26 de majo

El 26 de majo el ze el 146° dì dal scumìsio de l'ano drio del całendàrio gregorian e el 147° inte i ani bizesti. Par rivar al cao de l'ano ghe vołe oncora 219 dì.

• 451 – Se conbate ła bataja de Avarayr intrà rebełi armeni e l'Inpero Sasànide, i primi, sibenché sconfizesti, i ciapa el derito de profesar ła so rełijon.
• 1538 – Zinevra ła espełe Joani Calvin
• 1637 – Guera pequot: na forsa liada de Puritani e Mohawk, comandada dal capitan inglezo John Mason, i intaca un viłajo Pequot inte el Connecticut, copando sirca 500 abitanti
• 1647 – Alse Young ła ze ła prima morta dei procesi par stregonaria inte łe cołònie britàneghe in Amèrica e ła vien inpicada a Hartford, Conecticut.
• 1670 – A Dover, Carlo II d'Inghiltera e Luizi XIV de Fransa i firma un tratà segreto che el mete fin a łe diverzense intrà i do regni
• 1734 – Bataja de Bitonto: el Regno de Napołi, el devien indipendente soto Carlo III de Borbon.
• 1736 – Bataja de Ackia: i britàneghi e ła tribù nativa americana dei Chickasaw ła sconfize łe trupe fransezi
• 1751 – Nameteorite ła casca a Hrašćina vedesto da tanti testimoni
• 1805 – Miłan: Napołeon el vien incoronà re d'Itàlia inte el Domo: el sarà l'ultemo dei sovrani itałiani investio da ła Corona fèrea, na tradision che ła durava fin dal Regno longobardo.
• 1851 – Londra: scumìsia el primo torneo de scachi internasionałe de ła stòria
• 1864 – El Montana el vien organizà cofà teritòrio dei Stati Unii
• 1865 – Guera de secesion americana: el zenerałe confederà Edmund Kirby Smith, comandante de ła divizion del Trans-Mississipi, el ze l'ultemo zenerałe confederà a rénderse, a Galveston (Texas)
• 1868 – Finise el proceso par l'inpeachment del presidente dei Stati Unii Andrew Johnson, che el vien retegnesto inosente par un voto
• 1889 – Vertura al pùblego del primo asensore de ła Tore Eifell
• 1890 – James Dunham el copa sie persone, a Campbell (California)
• 1896 – Nicoła II el vien incoronà zar de Rùsia
• 1896 – Charles Dow el pùblega ła prima edision de l'Ìndaze Dow Jones
• 1896 – El scritore irlandezo Oscar Wilde el vien condanà a do ani de prezon par omosesuałità
• 1906 – El vien inaugurà a Londra el Vauxhall Bridge
• 1908 – A Masjd-al-Salaman inte ła Pèrsia sud-osidentałe, ła vien descuerta ła pì granda zasimento de petrojo del mondo. I deriti de desfrutamento i vien ciapai da na conpagnia britànega.
• 1918
  • Ła vien fondada ła Repùblega Democràtega de Zeorza
  • Bataja de Sardarapat, łe forse armene łe sconfize l'ezèrsito otoman.
• 1923 – Taca ła prima 24 Ore de Le Mans
• 1932 – L'amerajo Saitō Makoto el devien primo ministro del Giapon.
• 1936 – A ła Caza dei Comuni de l'Irlanda del Nord Tomy Henderson el parla par 10 ore driofiła, finindo a l'alba del dì dopo
• 1938 – Nei Stati Unii ła Comision de ła Càmara dei Raprezentanti par łe atività anti-americane ła fa ła so prima sentada; el ze uno dei primi ati del macartismo
• 1940 – Seconda guera mondiałe: bataja de Dunkerque: in Fransa, łe forse liae ła taca na granda evacuasion da Dunkerque (Oparasion Dynamo)
• 1941 – Seconda guera mondiałe: ła corasada todesca Bismarck, ła vien colpita da un siłuro lansà da un biplan decołà da ła portaèrei ingleza HMS Ark Royal (91). El siłuro el ghea danejà el mecanismo de controło del timon, segnando de fato ła fin de ła corasada, che ła zera stada negada soto-àcua el dì dopo da ła Royal Navy
• 1966 – La Guyana britànega ła ciapa l'indipendensa cofà Guyana
• 1969
  • Programa Apollo: l'Apollo 10 ła torna inte ła Tera dopo un test de oto dì de tuti i conponenti nesesari par el pròsimo primo sbarco de l'omo inte ła Luna
• 1970 – L'aèreo soviètego Tupolev Tu-144 el devien el primo aèreo comersałe da trasporto a superar Mach 2
• 1972
  • I Stati Unii e l'Union Soviètega i firma el Tratà anti mìsiłi bałìsteghi
  • El vien fondà el Parco Nasionałe de Willandra, in Austràlia
• 1977 – George Willig el scała ła tore sud del World Trade Center de New York
• 1978 – A Atlantic City (New Jersey), se verze el Resorts International, el primo cazinò legałe so ła East Coast dei USA
• 1986 – La Comunità Eoropea ła adota ła Bandiera eoropea
• 1991
  • Un Boeing 767-300 de ła Lauda Air el s-ciopa sora de na àrea rurałe de ła Thailandia fazendo 223 morti
  • Zviad Gamsakhurdia el devien el primo presidente de ła Repùblega de Zeorza in ła època post-soviètega
• 2001 – Un TGV Réseau el fa el record de velocità feroviària mèdia in granda distansa, intrà Calais e Marseja: 306.37 km/h de velosità mèdia, 1067.2 km fati in 3 ore e 26 minuti
• 2002
  • El 2001 Mars Odysey ła cata segni de grandi deponimenti de jaso inte el pianeta Marte
  • Álvaro Uribe el devien presidente de ła Cołónbia
• 2003 – Solché trè dì dopo el record presedente, el Sherpa Lakpa Gelu el scala l'Everest in 10 ore e 56 minuti. El ministero del turismo del Nepal el confermarà el record inte el lujo de l'isteso ano
• 2004 – El New York Times el pùblega na amision de eror jornalìstego, reconosendo ła inparsiałità dei so reportage e ła mancansa de controło de łe fonte, par cheło che revarda łe notìsie so łe arme de distrusion de masa, arme che łe ga jutà a promóvar ła Guera in Iraq del 2003

• 1924:
  • Mike Bondì, condutore tełevixivo italian († 2009)

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so 26 de majo
• Scholia el detien schemi gràfeghi so 26 de majo