การพิชิตจ๊กก๊กโดยวุยก๊ก

หลังการการสิ้นสุดของราชวงศ์ฮั่นตะวันออกในปี ค.ศ. 220^[7] รัฐที่ขัดแย้งกัน 3 รัฐได้ก่อตั้งขึ้นในจีนและรบกันเพื่อควบคุมดินแดนของอดีตจักรวรรดิฮั่น ในบรรดา 3 รัฐนี้ วุยก๊กเป็นรัฐที่มีอำนาจมากที่สุดในแง่ของความแข็งแกร่งทางกำลังทหาร ทรัพยากรทางเศรษฐกิจ กำลังคน และขนาดทางภูมิศาสตร์ อีก 2 รัฐคือจ๊กก๊กและง่อก๊กได้ก่อตั้งความเป็นพันธมิตรขึ้นใหม่เพื่อต่อต้านวุยก๊กในปี ค.ศ. 223^[8]

ระหว่างปี ค.ศ. 228 และ ค.ศ. 234 จูกัดเหลียงผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์แห่งจ๊กก๊กซึ่งสนับสนุนนโยบายแข็งกร้าวต่อวุยก๊ก ได้ยกทัพ 5 ครั้ง (เป็นที่รู้จักในคำเรียกว่า "การบุกขึ้นเหนือ") เพื่อโจมตีอาณาเขตของวุยก๊กในมณฑลยงจิ๋วและเลียงจิ๋ว (ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของมณฑลกานซู่และมณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน) เป้าหมายสูงสุดของการทัพคือการเปิดทางให้ทัพจ๊กก๊กเข้ายึดลกเอี๋ยง (洛陽 ลั่วหยาง) นครหลวงของวุยก๊ก และฟื้นฟูราชวงศ์ฮั่น การบุกทุกครั้งล้วนประสบความล้มเหลว^[9] หลังจูกัดเหลียงเสียชีวิตในปี ค.ศ. 234 ผู้สืบทอดอำนาจคือเจียวอ้วนและบิฮุยมีท่าทีในเชิงป้องกันต่อวุยก๊กมากขึ้น และมุ่งเน้นไปที่นโยบายส่งเสริมการพัฒนาภายในและความมั่นคงภายในจ๊กก๊ก แต่ในช่วงระหว่างปี ค.ศ. 240 ถึง ค.ศ. 262 เกียงอุยขุนพลจ๊กก๊กสานต่อเจตนารมณ์ของจูกัดเหลียงด้วยการยกทัพบุกวุยก๊กอีก 11 ครั้ง แต่การบุกแต่ละครั้งถูกยกเลิกไปในที่สุดเนื่องจากเสบียงอาหารไม่เพียงพอ, การสูญเสียอย่างหนักในสนามรบ และเหตุผลอื่น ๆ การทัพเหล่านี้ไม่เพียงทำให้ทรัพยากรที่มีจำกัดอยู่แล้วในจ๊กก๊กให้ร่อยหรอลงเป็นอย่างมาก แต่ยังส่งผลกระทบอย่างหนักต่อประชากรของจ๊กก๊ก และยังส่งผลทำให้เกิดความไม่พอใจอย่างมากในหมู่ราษฎรที่มีต่อเกียงอุยอีกด้วย^[10]

ในช่วงเวลานั้น สุมาอี้ขุนพลวุยก๊กขึ้นมามีอำนาจหลังก่อรัฐประหารได้สำเร็จในปี ค.ศ. 249 หลังสุมาเสียชีวิตในปี ค.ศ. 251 สุมาสูบุตรชายคนโตขึ้นสืบทอดอำนาจในฐานะผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ผูกขาดอำนาจและควบคุมราชสำนักวุยก๊ก^[11] ในปี ค.ศ. 254 สุมาสูปลดโจฮองจักรพรรดิวุยก๊กที่พยายามจะชิงอำนาจคืนจากสุมาสู แล้วสุมาสูก็ตั้งโจมอขึ้นครองราชย์แทน หลังสุมาสูเสียชีวิตในปี ค.ศ. 255 สุมาเจียวน้องชายของสุมาสูขึ้นเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์คนใหม่และยังคงผูกขาดอำนาจในวุยก๊กต่อไป^[12] ในปี ค.ศ. 260 โจมอทรงพยายามจะก่อรัฐประหารเพื่อโค่นอำนาจสุมาเจียวแต่ไม่สำเร็จ ตัวพระองค์เองก็ถูกปลงพระชนม์ โจฮวนที่ขึ้นสืบราชบัลลังก์ถัดจากโจมอในฐานะจักรพรรดิแห่งวุยก๊กก็ยังคงเป็นผู้ปกครองหุ่นเชิดภายใต้อิทธิพลและการควบคุมของสุมาเจียว^[13]

ในปี ค.ศ. 262^[e] สุมาเจียวเห็นว่าจ๊กก๊กอ่อนแอลงและขาดแคลนทรัพยากรหลังการทำศึกกับวุยก๊กอย่างต่อเนื่อง สุมาเจียวจึงต้องการเปิดฉากการบุกจ๊กก๊กครั้งใหญ่เพื่อกำจัดภัยคุกคามจากจ๊กก๊ก ในบรรดาผู้ที่สุมาเจียวปรึกษา มีเพียงจงโฮยที่เห็นด้วยว่าวุยก๊กมีความสามารถจะพิชิตจ๊กก๊กได้ จงโฮยจึงได้ช่วยสุมาเจียวในการกำหนดกลยุทธ์เพื่อการพิชิตจ๊กก๊ก^[15]

สุมาเจียวจัดทำประกาศถึงราชสำนักวุยก๊กความว่า:

