İçeriğe atla

Bonaventura

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bonaventura
Kardinal - Kilise Doktoru
Doğum1217
Bagnoregio, Toskana
Ölüm15 Temmuz 1274
Lyon
KutsayanlarKatolik Kilisesi, Lüteryan Kilisesi, Anglikan Komünyonu
Aziz ilanı14 Nisan 1482, Roma Papa IV. Sixtus tarafından
Yortu15 Temmuz (Batı Kilisesi)
Doctor Seraphicus ("Meleksi Doktor")
Tam adıDoctor Seraphicus ("Meleksi Doktor")
Alma materParis Üniversitesi
ÇağıOrta Çağ felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluSkolastik felsefe
Augustinizm
Yeni Platonculuk[1][2]
Felsefi gerçekçilik
Orta Çağ gerçekçilik (moderate realism)
İlgi alanlarıMetafizik
Önemli fikirleriAnselmus gibi Ontolojik kanıt
Örneklik
Illuminationizm
Evrensel Hilomorfizm
Dünyanın 8 Çağı
Etik Gönüllülük
Üçlü-Birlik içinde Yaratılış
Etkilendikleri
Etkiledikleri

Bonaventura[5] (Asıl ismi: Giovanni da Fidanza - 1217, Bagnoregio, Toskana – 15 Temmuz 1274, Lyon) fransisken Kardinal, mistik, Skolastik felsefenin düşünürlerinden Fransisken tanrıbilimci.[6] 1482'de Papa IV. Sixtus tarafından Aziz ilan edilmiştir. 1588 Papa V. Sixtus tarafından Kilise Doktoru ilan edilmiştir. Yortusu 15 Temmuzdadır.

Fransisken olarak

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sosyal bilimler uzmanlığını aldıktan sonra 1244 yılında Fransisken tarikatına katılmış ve İskender Halensis'in yönetimi altında üniversite eğitimi gördü. Üstat oldu ve Thomas Aquinas ile aynı günde Paris üniversitesi'nde dersler vermeye başlamıştır.[7]

1257 yılında Fransiskenlerin Genel vekili olarak seçilmiştir, bu seçim sonrasında Paris üniversitesi'ndeki kürsüsünü bırakmıştır. Genel vekililiği boyunca tarikatını Kilise içinden gelen çeşitli saldırılara karşı savunmak zorunda kalmıştır. Çoğu ruhban, Fransiskenlerin katı yoksul hayatından rahatsızlık duymaktaydı. Yine de tarikat Papa'nın desteğini almaya devam etmiştir.[8]

1274 yılında Papa X. Gregorius Bonaventura'yı ikinci Lyon konsilinde kardinalliğe aday göstermiş, ancak konsilin sonlanmasından iki gün sonra ölmüştür.[9]

Eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bonaventura'nın eserleri genellikle iki kategoriye ayrılır: Daha teolojik olanlar; Scriptum super libros Sententiarum Petri Lombardi, Breviloquium, Hexameron üzerinde harmanlamalar, Üçlü Birlik Gizemi Üzerine Tartışmalı Sorular gibi ve spiritüel eserleri; inerium mentis in Deum, ya Üçlü Yol, ya da Dört Spiritüel Egzersiz Üzerine Soliloquy gibi.[10]

Teolojik eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1250 ve 1252 yılları arasında teolojisini temellerini anlattığı en ünlü eseri Scriptum super libros Sententiarum Petri Lombardi (Petrus Lombardus'un Cümleleri üzerine Yorumlar) kitabını yazmıştır. O'na göre teoloji Tanrı ile birlik, huzur ve barışa daha iyi girmenin bir yoluydu. Teolojik düşünceleri müjdelemeyi mükemmelleştirme arayışına sıklıkla odaklanmıştır.

Bonaventura'nın Breviloquim adlı eseri, Thomas Aquinas'ın Compendium theologiae'sine paraleldir. Aynı dönemde yani 13. yy'ın ikinci yarısında yazıldıkları gibi, aynı yerde yani Paris'te yazılmışlardır. Bonaventura'da öğrencilerinin, Katolik inancının bir özetini yazması isteği üzerine kitabı kaleme almıştır.

