Łazarz (Baranowicz)

Łazarz

Łuka Baranowicz
Arcybiskup czernihowski
Łazarz Baranowicz
Data urodzenia	1617
Data śmierci	1693
Arcybiskup czernihowski
Okres sprawowania	1657–1693
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański Patriarchat Moskiewski
Inkardynacja	Eparchia czernihowska
Śluby zakonne	lata 40. XVII wieku
Diakonat	lata 40. XVII wieku
Prezbiterat	lata 40. XVII wieku
Chirotonia biskupia	8 marca 1657
Multimedia w Wikimedia Commons

Łazarz, imię świeckie Łuka Baranowicz (ur. 1617, zm. 24 sierpnia^?/3 września 1693) – ruski poeta, pisarz, w epoce baroku szerzący konceptyzm (idea – conceptus – imago – ars – opus), duchowny prawosławny. Gorliwy obrońca swego Kościoła przeciwko dążeniom jezuitów. Nazwany „filarem swego kościoła”.

Rodzina Baranowiczów pochodziła z Litwy (z Jełowego herbu Syrokomla lub Junosza). Przypuszczalnie pochodził z Wilna. Nosił świeckie imię Łuka.

Początkowo kształcił się w klasztorze bractwa kijowskiego. Uczył się języków: greckiego, łacińskiego, polskiego i cerkiewnosłowiańskiego. W wieku 30 lat udał się na dalsze kształcenie. Wysłany przez metropolitę Piotra Mohyłę z Kolegium Kijowsko-Mohylańskiego na studia m.in. do jezuickich uczelni Wilna i Kalisza. Na początku lat 40. wykładał gramatykę, poetykę i retorykę w Kolegium Kijowsko-Mohylańskim. Od 1650, a formalnie od 1657, był rektorem tej uczelni. Równocześnie w latach 1652–1657 kierował jako przełożony monasterem św. Cyryla w Kijowie^[1].

Wyświęcony na biskupa 8 marca 1657 w Jassach przez Gedeona, metropolitę suczawskiego. Utrzymywał stałe układy z hetmanami Ukrainy, który brali swą inwestyturę z Rosji. W 1667 wezwany był na sobór, który złożył z urzędu patriarchę Nikona. Występował przeciwko Doroszeńce, popierając Brzuchowieckiego, Mnohohrysznego i Skoropadskiego.

W 1657 został biskupem, następnie arcybiskupem czernihowskim, piastował ten urząd aż do śmierci.

Przez pewien okres był administratorem kijowskiej metropolii prawosławnej. W 1674 założył drukarnię w Nowogrodzie Siewierskim, którą z czasem przeniósł do Czernihowa, gdzie za jego zgodą wydrukowano 50 książek w różnych językach.

Znany jest jako autor dużej liczby kazań w języku cerkiewnosłowiańskim, w tym monumentalnych zbiorów: Miecz duchowny (1666), Truby słowes propowidnych (Tруби словес проповідних, 1674). W języku polskim napisał ponad 10 polemicznych utworów i zbiorów wierszy, m.in. Żywoty świętych (Kijów 1670), Lutnia Apollinowa (1671), Księga śmierci (1676), Księga rodzaju (1676), Filar wiary (1678), W wieniec Bożej Matki (1680), Caryca nieba i ziemi (1683). Tworzył w językach polskim, łacińskim i cerkiewnosłowiańskim.

• Żywoty Świętych (Kijów 1670)
• Lutnia Apollinowa każdej sprawie gotowa (1671)
• Rozmowy o wierze i życiu świętych
• Księgi rodzaju
• Księga śmierci
• O przygodach życia ludzkiego
• Nowa miara starej wiary na wymierzenie władzy św. Piotra i papieżów rzymskich i pochodzenie Ducha Św. od Ojca (1675)
• Noty pięć ran Chrystusowych (Czernichów 1680)
• Wieniec Bożej Matki, świętych ojców kwiatki, Najświętszej Panny sertum ex floribus SS. Partum deckertum (Czernichów 1680)

Do uczniów arcybiskupa należeli Joannicjusz Galatowski^[2], Symeon Połocki i Innocenty (Kulczycki) – pierwszy biskup prawosławny w Irkucku, zaliczony do grona świętych rosyjskiej Cerkwi prawosławnej, obecnie patron Syberii. Będąc w podeszłym wieku, Łazarz Baranowicz wybrał swego pomocnika i następcę w osobie Teodozjusza (Połonickiego-Uglickiego).

Biografię Łazarza Baranowicza napisał Stradomski w Dzienniczku misterium osiecenia narodowego za lipiec i sierpień 1852.

• Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustrowana Saturnina Sikorskiego (1892–1914), tom 6, s. 946.
• Encyklopedia Powszechna Orgelbranda (1862–1869), tom 2, s. 860–861.
• Енциклопедія українознавства, Lwów 1993, t. 1, s. 91

• Dzieła Łazarza Baranowicza w bibliotece Polona