"นับตั้งแต่กบฏหลายครั้ง��นฉิวฉุน เราก็ไม่ได้ยกทัพไปทำศึกเป็นเวลา 6 ปีแล้ว เราได้ฝึกฝนทหารและซ่อมแซมชุดเกราะ เพื่อที่เราจะได้กำจัดรัฐป่าเถื่อนทั้งสองลงได้ หากเราวางแผนพิชิตง่อ ข้าพระพุทธเจ้าประมาณการว่ากระบวนการสร้างเรือและเปิดเส้นทางน้ำจะใช้กำลังทหารมากกว่า 1,000 กองพล กล่าวอีกนัยหนึ่งคือเราจะต้องใช้แรงงาน 100,000 นายเพื่อทำงานในช่วงเวลามากกว่า 100 วัน นอกจากนี้แดนใต้ยังมีอากาศชื้น กำลังพลของเราจะตกเป็นเหยื่อของโรคระบาดเป็นแน่ ข้าพระพุทธเจ้าจึงเห็นว่าเราควรพิชิตจ๊กก่อน สามปีหลังจากนั้นเราจึงสามารถใช้ข้อได้เปรียบทางภูมิศาสตร์ของจ๊กในการส่งทัพเรือลงไปตามแม่น้ำเพื่อโจมตีง่อ ขณะเดียวก็ก็ส่งทัพเข้าบุกง่อทางบก การจะง่ายเหมือนกับที่รัฐจิ้น (晉) พิชิตรัฐหงี (虞 ยฺหวี) และรัฐเค็ก (虢 กั๋ว) กับรัฐจิ๋น (秦 ฉิน) กำจัดรัฐหัน (韓 หาน) และรัฐงุย (魏 เผย์) จากการประมาณการของเรา จ๊กมีทหารเข้มแข็ง 90,000 นาย ซึ่งมากกว่า 40,000 นายอยู่รักษาเซงโต๋ (成都 เฉิงตู) และเมืองชั้นใน นั่นหมายความว่ามีกำลังพลน้อยกว่า 50,000 นายในที่อื่น ๆ บัดนี้เราสามารถเบี่ยงเบนความสนใจของเกียงอุยที่ท่าจงทำให้เกียงอุยไม่สามารถรับมือกับสถานการณ์ทางตะวันออก จากนั้นเราก็สามารถส่งทัพผ่านหุบเขาล่อก๊ก (駱谷 ลั่วกู่) ที่มีการป้องกันน้อยที่สุด เพื่อเข้ายึดเมืองฮันต๋ง (漢中 ฮั่นจง) หากทัพจ๊กยังอยู่ในป้อมและด่าน ก็จะโดดเดี่ยวจากกองกำลังอื่น ๆ เราสามารถส่งทัพใหญ่เข้ายึดเมือง และส่งกองกำลังแยกที่ขนาดย่อมลงเข้ายึดอำเภอและหมู่บ้าน เมื่อถึงเวลานั้น ข้าศึกก็ไม่มีเวลาและกำลังคนเพียงพอที่จะรักษาด่านเกียมโก๊ะ (劍閣 เจี้ยนเก๋อ) และด่านเองเปงก๋วน (陽平關 หยางผิงกวาน) เมื่อถึงจุดนั้น ด้วยความไร้ความสามารถในฐานะผู้ปกครองของเล่าเสี้ยน ด้วยการป้องกันบริเวณชายแดนของจ๊กก๊กที่พังทลาย และด้วยราษฎรที่สั่นเทิ้มด้วยความกลัว การล่มสลายของจ๊กก็เป็นสิ่งที่เลี่ยงไม่ได้"^[5]

เตงงายขุนพลวุยก๊ผู้เคยนำทัพวุยก๊กในการต้านการบุกของจ๊กก๊กตามแนวชายระหว่างวุยก๊กและจ๊กก๊กหลายครั้งตั้งแต่ปี ค.ศ. 255^[f] ทัดทานการยกทัพบุกจ๊กก๊กอย่างหนักแน่น สุมาเจียวกังวลว่าเตงงายจะกระตุ้นคนอื่น ๆ ให้คัดค้านการทำศึกเช่นกัน จึงตั้งให้สุเมา (師纂 ชือ จฺว่าน) นายทะเบียนของสุมาเจียวให้เป็นนายกองพันในสังกัดของเตงงาย และสั่งให้สุเมา "โน้มน้าว" เตงงาย เตงงานจึงเปลี่ยนใจมาสนับสนุนการทำศึก^[16]

ในฤดูหนาวของปี ค.ศ. 262 สุมาเจียวแต่งตั้งให้จงโฮยเป็นขุนพลพิทักษ์ภาคตะวันตก (鎮西將軍 เจิ้นซีเจียงจฺวิน) และมอบอาญาสิทธิ์ในการกำกับดูแลราชการทหารในภูมิภาคกวนต๋ง (關中 กวานจง) ราชสำนักวุยก๊กยังได้ระดมกำลังทหารประมาณ 180,000 นายจากมณฑลต่าง ๆ ทั่ววุยก๊กเพื่อเตรียมการบุกจ๊กก๊ก ในเวลาเดียวกัน ราชสำนักวุยก๊กยังมอบหมายให้ต๋องจูรับผิดชอบกำกับดูแลการสร้างเรือรบเพื่อเตรียมสำหรับการบุกง่อก๊กที่เป็นอีกรัฐอริของวุยก๊กในอนาคต^[17][18]

ในฤดูใบไม้ร่วงของปี ค.ศ. 263 ราชสำนักวุยก๊กออกพระราชโองการกำหนดการบุกจ๊กก๊กแบบสามทาง:

• เตงงายจะนำกำลังพล 30,000 นายผ่านกานซง (甘松; ทางตะวันออกเฉียงใต้ของอำเภอเตี๋ยปู้ มณฑลกานซู่ในปัจจุบัน) เพื่อโจมตีที่มั่นของเกียงอุยที่ท่าจง (沓中; ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอำเภอโจวชฺวี มณฑลกานซู่ในปัจจุบัน)
• จูกัดสูจะนำกำลังพล 30,000 นายไปยังสะพานอู่เจีย (武街橋 อู่เจียเฉียว; ทางตะวันตกเฉียงเหนือของอำเภอเหวิน มณฑลกานซู่ในปัจจุบัน) เพื่อสกัดทางถอยของเกียงอุย
• จงโฮยจะนำกำลังพลมากกว่า 100,000 นายเข้าโจมตีจ๊กก๊กผ่านหุบเขาเสียดก๊ก (斜谷 เสียกู่; ทางตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอเหมย์ มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน)
  • ผู้ใต้บังคับบัญชาของจงโฮยคือลิจู (李輔 หลี ฝู่) และเฮาเหลก (胡烈 หู เลี่ย) จะนำกองกำลังแยกผ่านหุบเขาล่อก๊ก (駱谷 ลั่วกู่; ทางตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอโจวจื้อ มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน)^[3][18]
  • ราชสำนักวุยก๊กมอบหมายให้อุยก๋วนให้กำกับดูแลปฏิบัติการทางทหารของจงโฮยและเตงงาย อุยก๋วนยังดำรงตำแหน่งเป็นรักษาการตุลาการทัพในสังกัดของจงโฮย และบัญชากำลังพล 1,000 นาย^[19]

ก่อนหน้านี้เมื่ออุยเอี๋ยนขุนพลจ๊กก๊กเข้าทำหน้าที่ป้องกันเมืองฮันต๋งเป็นครั้งแรกในปี ค.ศ. 219^[20] อุยเอี๋ยนยืมแนวคิดเรื่อง "ประตูคู่" จากคัมภีร์อี้จิง (易經) และจัดกำลังพลติดอาวุธหนักที่ค่ายที่เชื่อมกันกันบริเวณชานเมืองและทางออกของเส้นทางที่มุ่งมาสู่ฮันต๋ง ค่ายเหล่านี้มีไว้เพื่อสกัดและยับยั้งกำลังทหารใด ๆ ที่บุกเข้ามา^[21] ในช่วงยุทธการที่ซิงชื่อ (興勢) ในปี ค.ศ. 244 อองเป๋งขุนพลจ๊กก๊กใช้ยุทธวิธีเดียวกันนี้ในการป้องกันฮันต๋งจากการบุกของวุยก๊กที่นำโดยโจซอง^[22]

