Warłaam (Wonatowicz)

Warłaam

Arcybiskup kijowski
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	1680 Jarosław
Data i miejsce śmierci	17 stycznia 1751 Tichwin
Miejsce pochówku	Obwód leningradzki
Arcybiskup kijowski
Okres sprawowania	1722–1730
Wyznanie	prawosławie
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Śluby zakonne	po 1704
Diakonat	przed 1716
Prezbiterat	przed 1716
Nominacja biskupia	11 maja 1722
Chirotonia biskupia	14 maja 1722

Warłaam, nazwisko świeckie Wonatowicz^[a] (ur. ok. 1680 w Jarosławiu, zm. 16 stycznia^?/27 stycznia 1751) – biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Z pochodzenia był mieszczaninem. Kształcił się w Akademii Mohylańskiej w Kijowie, a następnie w Akademii Słowiano-Grecko-Łacińskiej w Moskwie, uzyskując dyplom końcowy w 1704. Wieczyste śluby mnisze złożył w monasterze Objawienia Pańskiego w Moskwie lub według innych źródeł w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie. Od 1716 przebywał w Ławrze św. Aleksandra Newskiego, gdzie pełnił funkcje spowiednika i naczelnego kapelana floty rosyjskiej^[1]. W 1719 otrzymał godność archimandryty i został mianowany przełożonym monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie^[1].

11 maja 1722 otrzymał nominację biskupią, zaś trzy dni później przyjął chirotonię na biskupa kijowskiego i halickiego. Ceremonia odbyła się w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Moskwie, zaś głównym konsekratorem był arcybiskup pskowski Teofan^[1]. Był pierwszym hierarchą na katedrze kijowskiej, który został nominowany przez Świątobliwy Synod Rządzący, a nie wybrany przez zgromadzenie duchowieństwa i wiernych administratury. Otrzymał również inny niż obowiązujący do tej pory tytuł metropolity kijowskiego i halickiego^[2]. Natychmiast po przyjęciu chirotonii Warłaam (Wonatowicz) został mianowany arcybiskupem. Po przybyciu do Kijowa podjął starania na rzecz przywrócenia eparchii kijowskiej statusu półautonomicznej metropolii^[b]. Domagał się likwidacji eparchii perejasławskiej i nadania biskupowi perejasławskiemu jedynie statusu wikariusza metropolity kijowskiego, rozpoczął również spór z biskupem białoruskim Sylwestrem o zwierzchność nad monasterami prawosławnymi w granicach Rzeczypospolitej. Zainicjował także rozbudowę i remont soboru Mądrości Bożej w Kijowie, wzniósł w Kijowie nową rezydencję biskupią^[1]. Wdrażając postanowienia Świątobliwego Synodu Rządzącego o zakazie kultu nierozłożonych szczątków osób uznawanych przez wiernych za święte bez decyzji o kanonizacji, nakazał pogrzebanie takich relikwii przechowywanych w kijowskich cerkwiach^[1].

Był przeciwnikiem arcybiskupa Teofana Prokopowicza; jego pozycja w hierarchii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego znacznie spadła po usunięciu ze stanu duchownego arcybiskupa nowogrodzkiego Teodozjusza, który był wcześniej jego protektorem. W 1730 Teofan posłużył się donosem mieszczan kijowskich, by oskarżyć arcybiskupa Warłaama o uchylenie się od odprawienia nabożeństw dziękczynnych z okazji wstąpienia na tron carycy Anny Iwanowny^[1]. W rezultacie arcybiskup kijowski został pozbawiony urzędu i godności biskupiej i skierowany do Monasteru św. Cyryla Biełozierskiego. Od 1737 miał jedynie prawo do pensji w wysokości 20 rubli rocznie, przy czym fundusze te pochodziły ze sprzedanego wcześniej majątku hierarchy. W 1740 ukazem carskim Warłaam (Wonatowicz) odzyskał godność biskupią, zaś w roku następnym – część skonfiskowanego majątku^[1]. Duchowny odmówił jednak zamieszkania w Moskwie i do końca życia przebywał, jako biskup senior, w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie. W 1751 złożył śluby wielkiej schimy z imieniem Bazyli, krótko potem zmarł^[1].