Cerkiew św. Dymitra w Czarnej (XVIII wiek)

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej
	nr rej. A-702 z dnia 27.09.1993
	kościół filialny
	; Elewacja południowa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Czarna
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Parafia Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Brunarach
Wezwanie	św. Dymitra
Historia
Data zakończenia budowy	1764
Poprzednie wyznanie	Kościół Greckokatolicki w Polsce
Dane świątyni
Świątynia; • materiał bud.	; • drewno
	Położenie na mapie gminy Uście Gorlickie Czarna, cerkiew
	Położenie na mapie Polski Czarna, cerkiew
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Czarna, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu gorlickiego Czarna, cerkiew
	49°31′24,7″N 21°04′35,9″E/49,523528 21,076639
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew pw. św. Dymitra w Czarnej została zbudowana w 1764 r., przekształcona w 1. poł. XIX w. (m.in. wydłużono prezbiterium), remontowana w 1930 i w latach 90. XX w.

Jest to cerkiew łemkowska, typ północno-zachodni, wariant starszy, orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Układ przestrzenny uwarunkowany przez wymogi liturgii kościołów wschodnich, tworzą trzy składowe na osi licząc od wschodu : wydłużone prezbiterium oddzielone ikonostasem od szerszej nawy i babiniec na planach kwadratów^[1]. We wschodniej, dobudowanej części prezbiterium zakrystia. Wieża konstrukcji słupowo-ramowej o pochyłych ścianach, z lekko nadwieszoną izbicą, przy niej od zachodu przedsionek. Słupy wieży obejmują babiniec.

Ściany obite gontem, izbica wieży szalowana pionowym deskowaniem, dachy blaszane. Dach nad prezbiterium kalenicowy, trójpołaciowy, nad nawą namiotowy, dwukrotnie łamany, z dodatkową kalenicą, która łączy go ze ścianą wieży, nad wieżą namiotowy. Nad wszystkimi częściami jednolite hełmy baniaste (większy nad wieżą, pozostałe mniejsze) z pseudolatarniami i żelaznymi krzyżami^[2].

Elewacja frontowa
Ikonostas
Widok od strony prezbiterium

W nawie i prezbiterium kopuły namiotowe, nad nawą wzmocniona ściągiem krzyżowym. Nad babińcem strop płaski. Polichromia ornamentalna i architektoniczna z 1. poł. XIX w. Kompletny, barokowy ikonostas z XVIII w. Na północnej ścianie ołtarzyk z ikoną Hodigitria z poprzedniego ikonostasu z XVII w. Na klejmach postacie proroków ze zwojami pism, wśród nich, u dołu, św. Anna i św. Joachim.

Obecnie budynek służy jako kościół filialny Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Czarnej parafii rzymskokatolickiej w Brunarach. Teren przy cerkwi otoczony murkiem kamiennym z bramką. Powyżej cerkwi na czynnym cmentarzu kilka dawnych nagrobków kamiennych.

Elewacja północna
Cmentarz przycerkiewny
Widok ogólny

Przypisy

↑ IgnacyI. Tłoczek IgnacyI., Polskie Budownictwo Drewniane, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Ossolineum, 1980, s. 157, ISBN 83-04-00678-2 .
↑ [http://www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=31 Czarna Cerkiew pw. św. Dymitra w Czarnej]. www.drewniana.malopolska.pl. [dostęp 2021-04-22].

Bibliografia

Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku, - praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997
Ryszard Brykowski, Łemkowska drewniana architektura cerkiewna, Ossolineum, Wrocław, 1986
M.A. Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat, Rewasz, Pruszków, 2003

Linki zewnętrzne

Cerkiew św. Dymitra w Czarnej - panorama (dostęp: 07.08.2014)

[1] IgnacyI. Tłoczek IgnacyI., Polskie Budownictwo Drewniane, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Ossolineum, 1980, s. 157, ISBN 83-04-00678-2 .

[2] [http://www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=31 Czarna Cerkiew pw. św. Dymitra w Czarnej]. www.drewniana.malopolska.pl. [dostęp 2021-04-22].

[1]