เกียงอุยชี้ให้เห็นว่าแนวคิดเรื่องค่ายที่เชื่อมต่อกันของอุยเอี๋ยนมีประโยชน์สำหรับการป้องกันเท่านั้นและไม่ทำให้มีข้อได้เปรียบเพิ่มเติม^[23] เกียงอุยเสนอให้ยกเลิกค่ายเหล่านี้และโยกย้ายกำลังพลและทรัพยากรทั้งหมดไปยังป้อมปราการ 2 แห่งที่อำเภอฮั่นเสีย (漢城 ฮั่นเฉิง; อยู่ทางตะวันออกของอำเภอเหมี่ยน มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน) และก๊กเสีย (樂城 เล่อเฉิง; อยู่ทางตะวันออกของอำเภอเฉิงกู้ มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน) ซึ่งทำให้ครอบคลุมการเข้าถึงที่ราบฮันต๋ง แนวคิดคือการลวงให้ข้าศึกโจมตีป้อมปราการ ขยายเส้นทางส่งเสบียง และทำให้ข้าศึกอ่อนกำลังลงด้วยการโจมตีแบบกองโจร เมื่อข้าศึกตัดสินใจล่าถอย กองกำลังป้องกันก็จะใช้โอกาสนี้โจมตีโต้กลับและเอาชนะ^[24]

ในปี ค.ศ. 258^[13] เกียงอุยสั่งให้เอาเจ้ (胡濟 หู จี้), เจียวปิน (蔣斌 เจี่ยง ปิน) และอองหำ (王含 หวาง หาน) ซึ่งดูแลแนวป้องกันของฮันต๋ง ให้รื้อค่ายที่เชื่อมต่อกัน และโยกย้ายกำลังพลกับทรัพยากรไปยังอำเภอเซียวเส (漢壽 ฮั่นโช่ว; ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอเจี้ยนเก๋อ มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน), ฮั่นเสีย และก๊กเสียตามลำดับ เกียงอุยยังสั่งให้เสริมโครงสร้างป้องกันในสถานที่ต่าง ๆ รอบเมืองฮันต๋ง ได้แก่ ซีอาน (西安), เจี้ยนเวย์ (建威), อู่เว่ย์ (武衛), ฉือเหมิน (石門), อู่เฉิง (武城), เจี้ยนชาง (建昌) และหลิน-ยฺเหวี่ยน (臨遠)^[25]

ในช่วงต้นปี ค.ศ. 263 เกียงอุยเขียนฎีกาถึงเล่าเสี้ยนจักรพรรดิจ๊กก๊กมีความดังนี้:

"ข้าพระพุทธเจ้าได้ยินว่าจงโฮยกำลังระดมทหารในกวนต๋ง และดูท่าจะเตรียมการเพื่อจะเปิดการบุก เพื่อเป็นการป้องกัน ข้าพระพุทธเจ้าเห็นว่าเราควรส่งเตียวเอ๊กและเลียวฮัวให้นำทัพไปป้องกันด่านเองเปงก๋วนและสะพานที่อิมเป๋ง"^[26]

ฮุยโฮขันทีคนสนิทคนหนึ่งของเล่าเสี้ยนเป็นผู้เชื่อในเรื่องไสยศาสตร์ เชื่อคำทำนายของหมอดูว่าวุยก๊กจะไม่บุกจ๊กก๊ก จึงทูลแนะนำจักรพรรดิเล่าเสี้ยนให้เพิกเฉยต่อฎีกาของเกียงอุย และไม่นำความไปหารือในราชสำนัก^[27]

ในระหว่างวันที่ 20 กันยายนถึง 19 ตุลาคม ค.ศ. 263^[a] กำลังทหารวุยก๊กที่ระดมพลเพื่อทำศึกได้มารวมตัวกันที่ลกเอี๋ยงนครหลวงของวุยก๊ก และพร้อมที่จะยกพล ก่อนที่จะยกไป ราชสำนักวุยก๊กได้เลื่อนขั้นและมอบรางวัล และจัดการซ้อมรบเพื่อเพิ่มขวัญกำลังใจ ในช่วงเวลานี้ เติ้ง ตุน (鄧敦) ขุนนางวุยก๊กกล่าวว่าจ๊กก๊กไม่สามารถพิชิตได้ สุมาเจียวจึงสั่งให้ประหารชีวิตเติ้ง ตุนเป็นการเตือนคนอื่น ๆ ไม่ให้พูดจาเกี่ยวกับการทัพในทางไม่ดี^[28]

จงโฮยได้สั่งให้เคาหงี (許儀 สฺวี่ อี๋) บุตรชายของเคาทูขุนพลผ่านศึกของวุยก๊ก ให้กำกับดูแลการก่อสร้างถนนที่นำไปสู่จ๊กก๊ก แต่ถนนสายนั้นสร้างได้ไม่ดี จงโฮยก็ไม่สนใจภูมิหลังของเคาหงีและสั่งให้ประหารชีวิตเคาหงีฐานที่ทำภารกิจล้มเหลว เหล่าทหารวุยก๊กต่างตกตะลึงที่จงโฮยกล้ากระทำเช่นนี้^[29]

ในระหว่างวันที่ 20 ตุลาคมถึง 17 พฤศจิกายน ค.ศ. 263^[g] สุมาเจียวสั่งให้เจ้าเมืองของสามเมืองนำกำลังทหารประจำการของตนเข้าร่วมในการศึก ได้แก่ อองกิ๋น (王頎 หวาง ฉี) นำกำลังพลจากเมืองเทียนซุย (天水郡 เทียนฉุ่ยจฺวิ้น) ไปโจมตีค่ายของเกียงอุย คันห่อง (牽弘 เชียน หง) นำกำลังพลจากเมืองหลงเส (隴西郡 หล่งซีจฺวิ้น) และเปิดฉากโจมตีด้านหน้าที่มั่นของเกียงอุย และเอียวหัว (楊欣 หยาง ซิน) นำกำลังพลจากเมืองกิมเสีย (金城郡 จินเฉิงจฺวิ้น; อยู่บริเวณอำเภอยฺหวีจง มณฑลกานซู่ในปัจจุบัน) ไปโจมตีกานซง^[30]

หลิว ชิน (劉欽) ก็นำกำลังพลจากเมืองเว่ย์ซิง (魏興郡 เว่ย์ซิงจฺวิ้น; อยู่บริเวณนครอานคาง มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน) เพื่อโจมตีเมืองฮันต๋งผ่านหุบเขาจูงอก๊ก (子午谷 จื๋ออู๋กู่; ทางตะวันออกของอำเภอหยาง มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน)^[31]

หลังได้รับข่าวการบุกของวยก๊ก ราชสำนักจ๊กก๊กจึงสั่งให้เลียวฮัวนำกำลังเสริมไปหนุนช่วยเกียงอุยที่ท่าจง ในเวลาเดียวกันก็ส่งเตียวเอ๊ก ตังควด และคนอื่น ๆ นำกำลังพลไปยังด่านเองเปงก๋วน (陽平關 หยางผิงกวาน) หรือหยางอานกวาน (陽安關; อยู่ในอำเภอหนิงเฉียง มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน) และช่วยเหลือทัพจ๊กก๊กในการป้องกันปริมณฑลภายนอก^[32]

เมื่อกำลังเสริมของจ๊กก๊กยกมาถึงอิมเป๋ง (陰平 อินผิง; ปัจจุบันคืออำเภอเหวิน มณฑลกานซู่) ก็ได้ยินว่าทัพวุยก๊กที่นำโดยจูกัดสูเข้าโจมตีเจี้ยนเวย์ (建威; ทางตะวันออกเฉียงเหนือของเขตอู่ตู นครหล่งหนาน มณฑลกานซู่ในปัจจุบัน) จึงหยุดการเดินทัพที่อิมเป๋ง^[33]