Bonaventura Hexameron üzerinde harmanlamalar’u kendisi gibi fransisken rahiplerine, hristiyan inancı üzerine çalışırken ve düşünürken felsefi bilgiyi ve Kutsal Yazıların bilgeliğinin teolojik anlaşılmasını birleştirerek kullanabilmelerinde yardımcı olması amacıyla yazmıştır.[11]

Spiritüel eserleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransiskenlerin genel vekili olduğunda ruhani/mistik/münzevilik üzerine eserler yazmaya başlamış, Assisi'li Aziz Françesko'nınki gibi yoksulluk ve dua üzerine odaklı bir ruhani reform hakkında ısrarcı olmuştur. Spiritüel eserleri arasındaki başyapıtı şüphesiz Itinerarium mentis in Deum (Zihnin Tanrı’ya Yolculuğu)'dur.[12] Bu eserinde Bonaventura ruhun yaratılıştan Tanrı'ya uzanan ve mistik bir ölümle biten sarmal şeklindeki gerekli yükselişini betimlemiştir.[13]

Bonaventura ayrıca Fransisken tarikatın��n kurucusu Assisi'li Aziz Françesko'nın hayatını da kaleme almış ve daha sonra bu eseri azizin resmi hagiografisi olmuştur.[14]

1269 yılında yazılmış Fakirler için Savunma adlı eserinde dilenmenin, müjdelemenin özgün bir yolu olduğu hakkında güçlü bir savunma yazmıştır.[15]

Teolojisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bonaventura Kilisesi, Woerden'de bulunan Bonaventura heykeli.

Bonaventura öncelikli olarak teolog kimliği ile tanınır. Kendisi teolojiyi bir bilgelik arayışı olarak görmüş, teolojinin sadece spekülatif değil, aynı zamanda uygulanabilir olduğunu düşünmüştür. Asıl hedefin be teolojinin nihayetinin; iyi olmak olduğunu ve Tanrı ile mistik birliğe girmeye yardımcı olması gerektiğini belirtmiştir. Teoloji yapmak için öncelikle Tanrı'ya dair inancın tam olması gereklidir. Otonom bir sebep, O'na göre sadece yanılgıya götürecektir Yine O'na göre felsefenin hizmet ettiği şey ve nihai hedefi teolojidir (Hexameron VII:13).[10] Yine O'na göre felsefenin hizmet ettiği şey ve nihai hedefi teolojidir. Felsefe gibi teoloji, bir bilimdir çünkü bilgiyi düzenler ve bu sayede anlaşılabilir kılar.[9]

Teolojisi Assisi'li Aziz Françesko ve Augustinus'tan etkilendiği kadar, Areopagit Diyonisyus, Boethius, Fioreli Yohakim, Aziz Viktorlu Richard, Aristoteles, Ibn Cebirol'dan da etkilenmiştir. Teolojisi güçlü bir biçimde Mesihmerkezcidir, O'na göre Mesih, teolojinin ontolojik temelidir.[16]

Tanrı hakkında

[değiştir | kaynağı değiştir]

Augustinus gibi, Bonaventura da teolojisini Tanrı'nın varlığının reddedilemezliği yargısı ile başlatır. O'na göre Tanrı'nın varlığında duyulabilecek herhangi bir şüphe sadece insandaki bir kusurdan kaynaklı olabilir. Tanrı bilgisi daima O'na olan sevgiye bağımlıdır çünkü sevgi aracılığı ile Tanrı bilinebilmektedir.[16]

İsa hakkında

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bonaventura için Mesih gerçekliğin merkezidir. Mesih'in gerçekliğin merkezinde olması teması son kitabı olan Altı Yaratılış Günü Harmanlamaları‘da gelişmiş olarak bulunmaktadır. Oğul, İsa olarak enkarne olduğunda, İsa yaratılmış evrenin ve zamanın merkezi konumunu almıştır.[17]

Bonaventura için Mesih, takip edilmesi gerekn örnektir, Mesih'in taklit edilmesi, O'nun fakirliğinin, alçakgönüllülüğünün ve merhametinin benimsenmesinden başka bir şey değildir. Bonaventura göre Assisi'li Aziz Françesko Mesih'e benzeme konusunda liderlik konumunda bir örnek olmuştur. Bunun manifestosu da Françesko'nın vücudunda oluşmuş olan stigmatalardır.[18]

Üçlü-Birlik hakkında

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bonaventura Üçlü-Birlik hakkındaki teolojisini tüm ana kitaplarında geliştirmiştir. Konu üzerine ilhamını ağırlıklı olarak Aziz Viktorlu Richard ve Augustinus'tan almıştır.[19] Üçlü-Birlik'in kim olduğunu anlamak için gizeme ortak olma aracılığıyla Tanrı tarafından aydınlatılmamız gerekmektedir.[20]

