Jonasz (metropolita moskiewski)

Święty
Jonasz z Moskwy
	metropolita, cudotwórca
Data i miejsce urodzenia	pomiędzy 1375 a 1400 ; Odincowo, okolice Soligalicza (Obwód kostromski)
Data i miejsce śmierci	31 marca 1461 ; Moskwa
Czczony przez	Cerkiew prawosławną
Kanonizacja	1547; przez Rosyjski Kościół Prawosławny
Wspomnienie	31 marca, 27 maja, 15 czerwca i 5 października (praw. liturgia według kal. jul.); ; 13 kwietnia, 9 i 28 czerwca oraz 18 października (praw. według kal. greg.)
Patron	od bólu zębów
Szczególne miejsca kultu	Rosyjska Cerkiew Prawosławna
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jonasz z Moskwy, Święty Jonasz, cs. Swiatitiel Iona, mitropolit Moskowskij i wsieja Rusi, czudotworec, ros. Иона (ur. pod koniec XIV wieku^[2] we wsi Odincowo w okolicach Soligalicza, zm. 31 marca 1461 w Moskwie) – metropolita Moskwy i Rusi, święty prawosławny.

Żywot świętego

Jonasz w wieku dwunastu lat wstąpił do niewielkiego monasteru w pobliżu Soligalicza, skąd później przeszedł do Monasteru Simonowskiego w Moskwie.

W 1431 r. wybrano go na biskupa riazańskiego. W tym samym roku zmarł metropolita kijowski Focjusz. Wielki książę moskiewski Wasyl II Ślepy poparł kandydaturę biskupa Jonasza na jego następcę, jednak patriarcha Konstantynopola nie potwierdził tej nominacji, wskazując na nowego metropolitę desygnowanego przez księcia litewskiego Świdrygiełłę Gerazyma^[3]. Następcą Gerazyma został Grek z pochodzenia, Izydor, zwolennik unii kościelnej z Rzymem, a następnie propagator unii florenckiej na ziemiach ruskich i litewskich. Działalność Izydora w tym kierunku nie zyskała poparcia duchowieństwa i wiernych i w 1442 wrócił on do Rzymu, uciekłszy wcześniej z więzienia w Moskwie^[4].

Walki wewnętrzne w Wielkim Księstwie Moskiewskim sprawiły, że dopiero w 1448 wybrany został następca Izydora, którym ruscy biskupi obrali właśnie biskupa Jonasza. Wybór ten nie został potwierdzony przez patriarchę Konstantynopola i faktycznie oznaczał jednostronne ogłoszenie autokefalii metropolii. W 1452 Wasyl II prosił patriarchę o usankcjonowanie wyboru Jonasza, jednak upadek Konstantynopola w roku następnym uniemożliwił rozwiązanie całej sprawy^[5].

Wybór Jonasza został początkowo uznany w Wielkim Księstwie Litewskim^[5], jednak w 1458 papież w porozumieniu z patriarchą Konstantynopola skierował tam jako metropolitę ucznia Izydora i unitę Grzegorza II^[6]. Oznaczało to ostateczny podział metropolii kijowskiej na kijowską i moskiewską. Następcy Jonasza zrezygnowali z tytułu metropolitów kijowskich, określając się odtąd jako metropolici moskiewscy i całej Rusi^[7].

Metropolita Jonasz pozostawił po sobie trzydzieści pięć listów napisanych prostym, pozbawionym wszelkiej retoryki językiem.

Kult

Relikwie świętego znajdują się w moskiewskim soborze Zaśnięcia Matki Bożej na Kremlu, gdzie zostały wprowadzone 27 maja 1472 r.

Jonasz został kanonizowany w 1547 przez Rosyjski Kościół Prawosławny^[8]. Kult oddaje mu cała Rosyjska Cerkiew Prawosławna.

Dni obchodów

Cerkiew wspomina świętego Jonasza czterokrotnie:

31 marca/13 kwietnia^[9] (rocznica śmierci), tj. 13 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego
27 maja/9 czerwca (rocznica przeniesienia relikwii w 1472), tj. 9 czerwca
15/28 czerwca, tj. 28 czerwca^[10]
5/18 października (Sobór pięciu świętych hierarchów moskiewskich), tj. 18 października

Patronat

Wierni modlą się za pośrednictwem świętego w przypadku dolegliwości bólowych zębów.