ประมาณเดือนกันยายนหรือตุลาคม ค.ศ. 263 หลังจากทัพของจงโฮยผ่านหุบเขาเสียดก๊กและล่อก๊ก จงโอยสั่งให้ผู้ใต้บังคับบัญชาคือลิจูและซุนไค (荀愷 สฺวิน ข่าย) ให้นำกองกำลังแยกคนละ 10,000 นายเข้าโจมตีก๊กเสียและฮั่นเสียตามลำดับ^[34][35] ในเวลานั้น ก๊กเสียและฮั่นเสียมีผู้รักษาคือนายทหารของจ๊กก๊กอองหำ (王含 หวาง หาน) และเจียวปิน (蔣斌 เจี่ยง ปิน) ตามลำดับ โดยมีทหารใต้บังคับบัญชาคนละ 5,000 นาย^[36]

ในช่วงเวลานั้น จงโฮยเขียนจดหมายถึงเจียวปินเพื่อถามที่ตั้งของหลุมศพของเจียวอ้วนบิดาของเจียวปิน เจียวปินเขียนจดหมายตอบกลับอย่างสุภาพและบอกจงโฮยว่าหลุมศพของบิดาอยู่ที่อำเภอโปยเสีย (涪縣 ฝูเซี่ยน; ปัจจุบันคือนครเหมียนหยาง มณฑลเสฉวน) จงโฮยส่งคนเป็นตัวแทนตนไปเคารพหลุมศพของจูกัดเหลียงที่เขาเตงกุนสัน (定軍山 ติ้งจฺวินชาน)^[37] ภายหลังเมื่อจงโฮยไปถึงอำเภอโปยเสียก็เข้าเยี่ยมหลุมศพของเจียวอ้วน^[38]

อองหำและเจียงปินสามารถตั้งมั่นรักษาที่มั่นของแต่ละคนที่ก๊กเสียและฮั่นเสียตามลำดับ หลังจงโฮยไม่สามารถยึดป้อมปราการทั้งสองได้ จงโฮยจึงนำทัพเลี่ยงป้อมปราการทั้งสองและเคลื่อนพลไปยังด่านเองเปงก๋วน (陽平關 หยางผิงกวาน) หรือหยางอานกวาน (陽安關; อยู่ในอำเภอหนิงเฉียง มณฑลฉ่านซีในปัจจุบัน)^[39] ชะตากรรมในท้ายที่สุดของอองหำไม่มีการระบุไว้ ในขณะที่มีบันทึกว่าหลังการล่มสลายของจ๊กก๊ก เจียวปินยอมจำนนต่อจงโฮยที่อำเภอโปยเสียและกลายเป็นมิตรกันกับจงโฮย^[40]

ในขณะที่จงโฮยกำลังบัญชาการการโจมตีก๊กเสียและฮั่นเสีย ก็สั่งให้เฮาเหลกนำทัพหน้าเข้าโจมตีด่านเองเปงก๋วนและเข้ายึดคลังเสบียงและคลังแสงของด่าน^[41]

ปอเฉียมขุนพลจ๊กก๊กเป็นผู้รักษาด่านเองเองก๋วน ผู้ใต้บังคับบัญชาของปอเฉียมชื่อเจียวสี (蔣舒 เจี่ยง ชู) เคยดำรงตำแหน่งเป็นแม่ทัพพื้นที่ของอำเภออู่ซิง (武興縣 อู่ซิงเซี่ยน; ปัจจุบันคืออำเภอเลฺว่หยาง มณฑลฉ่านซี) แต่เพราะเจียวสีขาดความสามารถจึงถูกปลดจากตำแหน่งแล้วย้ายไปประจำการที่ด่านเองเปงก๋วน เป็นผลทำให้เจียวสีรู้สึกแค้นราชสำนักจ๊กก๊กและแอบต้องการแปรพักตร์ไปเข้าด้วยวุยก๊ก^[42]

เจียวสีเริ่มจากพยายามโน้มน้าวปอเฉียมให้นำกำลังทหารออกจากด่านเองเปงก๋วนเข้ารบกับข้าศึก แต่ปอเฉียมปฏิเสธเพราะเห็นว่าเสี่ยงเกินไป เจียวสีจึงพูดปดต่อปอเฉียมว่าตนจะยกออกไปรบกับข้าศึก ส่วนปอเฉียมให้คงอยู่รักษาด่าน หลังจากปอเฉียมเห็นด้วย เจียวสีจึงนำกำลังพลออกจากด่านเองเปงก๋วนไ��ยังอิมเป๋ง แล้วเข้าสวามิภักดิ์ต่อเฮาเหลก เฮาเหลกเห็นว่าการป้องกันของด่านเองเปงก๋วนอ่อนแอลงหลังการแปรพักตร์ของเจียวสี จึงนำกำลังพลเข้าโจมตีด่านและยึดด่านพร้อมด้วยทรัพยากรในด่านได้สำเร็จ ปอเฉียมต่อสู้เพื่อต้านทานข้าศึกอย่างกล้าหาญ แต่ในที่สุดก็เสียชีวิจในที่รบ ทหารวุยก๊กประทับใจในวีรกรรมของปอเฉียม^[43][44]

ประมาณกลางเดือนพฤศจิกายน ค.ศ. 263 หนึ่งเดือนหลังยุทธการที่ท่าจง เตงงายเอาชนะเกียงอุยในยุทธการและทำให้เกียงอุยจำต้องล่าถอยไปยังอิมเป๋ง^[45] หลังเกียงอุยได้รับข่าวว่าทัพของจงโอยยึดได้ด่านเองเปงก๋วนและเข้าครองเมืองฮันต๋งแล้ว เกียงอุยจึงพยายามล่าถอยไปยังไป๋ฉุ่ย (白水; อยู่ในอำเภอชิงชฺวาน มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน)^[46] แต่เอียวหัวยกไล่ตามตีและเอาชนะเกียงอุยได้ที่เฉียงชฺวานโข่ว (彊川口; จุดบรรจบของแม่น้ำไป๋หลงและแม่น้ำเจียงหลิง) ใกล้กับอิมเป๋ง^[47][48]

เมื่อเกียงอุยทราบว่าจูกัดสูสกัดทางถอยของตนที่สะพานอู่เจียใกล้กับอิมเป๋ง เกียงอุยจงนำกำลังพลที่เหลือผ่านหุบเขาข่งหาน (孔函谷 ข่งหานกู่; ทางใต้ของเขตซีกู้ นครหลานโจว มณฑลกานซู่) ไปยังถนนทางเหนือเพื่อพยายามเลี่ยงที่ตั้งมั่นของจูกัดสู เมื่อจูกัดสูทราบเรื่องนี้จึงล่าถอยไป 30 ลี้ ในเวลานั้นเกียงอุยนำกำลังพลเดินทางไปประมาณ 30 ลี้บนถนนทางเหนือ เมื่อได้ยินว่าจูกัดสูยกเลิกการปิดกั้นสะพานแล้ว เกียงอุยจึงสั่งกำลังพลให้หันกล��บและยกข้ามสะพานไปอย่างรวดเร็ว จูกัดสูพยายามหันกลับมาจะสกัดเกียงอุยอีกครั้งแต่มาถึงสะพานช้าไปหนึ่งวัน หลังจากเกียงอุยข้ามสะพานไปแล้วก็เคลื่อนพลไปยังด่านเกียมโก๊ะ (劍閣 เจี้ยนเก๋อ; อยู่ในอำเภอเจี้ยนเก๋อ มณฑลเสฉวนในปัจจุบัน) ซึ่งเป็นด่านภูเขาและรักษาการณ์อยู่ที่นั่น^[49]

