cyn Deddf Hunanlywodraeth 1948. Cyn hynny roedd ond yn sir o fewn teyrnas Denmarc.

Defnyddiwyd baner Denmarc neu faner Undeb Kalmar ganddi (os o gwbl).

Yn ystod y 19 ganrif ceir enghreifftiau o faneri o ddafad neu faharen wen 'passant' ar gefndir las o fewn ffrâm coch. O gofio mai ystyr 'Føroyar' yw 'dafad' does dim syndod i symbol mor amlwg gael ei ddefnyddio.

Defnyddiwyd maharen gorniog ar gefndir las fel arfbais Senedd Ynysoedd Ffaröe, y Løgting. Bellach, ers 1 Ebrill 2004 cyhoeddodd swyddfa Prif Weinidog yr Ynysoedd y byddai ei Weinidogion a'i swyddfeydd yn defnyddio arfbais Ffaröe ar wedd newydd, wedi ei seilio ar gynllun ar seddi yn Kirkjubøur, cartref esgobaeth yr Ynysoedd. Addaswyd rhywfaint ar y cynlluniau blaenorol gan dynnu ar ysbrydoliaeth o liwiau'r faner. Ychwaengwyd tafod goch a hefyd lliw melyn eurog i'r carnau a'r cyrn. Caiff yr arfbais ei defnyddio gan aelodau'r Cabinet a chynrychiolwyr swyddogol yr Ynysoedd.

Gwelir y Merkið mewn fideo i'r gân "Declare Independence Declare Independence" gan y gantores, Björk. Yn y gân mae'r gantores, sy'n dod o Wlad yr Iâ (gwlad oedd yn drefedigaeth i Ddenmarc ac sydd ag iaith debyg iawn i'r Ffoareg) yn ceisio ysbrydoli cenhedloedd i gyhoeddi eu hanibyniaeth. Gwelir baner Ynysoedd Ffaröe a'r Ynys Las (sydd hefyd yn rhan o deyrnas Denmarc) yn y fideo.

Cynhaliwyd dathliadau canmlwyddiant y faner ym mis Mai a Mehefin 2019 wrth i longau hwylio pren traddodiadol Ffaraoeg, hwylio o'r Ynysoedd a galw mewn gwahanol drefi yn Nenmarc.^[1] Roeddynt yn cofnodi'r ffaith i'r faner gael ei chodi'n gyhoeddus am y tro cyntaf mewn priodas yn nhref Fredensborg, 30 km i'r gogledd o'r brifddinas, Copenhagen ar 2 Mehefin 1919. Cafwyd canu, areithiau a phobl mewn gwisg draddodiadol Ffaroeg ar hyd y daith.^[2]

• Gwybodaeth am y Faner ar wefan faroeislands.fo

• Complete Flags of the World (Dorling Kindersley, 2002)