Zobacz też

Kult świętych
Modlitwa za pośrednictwem świętego
Jonasz – inne znane postaci o tym imieniu

Przypisy

↑ kategorie i tytuły świętych prawosławnych
↑ według rosyjskich źródeł, w ostatnim dwudziestopięcioleciu XIV wieku
↑ A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, s.176
↑ A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, ss.178–179
↑ ^a ^b A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, s.180
↑ Jakowenko N.: Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, s. 134. ISBN 83-85854-54-1
↑ A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, s.181
↑ Repose of St Jonah the Metropolitan of Moscow and All Russia – Święty Jonasz, 31 marca według liturgii kalendarza juliańskiego na stronie OCA, Prawosławnego Kościoła w Ameryce ang.
↑ podwójne datowanie
↑ Życie świętego Iony – Rosyjscy święci (ros.)

Bibliografia

św. Jonasz, metropolita Moskwy na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)
Święty Iona, metropolita moskiewski – prawosławny kalendarz na pravoslavie.ru według kalendarza juliańskiego ros.

[1] tegorie i tytuły świętych prawosławnych

[2] według rosyjskich źródeł, w ostatnim dwudziestopięcioleciu XIV wieku

[3] A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, s.176

[4] A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, ss.178–179

[mir180-5] A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, s.180

[6] Jakowenko N.: Historia Ukrainy. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 2000, s. 134. ISBN 83-85854-54-1

[7] A. Mironowicz, Kościół prawosławny w państwie Piastów i Jagiellonów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2003, s.181

[8] Repose of St Jonah the Metropolitan of Moscow and All Russia – Święty Jonasz, 31 marca według liturgii kalendarza juliańskiego na stronie OCA, Prawosławnego Kościoła w Ameryce ang.

[9] wójne datowanie

[10] Życie świętego Iony – Rosyjscy święci (ros.)

[lt-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j p.o. zast. locum tenens

[1]

Podporządkowani Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu	Teofilakt (988–1018) Michał (988–992 ?) Leoncjusz, (lata 90. X wieku) Jan (1018–1035) Teopempt (1035–1051) Hilarion (ok. 1051 – ok. 1054) Efrem (ok. 1054–1061) Jerzy (1062–1076) Jan II (1077–1089) Jan III (1090–1091) Efrem II (1091–1093) Mikołaj (1093–1104) Nikifor (1104–1122) Nikita (1122–1126) Michał II (1128–1147) Klemens (1147–1156) Konstanty I (1156–1159) Teodor (1160–1163) Jan IV (1163–1166) Konstanty I (1167–1170) Michał III, 1171–1173 Jan V (1174–1179) Konstanty III (1179–1183) Nikifor II (1183–1201) Mateusz (1201–1220) Cyryl (1224–1233) Józef (1236–1242) Piotr I (1243–1247) Cyryl II (1247–1281) Maksym (1283–1305) Piotr II (1305–1326) Teognost (1328–1353) Aleksy (1354–1377) Cyprian (1377–1406) Focjusz (1408–1415) Grzegorz (1415–1419) Focjusz, 1419–1431 Gerazym (1433–1435) Izydor, 1437–1447 Jonasz, 1448–1458 Grzegorz II, 1458–1473 Mizael (1475–1480) Symeon (1480–1488) Jonasz II (1489–1494) Makary (1495–1497) Józef II (1499–1501) Jonasz III (1502–1507) Józef III (1507–1521) Józef IV (1522–1534) Makary II (1534–1556) Sylwester I (1556–1567) Jonasz IV (1568–1577) Eliasz (1577–1579) Onezyfor Dziewoczka (1579–1588) Michał Rahoza (Rahoża) 1588–1596 Hiob (Borecki) (1620–1631) Izajasz (Kopiński) (1631–1632) Piotr Mohyła (1632–1647) Sylwester Kossow (1647–1657)
Rezydujący w Czehryniu, nieuznani przez lewobrzeżną starszyznę kozacką	Dionizy Bałaban (1657–1663) Józef Nielubowicz-Tukalski (1663–1676) Antoni Winnicki (1663–1679)
Piastujący urząd metropolity w Kijowie i na lewobrzeżnej Ukrainie	Łazarz (Baranowicz) (1659–1661) Metody (Filimonowicz) (1661–1668) Łazarz (Baranowicz) (1670–1685)
Podporządkowani bezpośrednio Patriarchatowi Moskiewskiemu	Gedeon (Czetwertyński) (1686–?) Warłaam (Jasiński) (1690–1707) Joazaf (Krokowski) (1708–1718) Warłaam (Wonatowicz) (1722–1730) Rafał (Zaborowski) (1731–1747) Tymoteusz (Szczerbacki) (1748–1757) Arseniusz (Mohylański) (1757–1770) Gabriel (Kremenecki) (1770–1783) Samuel (Mysławski) (1783–1796) Hieroteusz (Malicki) (1796–1799) Gabriel (Bănulescu-Bodoni) (1799–1803) Serapion (Aleksandrowski) (1803–1822) Eugeniusz (Bołchowitinow) (1822–1837) Filaret (Amfitieatrow) (1837–1857) Izydor (Nikolski) (1858–1860) Arseniusz (Moskwin) (1860–1876) Filoteusz (Uspienski) (1876–1882) Platon (Gorodiecki) (1882–1891) Joannicjusz (Rudniew) (1891–1900) Teognost Lebiediew (1900–1903) Flawian (Gorodiecki) (1903–1915) Włodzimierz (Bogojawleński) (1915–1918)
W jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego, w Egzarchacie Ukraińskim	Antoni (Chrapowicki) (1918–1919) Michał (Jermakow) (1924–1929) Dymitr (Werbycki) (1930–1932) Sergiusz (Griszyn) (1932–1934) Konstantyn (Diakow) (1934–1937) Mikołaj (Jaruszewicz) (1941–1944) Jan (Sokołow) (1944–1964) Joazaf (Leluchin) (1964–1966) Filaret (Denysenko) (1966–1990)
W jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego, w Ukraińskim Kościele Prawosławnym Patriarchatu Moskiewskiego	Filaret (Denysenko) (1990–1992) Włodzimierz (Sabodan) (1992–2014) Onufry (Berezowski) (od 2014)
Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego	Filaret (Denysenko) (1995–2018)
W jurysdykcji Kościoła Prawosławnego Ukrainy	Epifaniusz (Dumenko) (od 2018)