เมื่อกองกำลังเสริมที่นำโดยเตียวเอ๊กและตังควดมาถึงอำเภอเซียวเส เกียงอุยและเลียวฮัวตัดสินใจทิ้งที่มั่นที่อิมเป๋ง แล้วสมทบกับเตียวเอ๊กและตังควดที่เกียมโก๊ะ^[50][51]

ในช่วงเวลานั้น จงโฮยเปิดฉากโจมตีเกียมโก๊ะหลายครั้งแต่ไม่สามารถฝ่าการป้องกันของด่านเกียมโก๊ะได้^[52] จากนั้นจงโฮยจึงเขียนจดหมายถึงเกียงอุยเพื่อเกลี้ยกล่อมให้ยอมจำนน:

"ท่านเป็นผู้มีความสามารถทั้งราชการพลเรือนและราชการทหาร ท่านมีความเฉียบแหลมในยุทธวิธีอย่างยิ่ง และชื่อเสียงของตนก็เป็นที่รู้จักกันดีตลอดภูมิภาคปาจ๊กและที่อื่น ๆ ในแผ่นดิน ผู้คนทั้งใกล้และไกลต่างชื่นชมท่าน ทุกครั้งที่ข้าพเจ้าทบทวนประวัติศาสร์ ก็หวังว่าเราจะได้ร่วมรับใช้ราชวงศ์เดียวกัน ความสัมพันธ์ของเราเปรียบได้กับมิตรภาพระหว่างจี้จ๋า (季札) และจื๋อฉ่าน (子產)"^[53]

เกียงอุยไม่ได้ตอบจดหมายของจงโฮย และสั่งกำลังพลให้เสริมการป้องกันเกียมโก๊ะ^[54] จงโฮยยังเขียนหนังสือขนาดยาวถึงทัพจ๊กก๊กเพื่อโน้มน้าวให้ยอมจำนน ความว่า:

