Tokrau Nehri
| Tokrau Тоқырау, Тоқырауын (Kazakça) Токрау, Жаманкуль (Rusça) | |
|---|---|
 Tokrau nehrinin son bölümü, Sentinel-2 görüntüsü
| |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Kazakistan
|
| Eyalet(ler) | Karagandı |
| İlçe(ler) | Aktogay |
| Genel bilgiler | |
| Birleşim (kaynak) | Nurlanaşça ve Egizköytaş nehirlerinin birleşlmesi ile |
| Kaynak | Kızıltaş Dağları[1] 48°42′40″N 74°42′31″E / 48.711100°K 74.708700°D |
| Kaynak rakımı | y. 898 m (2.946 ft)[2] |
| Ağız | Balkaş kuzeyi, Balkaş-Alakol Havzası[3] 46°43′56″N 75°31′07″E / 46.732200°K 75.518700°D |
| Ağız rakımı | y. 340 m (1.120 ft)[2] |
| Yükseklik farkı | y. 548 m (1.798 ft) |
| Uzunluk | 298 km (185 mi) |
| Havza alanı | 21.100 km2 (8.100 sq mi) |
| Debi | 2,55 metreküp/saniye (90 cu ft/s) Aktogay ölçüm istasyonu |
Tokrau (Kazakça: Тоқырау; Rusça: Токрау), üst kesimlerde, (Kazakça: Тоқырауын, Tokıravın; Rusça: Жаманкуль, Zhamankul) olarak da bilinir,[4] Kazakistan'da Karagandı Eyaleti'nin Aktogay ilçesinden akan bir nehirdir.[2][5][6] Balkaş-Alakol Havzası'nda yer alır.
Nehir yolu
[değiştir | kaynağı değiştir]Tokrau nehri, Kazakistan Yaylaları'nın güneyindeki Kızıltaş sıradağlarında bulunan Karaşoki Dağı'nın 10 km (6,2 mi) kuzeyinden doğar. Nurlanaşça (Rusça: Нурланаща) ve Egizköytaş (Rusça: Егизкойтас) nehirlerinin birleşmesiyle oluşur.[7] Akışı boyunca dar bir kanal içinde kabaca güneye doğru ilerler. Vadisi en geniş yerlerinde 10 km (6,2 mi)'ye ulaşabilir, geçitlerde 75 m (246 ft)'ye kadar daralır. Taşkın yatağı'nın genişliği 1 km (0,62 mi) ile 12 km (7,5 mi) arasındadır. Nehir, güneydeki Balkaş Gölü kıyısından yaklaşık 50 km (31 mi) uzaklıkta, kuru ve genişleyen bir ovada birçok kola ayrılır. Sonunda suları göl kıyısının kuzeyindeki yarı çöl kumlarına dağılır.[2] Tokrau'nun bu son bölümü eskiden bir delta alanıydı. Nehir o zamanlar Balkaş Gölü'ne kadar uzanıyordu.[8]
Nehir kolları
[değiştir | kaynağı değiştir]Tokrau'nun ana kolları Jalanaş, 73 km (45 mi) uzunluğundaki Karamende, Kosabai, Karatal ve 65 km (40 mi) uzunluğundaki Jinişke'dir.[9]
Tokrau, Aktogay ilçesinin idari merkezi olan Aktogay şehri ve Sarıterek köyünden geçer. Ağzı Balkaş şehrinin kuzeydoğusunda ve Bektauata sıradağlarının doğusunda yer alır.[2]
Hidroloji
[değiştir | kaynağı değiştir]298 km (185 mi) uzunluğunda ve 21.100 km2 (8.100 sq mi) drenaj havzasına sahiptir. Tokrau esas olarak karların erimesiyle beslenir. Suyu tazedir ve nehir kanalı genellikle Mart ve Mayıs ayları arasında dolar. Nadiren sonbaharın sonlarına doğru da dolduğu gözlemlenmiştir. Nehrin aşağı kesimleri sık sık kurur ve birbirinden kopuk havuzlar oluşur. Çok nadiren, ilkbahar sellerinin bol olduğu yıllarda, nehrin suları çöl bölgesinden geçerek Balkaş Gölü'ne akabilir.[4][9]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Nehrin yukarı mecrasında Tunç Çağı ve Erken Demir Çağı dönemlerine ait Egizköytaş mezar kompleksi yer almaktadır.[9][10]
Kazakistan'da tabakaları Paleozoyik döneme kadar uzanan fosilli bir stratigrafik birim olan Tokrau Formasyonu adını nehirden almıştır.[11][12]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sovyet haritasındaki kaynak yeri (haritada: Токрау) (Rusça) 1:100.000". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c d e Google Earth
- ^ "Sovyet haritasındaki ağız yeri (haritada: Токрау) (Rusça) 1:500.000". 22 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b Теке Токрау 25 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; Büyük Sovyet Ansiklopedisi in 30 vols. — Ch. ed. Aleksandr Prohorov. - 3rd ed. - M. Soviet Encyclopedia, 1969-1978. (Rusça)
- ^ "M-43 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça)". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2023.
- ^ "L-43 Topographic Chart (maps.vlasenko.net) (Rusça)". 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "M-43-114 Topographic Chart (birleşme yeri haritanın alt orta kısmında) (Rusça) 1:1.100.000". 8 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Prehistorical and Historical Stages of Development of Lake Balkhash" (PDF). 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ a b c Kazakhstan National Encyclopedia / Ch. ed. B.O. Jakyp. — Almaty: « Kazakh encyclopedia» ZhSS, 2011. ISBN 9965-893-64-0(T.Z.),ISBN 9965-893-19-5
- ^ "Shuak - Middle Ages". 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Upper Tokrau Formation, Lake Balkash - Aktogay, Karaganda Region, Kazakhstan". 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
- ^ "Russia–UK Collaboration in Paleontology: Past, Present, and Future". 28 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023.