Aziz Viktorlu Richard ile aynı argümanı kullanarak, Bonaventura de Tanrı'nın tek olduğunu ve Tanrı'nın üçlü kişiliği olmasını, sevginin ne olduğunu açıklayarak kanıtlar. Sevgi tanım itibarı ile paylaşmak ve vermektir. Tanrı'da sevgi olduğundan (1.Yuh 4:8-16) paylaşmak ve vermek istemektedir.[21])İlk prensip olarak Baba Tanrı, nihai kaynak ve kökeni olarak tüm yüce sevgisini kendi evladına, onunla birlikte sonsuz olan Oğul'a akıtmaktadır. O'nun sevgisi Oğul'u meydana getirmektedir.[22] Ve aralarındaki karşılıklı sevgi bir üçüncüsünde barınmaktadır,[23] Kutsal Ruh'ta. Kutsal Ruh, Baba ve Oğul arasındaki sevgiyi taşımaktadır. (I Sent d. 10a) Bu nedenle Kutsal Ruh'un bir diğer adı da sevgidir.

Yaratılış hakkında

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bonaventura için Yaratılış ve Kurtuluş aynı paranın iki yüzüdür. Yaratılış, sonlu varlığın, olgunluğa ve tamama ulaşmış olan hayata yani kurtuluşa doğru hareketidir. O'na göre dünya uçsuz bucaksız bir nehirdir ve akıntısını Tanrı'nın doğurgan sevgisinden alır ve başlangıç noktası olan Tanrı'ya döner. Aydınlanmış bir göz için, tüm yaratılmış dünya, insanı Tanrı'ya götüren bir yola dönüşür ve bu sayede Yaratılışın nihayetine ulaştırır.[17]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Bonaventure on the Neoplatonic Hierarchy of Virtues". 5 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022. 
  2. ^ "Bonaventure (c.1217–74)". 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022. 
  3. ^ Sadler, Greg (2006), "Anselm of Canterbury (1033–1109)", Internet Encyclopedia of Philosophy, erişim tarihi: 10 Kasım 2017 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2022. 
  5. ^ New Catholic Encyclopedia - Second Edition. J. M. Hammond (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. ss. 479-484 Cilt: 2 ISBN 0-7876-4006-9. 
  6. ^ Felsefe Sözlüğü. Sarp erk Ulaş - Bilim ve Sanat. 2002. s. 255 ISBN 975-7298-45-X. 
  7. ^ Kilise Babalarında ve Yazarlarından Alıntılar. Kaya Basım Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti. 1997. s. 690 ISBN 975-7065-03-X. 
  8. ^ New Catholic Encyclopedia. s. 481 Cilt 2. 
  9. ^ a b New Catholic Encyclopedia. s. 484 Cilt 2. 
  10. ^ a b Marmion, Declan (2010). An Introduction to the Trinity. Rik Van Nieuwenhove. Cambridge: Cambridge University Press. s. 105. ISBN 978-1-139-77917-3. OCLC 818817542. 
  11. ^ "Collations on the Hexaemeron | Franciscan Institute Publications". www.franciscanpublications.com. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  12. ^ The Flowering of Mysticism - Men and Women in the new mysticism 1200-1350. Bernard McGinn (İngilizce). The Crossroad Publishing Company. 1998. s. 95 ISBN 978-0-8245-1743-4. 
  13. ^ Felsefe Sözlüğü. s. 256. 
  14. ^ New Catholic Encyclopedia. s. 482 Cilt 2. 
  15. ^ New Catholic Encyclopedia. s. 483 Cilt 2. 
  16. ^ a b The Encyclopedia of religion. Zachary Hayes. Mircea Eliade, Charles J. Adams. New York. 1987. s. 281. ISBN 0-02-909480-1. OCLC 13137882. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  17. ^ a b The Encyclopedia of religion. Zachary Hayes. Mircea Eliade, Charles J. Adams. New York. 1987. s. 282. ISBN 0-02-909480-1. OCLC 13137882. 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  18. ^ New Catholic Encyclopedia. s. 490 Cilt 2. 
  19. ^ An Introduction to the Trinity. s. 114. 
  20. ^ An Introduction to the Trinity. s. 116. 
  21. ^ An Introduction to the Trinity. s. 108. 
  22. ^ An Introduction to the Trinity. s. 109. 
  23. ^ An Introduction to the Trinity. s. 110. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bonaventura&oldid=33856690" sayfasından alınmıştır