"ในอดีตเมื่อราชวงศ์ฮั่นเสื่อมถอย แผ่นดินแตกแยกและราษฎรต้องทุกข์ยากแสนสาหัส ไทล่อฮูฮ่องเต้ (太祖武皇帝 ไทจู๋อู่หฺวางตี้; หมายถึงโจโฉ) ทรงใช้พระอัจฉริยภาพทางการทหารที่สวรรค์ประทานให้ในการนำระเบียบมาจัดการความโกลาหล ช่วยเหลือราษฎรจากควาททุกข์ยาก ฟื้นฟูสันติและความมั่นคงแก่แผ่นดิน เกาจู่เหวินหฺวางตี้ (高祖文皇帝; หมายถึงโจผี) ทรงสานต่อพระปณิธานและสร้างความสำเร็จยิ่งใหญ่ในรัชสมัยของพระองค์ ภายนอกชายแดนของเรา มีผู้คนจำนวนมากที่อาศัยอยู่ภายใต้การปกครองที่แตกต่างและมีวัฒนธรรมที่แตกต่างจากเรา และคนเหล่านี้ยังไม่ได้รับพระคุณและพระเมตตาของแผ่นดินเรา จักรพรรดิทั้งสามพระองค์ก่อนหน้าทรงเห็นว่าเป็นเรื่องน่าเสียดายยิ่ง จักรพรรดิองค์ปัจจุบัน (โจฮวน) มีพระทัยที่เอื้อเฟื้อและมีพระประสงค์จะสืบต่อพระปณิธานของบรรพชน ข้าราชบริพารของพระองค์รับใช้ด้วยความจงรักภักดีสูงสุด ทำอย่างเต็มกำลังเพื่อรับใช้ราชวงศ์ รักษาระเบียบและความมั่นคงในราชสำนัก นำสันติและความเจริญรุ่งเรืองมาสู่ราษฎร นั่นคือเหตุผลที่แผ่นดินของเรามีการปกครองที่ดี เมื่อเราแสดงความเมตตาต่อชนกลุ่มน้อย คนเหล่านั้นก็เต็มใจที่จะยอมจำนนต่อการปกครองของเรา ราษฎรในจ๊กแตกต่างอะไรจากราษฎรที่อื่น ๆ เล่า น่าเสียดายที่ราษฏรจ๊กต้องถูกผูกมัดกับภาระจำยอมตลอดชีวิต ทัพของเราได้รับภารกิจให้กระทำตามเจตจำนงแห่งฟ้าและลงโทษผู้ต่อต้านราชวงศ์ ขุนพลโจมตีภาคตะวันตก (เตงงาย), ข้าหลวงมณฑลยงจิ๋ว (จูกัดสู) และขุนพลพิทักษ์ภาคตะวันตกกำลัวนำห้าทัพมาในภารกิจนี้ กองทัพในยุคโบราณไปทำศึกในนามของความชอบธรรมและความเมตตา ทัพของผู้ปกครองควรเอาทางชนะใจของราษฎรแทนที่จะเพียงแค่ต่อสู้ งีซุ่น (虞舜 ยฺหวีชุ่น) ปกครองด้วยความเมตตาเพื่อพิชิตชนเผ่าเหมียว (苗) เมื่อครั้งจิวบูอ๋อง (周武王 โจวอู่หวาง) โค่นล้มราชวงศ์เซียง (商 ชาง) พระองค์เปิดพระคลังและแจกจ่ายทรัพย์สมบัติให้กับราษฎร และให้เกียรติข้าราชการมีคุณธรรมที่เคยรับใช้ราชวงศ์เซียง ในกาลนี้ ขุนพลพิทักษ์ภาคตะวันตกยกมาทำศึกไม่ใช่เพื่อแสวงหาความรุ่งโรจน์ให้กับตนเองและราชวงศ์ แต่แท้จริงแล้วต้องการช่วยเหลือราษฎรจากความทุกข์ยาก ขออธิบายสถานการณ์เลวร้ายที่พวกท่านกำลังเผชิญอยู่ และหวังว่าพวกท่านจะรับฟังคำแนะนำที่จริงใจ^[55] เจ้านายคนก่อนของมณฑลเอ๊กจิ๋วมีความทะเยอทะยานยิ่งใหญ่เมื่อสร้างกองทัพขึ้นจากศูนย์ เมื่อพ่ายแพ้ในมณฑลกิจิ๋วและชีจิ๋ว กับถูกคุกคามโดยอ้วนเสี้ยวและลิโป้ จักรพรรดิฮูฮ่องเต้ของเราก็มาช่วยเหลือและพัฒนาความเป็นพันธมิตรด้วยเขา แต่ภายหลังเขากลับทรยศต่อจักรพรรดิฮูฮ่องเต้และไม่มีความเชื่อเดียวกันอีกต่อไป ขณะที่จูกัดขงเบ้งปกครองจ๊กเป็นอย่างดีและรักษาชายแดนไว้ เจียง ปั๋วเยฺว^[h] (姜伯約) กลับเอาแต่ทำศึกคุกคามชายแดนของเรา และสร้างอันตรายให้กับชนเผ่าเกี๋ยง (羌 เชียง) และตี (氐) ในเวลานั้นขณะที่เรากำลังยุ่งกับเรื่องอื่น เราไม่มีเวลาที่จะจัดการกับการรุกรานของเกียงอุย บัดนี้เมื่อชายแดนของเราสงบและแผ่นดินมั่นคงแล้ว เราจึงตัดสินใจระดมทัพและรอคอยโอกาสที่จะเปิดฉากการโจมตีโต้ตอบเต็มกำลัง จ๊กระดมกำลังทหารได้จากเพียงมณฑลเดียวและกระจายกำลังป้องกันโดยรอบ จึงไม่มีทางจะสู้กับทัพหลวงของเราได้ ทัพจ๊กประสบความพ่ายแพ้ยับเยินที่ตวนโกะ (段谷 ตฺว้านกู่) และเฮาโห (侯和 โหวเหอ) ไม่อาจหวังจะต้านทานกำลังของทัพเราได้ ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา จ๊กไม่เคยสงบสุขเลยเนื่องจากอยู่ในภาวะสงครามอย่างต่อเนื่อง และชาวจ๊กก็เหนื่อยล้าเต็มที จ๊กจะหวังที่จะต้านทานทัพที่รวมเป็นหนึ่งด้วยจิตวิญญาณและเจตนารมณ์ได้อย่างไร พวกท่านก็เห็นอยู่แล้ว ในอดีต เฉิน จวาง (陳莊) อัครมหาเสนาบดีของรัฐจ๊ก (蜀 ฉู่) ถูกรัฐจิ๋น (秦 ฉิน) จับตัวได้ ส่วนกองซุนสุด (公孫述 กงซุน ชู่) ถูกงอฮั่น (吳漢 อู๋ ฮั่น) สังหาร อย่างที่พวกท่านเห็นได้ ไม่มีอำนาจใดจะยึดครองและปกครองมณฑใด ๆ ในเก้ามณฑลได้เป็นเวลานาน พวกท่านคงเคยได้ยินมาว่าคนฉลาดสามารถคาดการณ์อันตรายและคนมีปัญญาสามารถหลีกเลี่ยงภัยพิบัติ นั่นคือการที่เวยจื่อ (微子) ตีจากราชวงศ์เซียงและกลายเป็นแขกของจิว (周 โจว) และคือการที่ตันแผง (陳平 เฉิน ผิง) ตีจากห้างอี๋ (項羽 เซี่ยง ยฺหวี่) ไปรับใช้ราชวงศ์ฮั่น และสร้างความสำเร็จใหญ่หลวงในภายหลัง ความปรารถนาของพวกท่านที่จะแสวงหาความสงบสุขชั่วคราวนั้นก็เปรียบเหมือนการกินยาพิษที่ออกฤทธิ์ช้า พวกท่านคิดไม่ได้เลยหรือที่จะทำอะไรบางอย่างที่ดีไปกว่าการจำกัดตัวเองกับการรับใช้จ๊ก จักรวรรดิของเราเต็มใจที่ไว้ชีวิตศัตรูของเรา และพวกผู้นำของเราก็เต็มใจที่จะแสดงความเมตตา ผู้ใดที่ยอมจำนนต่อเราก่อนจะได้รับการปฏิบัติอย่างเอื้อเฟื้อ ผู้ที่ยอมจำนนต่อเราทีหลังจะไม่ได้รับการไว้ชีวิต เมื่อขุนพลง่อซุน อี (孫壹) ยอมจำนนต่อเรา ก็ได้รับการเลื่อนขั้นและได้รับบำเหน็จ บุนขิมและต๋องจูทรยศเราและเข้าร่วมกับข้าศึก ท้ายที่สุดเมื่อต๋องจูถูกจับ และบุตรชายสองคนของบุนขิมยอมจำนนต่อเรา เรายังคงปฏิบัติต่อพวกเขาเป็นอย่างดีโดยการมอบตำแหน่งและแต่งตั้งให้เป็นขุนพล ต๋องจูยังมีโอกาสได้มีส่วนร่วมในราชการระดับสูง จักรพรรดิยังโปรดซุน อีอย่างสูง จ๊กมีผู้มีความสามารถและคุณธรรมจำนวนมาก ดังนั้นเราจึงยินดีต้อนรับด้วยอ้อมแขนที่เปิดกว้าง หากพวกท่านสามารถประเมินสถานการณ์อย่างรอบคอบและตัดสินใจดำเนินรอยตามเวยจื่อและตันแผง เราก็ยินดีที่จะปฏิบัติต่อพวกท่านและลูกหลานของพวกท่านเป็นอย่างดี ลองนึกดูว่าจะดีมากเพียงใดที่ทุกคนในแผ่นดินอยู่อย่างสันติและกลมเกลียว ชาวนาทำงานในนา ตลาดคึกคักด้วยกิจกรรมต่าง ๆ ไม่มีอันตรายใด ๆ มีแต่ความเจริญรุ่งเรืองสำหรับทุกคน หากพวกท่านยังคงแสวงหาความสงบชั่วคราวและปฏิเสธที่แก้ไขทางของตน ก็อาจจะสายเกินไปที่จะเสียใจเมื่อยามที่ทัพของเราทำลายจ๊ก โปรดพิจารณาทางเลือกของพวกท่านอย่างรอบคอบและตัดสินใจทางเลือกที่ดีที่สุดเพื่อตัวของพวกท่านเอง พวกท่านควรแจ้งให้คนอื่น ๆ ได้ทราบและให้ทุกคนทราบถึงเจตนาของเราด้วย"^[56]

เมื่อเสบียงอาหารของกองทัพพร่องลง จงโฮยตคิดจะที่ยกเลิกการยึดเกียมโก๊ะและล่าถอย^[57]

เมื่อเตงงายขอให้จูกัดสูมาร่วมกับตนในการเคลื่อนพลผ่านเส้นทางเบี่ยงเพื่อเลี่ยงเกียมโก๊ะไป จูกัดสูปฏิเสธเพราะตนไม่ได้รับอนุญาตให้ทำเช่นนั้น จากนั้นจูกัดสูจึงนำกำลังพลของตนไปยังไป๋ฉุ่ยเพื่อสมทบกับจงโฮยและร่วมกันโจมตีเกียงอุยที่เกียมโก๊ะ จงโฮยต้องการเข้าบัญชาการกำลังทหารของจูกัดสู จึงลอบรายงานไปยังราชสำนักวุยก๊กว่าจูกัดสูแสดงความขี้ขลาดระหว่างการศึก เป็นผลทำให้จูกัดสูถูกปลดจากอำนาจบัญชาการทหารและถูกจับใส่รถนักโทษส่งตัวกลับลกเอี๋ยงนครหลวงของวุยก๊ก^[58]

