Kościół św. Katarzyny w Goleniowie

Kościół św. Katarzyny w Goleniowie

A-1278 z dnia 12.09.1958[1]
kościół parafialny
Kościół św. Katarzyny
Państwo	Polska
Miejscowość	Goleniów
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Katarzyny w Goleniowie
Wezwanie	św. Katarzyny z Aleksandrii
Historia Data zakończenia budowy XV wiek
Położenie na mapie Goleniowa Kościół św. Katarzyny w Goleniowie
Położenie na mapie Polski Kościół św. Katarzyny w Goleniowie
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Kościół św. Katarzyny w Goleniowie
Położenie na mapie powiatu goleniowskiego Kościół św. Katarzyny w Goleniowie
Położenie na mapie gminy Goleniów Kościół św. Katarzyny w Goleniowie
53°33′49″N 14°49′38″E/53,563611 14,827222
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Katarzyny w Goleniowie – dawny kościół farny, wybudowany w XV wieku w stylu gotyckim^[2] na fundamentach kościoła romańskiego^[3], najokazalsza świątynia i zabytek Goleniowa, od 1534 roku protestancki, po II wojnie światowej zniszczony, odbudowany w latach 1958–1967^[2], obecnie podlega parafii przy ul. Jana Pawła II prowadzonej przez księży chrystusowców. Jego patronką jest św. Katarzyna Aleksandryjska z Egiptu.

Kościół złożony jest z trzynawowego, halowego korpusu, wspartego na czterech gładkich ośmiobocznych filarach, wydłużonego prezbiterium zamkniętego trójbocznie, kwadratowej w rzucie wieży oraz 2 kaplic.

Pierwsze wzmianki o kościele w Goleniowie sięgają XIII wieku^[3]. W 1268 roku osada słowiańska uzyskała prawa miejskie nadane przez księcia pomorskiego Barnima I. W XV wieku zburzono romański kościół, a na jego fundamentach wzniesiono gotycką świątynię^[3]. Wznoszono ją w dwóch fazach budowlanych. Na początku XV wieku wybudowano trójnawową halę z prezbiterium, wieżą oraz zakrystię, a w II połowa XV wieku – nadbudowano I piętra nad zakrystią, zbudowano kruchty oraz dwie kaplic po obu stronach wieży oraz kaplicę po północnej stronie korpusu nawowego.

Trzy główne człony budowli (prezbiterium, korpus nawowy i wieża) wykonane zostały z cegły w wiązaniu wendyjskim. Kościół wielokrotnie przebudowywano. Na przełomie XV i XVI wieku kościół zyskał bogate wyposażenie dzięki licznym darom i fundacjom^[3]. W 1529 roku, podczas pożaru^[2] miasta, spłonęła wieża kościelna^[3], która po odbudowie ponownie uległa zniszczeniu w 1589 roku^[3][2]. W wyniku kolejnego pożaru w 1686 r.^[2] uległ zniszczeniu średniowieczny wystrój świątyni oraz dokumenty dotyczące historii kościoła, co uniemożliwiło rekonstrukcję w czasie odbudowy, przez co zastosowano ówcześnie panujące trendy. Jedynym elementem architektonicznym zachowanym od czasów średniowiecza jest ostrołukowy portal w zachodniej elewacji wieży. Nowo wybudowana wieża była niższa, okna węższe i krótsze, arkady wejściowe do kaplic zmienione z ostrołukowych na półkoliste. W takiej formie kościół istniał do XVIII wieku.

W latach 1865-1867 przeprowadzono remont, dodając elementy neogotyckie^[3][2], tym samym kościół został regotyzowany^[2] (wejścia, okna, sklepienia, szczyty kaplic). W roku 1892 wykonano nowe neogotyckie zwieńczenia wieży w postaci czterech narożnych wieżyczek i trójkątnych szczycików. W takiej postaci świątynia przetrwała do 1945 r., gdy została częściowo zniszczona i spalona w wyniku działań wojennych^[3][2]. Odbudowę rozpoczęto w 1958 roku, a zakończono w 1967^[2]. Poświęcenie świątyni odbyło się 18 grudnia 1960 roku, dokonane przez biskupa Jerzego Strobę^[3] (inne źródła podają że kościół został poświęcony przez ks. biskupa Ignacego Jeża w roku 1961^{[potrzebny przypis]}). W latach 1962–1964 prowadzono prace restauratorskie przy wieży, zaś wykończenie wnętrza ukończono w roku 1967.