Metropolici Moskwy (1448–1589)	Jonasz (1448–1461) Teodozjusz (1461–1464) Filip I (1464–1473) Geronty (1473–1489) Zozym (1490–1494) Szymon (1495–1511) Warłam (1511–1521) Daniel (1522–1539) Joazaf (1539–1542) Makary (1542–1563) Atanazy (1564–1566) Filip II (1566–1568) Cyryl (1568–1572) Antoni (1572–1581) Dionizy II (1581–1587) Hiob (1587–1589)
Patriarchowie Moskwy (Pierwszy okres funkcjonowania) (1589–1700)	Hiob (1589–1605) Ignacy (1605–1606) (wykreślony pośmiertnie) Hermogen (1606–1612) Efrem (1612–1613^[A]) Jonasz (1613–1619^[A]) Filaret (1619–1633) Joazaf I (1634–1640) Józef (1642–1652) Nikon (1652–1666) Joazaf II (1667–1672) Pitirim (1672–1673) Joachim (1674–1690) Adrian (1690–1700) Stefan (Jaworski) (1700–1721^[A]) Świątobliwy Synod Rządzący (1721–1917)
Arcybiskupi i metropolici w okresie synodalnym (1742–1917)	Józef (Wołczański) (1742–1745) Platon (Malinowski) (1745–1754) Tymoteusz (Szczerbacki) (1757–1767) Ambroży (Zertis-Kamienski) (1768–1771) Platon (Lewszyn) (1775–1811) Augustyn (Winogradski) (1811–1819) Serafin (Głagolewski) (1819–1821) Filaret (Drozdow) (1821–1867) Innocenty (Wieniaminow-Popow) (1868–1879) Makary (Bułgakow) (1879–1882) Joannicjusz (Rudniew) (1882–1891) Leoncjusz (Lebiedinski) (1891–1893) Sergiusz (Lapidiewski) (1893–1898) Włodzimierz (Bogojawleński) (1898–1912) Makary (Niewski) (1912–1917)
Patriarchowie Moskwy (Drugi okres funkcjonowania) (od 1917)	Tichon (1917–1925) Piotr (1925^[A]) Sergiusz (1925–1926^[A]) Józef (1926^[A]) Serafin (1926–1927^[A]) Sergiusz (1927–1943^[A]) Sergiusz (1943–1944) Aleksy I (1945–1970) Pimen (1971–1990) Filaret (1990^[A]) Aleksy II (1990–2008) Cyryl I (2008–2009^[A]; od 2009)