ระหว่างที่เตงงายอยู่ที่อิมเป๋ง เตงงายได้เสนอความคิดที่จะใช้ทางลัดผ่านหมู่บ้านเต๊กหยง (德陽 เต๋อหยาง) ไปยังอำเภอโปยเสีย ซึ่งจะนำไปยังพื้นที่ที่ห่างไปประมาณ 100 ลี้ ทางตะวันตกของเกียมโก๊ะ และประมาณ 300 ลี้ จากเซงโต๋นครหลวงของจ๊กก๊ก ความคิดของเตงงายคือการลวงให้เกียงอุยส่งกำลังเสริมจากเกียมโก๊ะไปยังอำเภอโปยเสียและทำให้การป้องกันของเกียมโก๊ะอ่อนกำลังลง หากเกียงอุยไม่ส่งกำลังเสริมไป โปยเสียก็จะโดดเดี่ยวและพิชิตได้โดยง่าย^[59]

จงโฮยเห็นด้วยกับความคิดของเตงงายและสั่งให้เถียน จาง (田章) ผู้ใต้บังคับบัญชาของคนให้เข้าร่วมกับเตงงายในการเดินทัพ ในช่วงระหว่างวันที่ 18 พฤศจิกายนและ 17 ธันวาคม ค.ศ. 263^[i] เตงงายนำกองกำลังจู่โจมจากอิมเป๋งผ่านทางลัด โดยเลี่ยงไปทางตะวันตกของเกียมโก๊ะและมุ่งหน้าตรงไปยังอิวกั๋ง (江油 เจียงโหยว) ทางลัดครอบคลุมระยะทางมากกว่า 700 ลี้ และตัดข้ามภูมิประเทศที่เป็นภูเขา เตงงายและทหารต้องสร้างสะพานหลายแห่งตลอดทาง ภูเขาสูงและหุบเขาลึกทำให้การเดินทัพมีความอันตรายอย่างมาก หลังจากนั้นไม่นาน เตงงายและทหารก็ทิ้งห่างจากกองลำเลียงเสบียง เตงงงายใช้สักหลาดผืนใหญ่ห่อร่างกายตนเองแล้วกลิ้งลงจากภูเขา ทหารของเตงงายปีนต้นไม้และไต่หน้าผาลงมาเป็นแถว^[60] ระหว่างทางเตงงายและทหารปะทะกับกองกำลังซุ่ม 3 กองของจ๊กก๊ก เตงงายเข้าโจมตีกองซุ่มจนแตกพ่ายและเข้าทำลายค่ายของกองซุ่มเหล่านี้ เตงงายให้เถียน จางนำกองหน้าไปแผ้วถางเส้นทาง^[61] เตงงายและกองหน้าไปปรากฏที่อิวกั๋ง ม้าเชียว (馬邈 หมา เหมี่ยว) เจ้าเมืองอิวกั๋งที่จ๊กก๊กแต่งตั้งยอมจำนนต่อเตงงาย^[62]

หลังยึดได้อิวกั๋ง เตงงายนำพลรุดหน้าไปยังอำเภอโปยเสียและเผชิญกับการต้านทานจากทัพจ๊กก๊กที่นำโดยจูกัดเจี๋ยม ผู้ใต้บังคับบัญชาของจูกัดเจี๋ยมชื่อหฺวาง ฉง (黃崇) โน้มน้าวจูกัดเจี๋ยทให้เข้ายึดครองพื้นที่ภูเขาโดยรอบอำเภอโปยเสียและใช้ข้อได้เปรียบทางภูมิศาสตร์ในการหยุดยั้งทัพวุยก๊กจากการเข้าพื้นที่ราบ เมื่อจูกัดเจี๋ยมลังเล หฺวาง ฉงก็ร้องไห้ขอให้จูกัดเจี๋ยมกระทำตามที่เสนอหลายครั้ง^[63]

จากนั้นจูกัดเจี๋ยมจึงสั่งทัพหน้าให้เข้าโจมตีเตงงายที่อำเภอโปยเสียแต่ทัพหน้าก็พ่ายแพ้ในการรบ จูกัดเจี๋ยมและกำลังพลที่เหลือจึงล่าถอยไปยังกิมก๊ก (綿竹 เหมียนจู๋) ต่อมาไม่นานที่กิมก๊ก จูกัดเจี๋ยมได้รับจดหมายจากเตงงายที่ขอให้จูกัดเจี๋ยมยอมจำนน จูกัดเจี๋ยมโกรธมากจึงสั่งประหารชีวิตคนนำสารที่นำจดหมายมาส่ง^[64] แล้วสั่งกำลังพลให้จัดกระบวนทัพนอกกิมก๊กและนอกเข้าต่อสู้กับข้าศึก

เตงงายสั่งให้เตงต๋ง (鄧忠 เติ้ง จง) บุตรชาย และสุเมา (師纂 ชือ จฺว่าน) ผู้ใต้บังคับบัญชา ให้แต่ละคนนำกองกำลังแยกตีกระหนาบจูกัดเจี๋ยมจากด้านขวาและด้านซ้ายตามลำดับ ทั้งสองตีกระบวนทัพของจ๊กก๊กไม่สำเร็จ จึงกลับมาหาเตงงายและบอกกับเตงงายว่า "ไม่อาจเอาชนะข้าศึกได้" เตงงายตอบด้วยความโกรธว่า "ศึกนี้จะกำหนดว่าเราจะอยู่หรือตาย ที่พวกเจ้าพูดว่าไม่อาจเอาชนะข้าศึกนั้นหมายความว่าอย่างไร" เตงงายขู่จะประหารชีวิตทั้งสองฐานที่ขี้ขลาด ทั้งสองจึงรีบหันกลับไปและนำพลเข้าโจมตีอีกครั้ง ในการโจมตีครั้งที่สองนี้ ทั้งสองตีกระบวนทัพของจ๊กก๊กแตกเป็นผลสำเร็จและจึงเข้ายึดกิมก๊ก จูกัดเจี๋ยมพร้อมด้วยจูกัดสงบุตรชายและผู้ใต้บังคับบัญชา ได้แก่ หฺวาง ฉง^[65] หลี่ ฉิว (李球)^[66] และเตียวจุ๋น (張遵 จาง จุน)^[67] ต่างถูกสังหารในที่รบที่กิมก๊ก^[68][69]

เมื่อเกียงอุยทราบว่ากิมก๊กถูกตีแตกแล้ว จึงนำทัพของตนไปทางตะวันออกไปยังเมืองปากุ๋น (巴郡 ปาจฺวิ้น; นครฉงชิ่งในปัจจุบัน) จงโฮยนำทัพของตนไปที่อำเภอโปยเสียและสั่งให้เฮาเหลก เตนซก บังโฮย และคนอื่น ๆ ให้นำกำลังทหารไล่ตามตีเกียงอุย^[70]

ในขณะเดียวกัน ทัพจ๊กก๊กที่นำโดยเกียงอุยได้รับข้อมูลที่สับสนปนเปเกี่ยวกับสถานการณ์ในนครเซงโต๋ บ้างก็ว่าเล่าเสี้ยนทรงต้องการอยู่ในเซงโต๋และป้องกันเมือง บ้างก็อ้างว่าเล่าเสี้ยนทรงกำลังจะทิ้งเซงโต๋หนีลงใต้ไปยังเมืองเกียมเหลง (建寧郡 เจี้ยนหนิงจฺวิ้น; ครอบคลุมพื้นที่ของมณฑลยูนนานและมณฑลกุ้ยโจวในปัจจุบัน) เกียงอุยจึงเตรียมนำกำลังไปไปยังอำเภอชี (郪縣 ชีเซี่ยน; ปัจจุบันคืออำเภอซานไถ มณฑลเสฉวน) ซึ่งอยู่ใกล้กับเซงโต๋มากกว่าเพื่อตรวจสอบข้อเท็จจริง^[71] ไม่นานหลังจากนั้น เกียงอุยและทหารก็ได้รับคำสั่งจากนครเซงโต๋ให้วางอาวุธและยอมจำนนต่อจงโฮยที่อำเภอโปยเสีย ทหารจ๊กก๊กหลายนายรู้สึกตกใจและโกรธมากที่รู้ว่าจักรพรรดิเล่าเสี้ยนยอมจำนน จึงชักกระบี่ฟันกับหินเพื่อระบายความคับข้องใจ^[72][73]