Do roku 1895 przy kościele istniał średniowieczny cmentarz. Został on zamknięty w roku 1865, zaś trzydzieści lat później został splantowany i wybrukowany kamieniem polnym.

Obecny wystrój wnętrza świątyni jest odtworzeniem planów XIX-wiecznej regotyzacji. Jest to kościół jest halowy, trzynawowy, z dwuprzęsłowym prezbiterium zamkniętym sześcioboczną absydą^[3]. Do wieży przylegają dwie sklepione gwiaździście przybudówki^[3]. W prezbiterium znajduje się ołtarz z drewnianym krzyżem, figurą Chrystusa oraz szafkowym tryptykiem z siedmioma rzeźbami^[3] wykonany przez artystę Stanisława Szulca^{[potrzebny przypis]}. W centrum umieszczono figurę Maryi z Dzieciątkiem, otoczoną postaciami świętych^[3]. Witraże w w czterech ostrołukowych oknach przedstawiają świętych (od lewej): św. Maksymiliana Kolbe, Chrystusa Króla oraz świętych: Jadwigę, Wojciecha i Stanisława, Jana Pawła II oraz ostatni: św. Katarzynę^[3]. Kościół posiada również chrzcielnicę i stacje drogi krzyżowej^[3]. Kaplice znajdujące się w kościele poświęcone są: zmarłym, Augustowi Hlondowi, papieżowi Janowi Pawłowi II, Matce Boskiej Nieustającej Pomocy. W kolejnej z kaplic, którą zdobi witraż przedstawiający chrzest Jezusa w Jordanie, znajduje się chrzcielnica. Przy wejściu głównym można zobaczyć zdjęty z wieży kościelnej dzwon, natomiast w pobliżu nawy bocznej znajdują się relikwie św. Faustyny Kowalskiej

• 1529 – spalenie wieży kościoła podczas pożaru miasta;
• 1534 – kościół katolicki staje się kościołem protestanckim;
• 1589–1686 – kolejne pożary;
• 1701 – ukończenie odbudowy kościoła;
• 1828 – odbudowa nowej wieży;
• 1836 – nowy chór organowy na miejscu pierwotnego tzw. chóru Młynarskiego
• 1865–1867 – regotyzacja kościoła;
• 1867 – budowa 27 głosowych organów przez Barnima Grunberga z Szczecina (opus 95);
• 1829 – nowa gotycka wieża;
• 1885 – założenie centralnego ogrzewania;
• 1903 – nowe witraże oraz oświetlenie elektryczne;
• 1945 – zniszczenie kościoła, objęcie duszpasterstwa przez Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej;
• 1957–1959 – odbudowa kościoła po zniszczeniach wojennych;
• 1960 – poświęcenie prezbiterium;
• 1961 – konsekracja kościoła, kościół ponownie staje się kościołem katolickim;
• 1989 – regotyzacja kościoła;
• 1996 – poświęcenie nowego ołtarza głównego.

• Historia kościoła na stronie parafii św. Katarzyny
• Paulina Matysiak: Kościoły Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej. Nasze dziedzictwo. T. II. Bydgoszcz: Ikona, 2012, s. 258. ISBN 978-83-934287-2-4. OCLC 812720232. (pol. • niem.).
• Wojciech Necel: U św. Katarzyny w Trzecie Wiary Tysiąclecie. Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne Ottonianum, 1999. ISBN 83-7041-121-5. (pol.).
• K.K. Kaleta K.K., Kościół św. Katarzyny – Dokumentacja historyczno-architektoniczna, Szczecin 1981 . Brak numerów stron w książce
• Materiały A. Przeździeckiego, Dzieje Ziemi Goleniowskiej i Pomorza . Brak numerów stron w książce
• Stanisław Rzeszowski: Goleniów i okolice. Sport i Turystyka, 1966. (pol.).

• Parafia pw. św. Katarzyny