ในที่สุดเมื่อจงโฮยพบกับเกียงอุย จงโฮยถามว่า "เหตุใดท่านถึงมาช้า" เกียงอุยตอบด้วยสีหน้าจริงจังแต่มีน้ำตาไหลอาบแก้มว่า "การพบกันของเราวันนี้ต่างหากที่มาเร็วเกินไป" จงโฮยประทับใจกับคำตอบของเกียงอุยอย่างมาก^[74]

ในระหว่างวันที่ 18 พฤศจิกายนถึง 17 ธันวาคม ค.ศ. 263^[j] ราชสำนักจ๊กก๊กร้องขอการสนับสนุนอย่างเร่งด่วนจากง่อก๊กที่เป็นรัฐพันธมิตรทางตะวันออก จากนั้นในวันที่ 8 มกราคม ค.ศ. 264^[j] ซุนฮิวจักรพรรดิง่อก๊กมีรับสั่งให้นายทหารห้านายนำกองกำลังสามกองแยกกันเข้าไปโจมตีอาณาเขตของวุยก๊ก โดยหวังจะเบี่ยงเบนความสนใจของวุยก๊กออกจากจ๊กก๊ก เตงฮองเข้าโจมตีฉิวฉุน (壽春 โช่วชุน; ปัจจุบันคืออำเภอโช่ว มณฑลอานฮุย)^[76] หลิว ผิง (留平) และชือ จี (施績) เข้าโจมตีลำกุ๋น (南郡 หนานจฺวิ้น; อยู่บริเวณนครจิงโจว มณฑลหูเป่ย์ในปัจจุบัน) ติง เฟิง (丁封) และซุนฮี (孫異 ซุน อี้) เข้าโจมตีอาณาเขตของวุยก๊กตลอดตอนกลางของแม่น้ำไกซุย (沔水 เหมียนฉุ่ย) ทัพง่อก๊กถอนทัพกลับหลังได้รับข่าวการล่มสลายของจ๊กก๊ก^[75]

เตงงายรู้สึกภูมิใจในความสำเร็จของตน จึงกลายเป็นคนเย่อหยิ่งและยกตนอย่างมากหลังได้ควบคุมและดูแลอาณาเขตของจ๊กก๊กหลังเสร็จศึก ประมาณเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 264 เตงงายเขียนจดหมายถึงสุมาเจียวเพื่อเสนอแนวคิดในการพิชิตง่อก๊กที่เป็นอีกหนึ่งรัฐอริของวุยก๊ก สุมาเจียวบอกเตงงายว่าข้อเสนอของเตงงายจะต้องนำไปหารือในราชสำนักก่อนที่จะอนุมัติ เตงงายรู้สึกไม่พอใจจึงพูดเปรยว่าตนมีเหตุผลที่จะปฏิเสธระเบียบวิธีมาตรฐานและใช้วิธีแบบเผด็จการตราบที่ตนกระทำเพื่อประโยชน์ของวุยก๊ก^[77] จงโฮยผู้แอบต้องการก่อกบฏต่อวุยก๊ก ฉวยโอกาสนี้มาใช้ให้เป็นประโยชน์และจัดการความเย่อหยิ่งของเตงงายให้เกิดผลดีต่อตัวจงโฮยอย่างมาก จงโฮยยับยั้งรายงานจากเตงงายที่ส่งไปถึงราชสำนักวุยก๊ก เลียนลายมือเตงงายและแก้ไขรายงานให้มีสำนวนภาษาที่ดูหยาบคายและเรียกร้องมากเกินไป จงโฮยยังทำลายจดหมายจากสุมาเจียวถึงเตงงายอีกด้วย^[78]

ในช่วงปลายกุมภาพันธ์ ค.ศ. 264 ราชสำนักวุยก๊กมีคำสั่งให้จงโฮยและอุยก๋วนไปจับกุมเตงงาย ปลดอำนาจบังคับบัญชาทหาร และส่งตัวกลับไปลกเอี๋ยงด้วยรถนักโทษ^[79] ในวันที่ 3 มีนาคม ค.ศ. 264 หลังจากนั้น อุยก๋วนส่งเตนซกให้นำทหารไปสกัดและสังหารเตงงาย, เตงต๋งบุตรชายของเตงงาย และสุเมาผู้ใต้บังคับบัญชาของเตงงายที่ทางตะวันตกของกิมก๊ก^[80][81]

หลังเตงงายถูกจับกุมและถูกนำตัวไป จงโฮยจึงถือครองอำนาจบัญชาการทัพวุยก๊กที่กำลังยึดครองอาณาเขตของอดีตจ๊กก๊ก ด้วยการยุยงของเกียงอุย^[82] จงโฮยจึงตัดสินใจก่อการกบฏต่อสุมาเจียว และวางกลยุทธ์โจมตีลกเอี๋ยงโดยมีเกียงอุยช่วยเหลือ^[83]

เมี่ยฉู่จี้ (滅蜀記; แปลว่า เรื่องราวการล่มสลายของจ๊กก๊ก; ISBN 9789867480972) เป็นนวนิยายใน ค.ศ. 2008 โดยหลี่ ปั๋ว (李柏) ที่เล่าถึงเหตุการณ์ที่นำไปสู่การล่มสลายของจ๊กก๊ก โดยมีเกียงอุย เตงงาย และจงโฮยเป็นตัวละครหลัก^[84]

• ตันซิ่ว (คริสต์ศตวรรษที่ 3). สามก๊กจี่ (ซันกั๋วจื้อ).
• เผย์ ซงจือ (คริสต์ศตวรรษที่ 5). อรรถาธิบายสามก๊กจี่ (ซานกั๋วจื้อจู้).
• ฝาง เสฺวียนหลิง (648). จิ้นชู.
• ซือหม่า กวาง (1084). จือจื้อทงเจี้ยน.
• ล่อกวนตง (คริสต์ศตวรรษที่ 14). สามก๊ก (ซันกั๋วเหยี่ยนอี้).
• Killigrew, John H. (2001), "A Case Study of Chinese Civil Warfare: The Cao-Wei Conquest of Shu-Han in AD 263", Civil Wars, 4 (4): 95–114, doi:10.1080/13698240108402489, S2CID 144705304
• Selected Examples of Battles in Ancient China (1st ed.). Beijing: Chinese Publishing House. 1984.
• Yuan, Tingdong (1988). War in Ancient China (1st ed.). Chengdu: Sichuan Academy of Social Science Publishing House. ISBN 7-80524-058-2.
• Zhang, Xiaosheng (1988). General View of War of Ancient China (1st ed.). Beijing: Long March Publishing House. ISBN 7-80015-031-3.