ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია

„ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია“
ენა	ქართული ენა და რუსული ენა
გამომცემელი	ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია
გამოცემის თარიღი	1965

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია (ქსე) — პირველი ქართული მრავალტომეული უნივერსალური სამეცნიერო ცნობარი. წარმოადგენს 12 ტომეულს (11 ძირითადი და 1 სპეციალური ტომი „საქართველოს სსრ“ 2 წიგნად, ქართულ და რუსულ ენებზე, 1975-87 წლებში) და მოიცავს 70 ათასამდე ტერმინს. გამოვიდა საქართველოს კპ ცკ-ისა და საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოს 1965 წლის 24 სექტემბრის დადგენილების საფუძველზე. გამოსცა ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის მთავარმა სამეცნიერო რედაქციამ (მთავარი რედაქტორი — ირაკლი აბაშიძე, რედაქტორი — როინ მეტრეველი).

იგი ასახავს ადამიანის ცოდნისა და პრაქტიკული საქმიანობის ყველა ძირითად სფეროს და აღიარებულია ქართული კულტურისა და მეცნიერების დიდ გამარჯვებად. ენციკლოპედიაში შეტანილია ივანე ჯავახიშვილის, კორნელი კეკელიძის, სიმონ ჯანაშიას, გერონტი ქიქოძისა და სხვა გამოჩენილ ქართველ მოღვაწეთა საენციკლოპედიო წერილები, რომელთაც დღემდე არ დაუკარგავთ სამეცნიერო ღირებულება.

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის პირველი მცდელობა ჯერ კიდევ 1935 წელს შედგა. გამომცემლობა „ტექნიკა და შრომის“ სტამბაში იგეგმებოდა ენციკლოპედიის პირველი ტომის აკინძვა და გამოცემა. აღნიშნული ტომი უნდა შემდგარიყო სიტყვებით „ა“-დან „ამიერ-კავკასიამდე“^[1].

მთავარი რედაქტორი — ირაკლი აბაშიძე.

მთავარი სარედაქციო კოლეგიის წევრები: ელეფთერ ანდრონიკაშვილი, ანდრია აფაქიძე, ალექსანდრე ბარამიძე, ვ. ბაქრაძე, ვახტანგ ბერიძე, ალექსანდრე ბუხნიკაშვილი, ნიკოლოზ გაბაშვილი, ლეონიდე გაბუნია, ერეკლე გამყრელიძე, თამაზ გამყრელიძე, ირაკლი გვერდწითელი, პაატა გუგუშვილი, ვ, გულისაშვილი, თეოფანე დავითაია, ლ. დავითაშვილი, რ. დვალი, ისიდორე დოლიძე, სერგი დურმიშიძე, იაგო ვარდოსანიძე (პასუხისმგებელი მდივანი), ილია ვეკუა, ფერდინანდ თავაძე, ოთარ თაქთაქიშვილი, პავლე ინგოროყვა, ნიკოლოზ კეცხოველი, ვიქტორ კუპრაძე, ნიკოლოზ ლანდია, თ. ლოლაძე, დ. ლორთქიფანიძე, კ. ლორთქიფანიძე, ე. მაღრაძე, ვ. მახალდიანი, გიორგი მელიქიშვილი, ვ. მერკვილაძე, ვალერიან მეტრეველი, როინ მეტრეველი (მთავარი რედაქტორის მოადგილე), ი. მიქელაძე, ნიკოლოზ მუსხელიშვილი, რ. ნათაძე, შ. ნაფეტვარიძე, გ. ნახუცრიშვილი, ვაჟა ოკუჯავა, მიხეილ საბაშვილი, ავთანდილ საყვარელიძე, ე. სეხნიაშვილი, დ. სტურუა, ი. ტატაიშვილი, ა. ფრანგიშვილი, სიმონ ყაუხჩიშვილი, აკაკი შანიძე, ალექსანდრე ჩიკვაიძე, გიორგი ჩიტაია, არნოლდ ჩიქობავა, დავით ჩხიკვიშვილი, გიორგი ციციშვილი, გიორგი ძიძარია, აკაკი ძიძიგური, შოთა ძიძიგური, გიორგი ძოწენიძე, თინათინ წერეთელი, ნიკოლოზ ჭავჭავაძე, ვლადიმერ ჭავჭანიძე, ევგენი ხარაძე, დავით ხახუტაიშვილი, თ. ხოშტარია, ვახტანგ ჯაოშვილი, გიორგი ჯიბლაძე, სერგი ჯიქია.

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია ასახავს ადამიანის ცოდნისა და პრაქტიკული საქმიანობის ყველა ძირითად სფეროს. განსაკუთრებით ფართოდ არის გაშუქებული საქართველოს სსრ მიღწევები ეკონომიკის და კულტურის, მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგებში; ქართველი ხალხის მრავალსაუკუნოვანი ისტორია, ბრძოლა სოციალური და ეროვნული თავისუფლებისათვის.

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია აშუქებს სსრკ და სხვა სოციალისტური ქვეყნების მსოფლიო-ისტორიულ მიღწევებს ეკონომიკის და კულტურის, მეცნიერებისა და ტექნიკის დარგებში; საერთაშორისო კომუნისტური, მუშათა და ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის განვითარების ისტორიულ გამოცდილებას.

დიდ ადგილს უთმობს ფიზიკის, ასტრონომიის, გეოფიზიკის, ბიოფიზიკის, კიბერნეტიკის, კოსმონავტიკის, გენეტიკის. ბიოლოგიის, სასოფლო-სამეურენეო მეცნიერებათა, მედიცინის და სხვა საკითხებს.

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის სტატიათა დიდი ნაწილი აღჭურვილია ბიბლიოგრაფიით, რაც საშუალებას აძლევს მკითხველს უფრო ფართოდ გაეცნოს ლიტერატურას ამა თუ იმ პრობლემის შესახებ. ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიის შექმნაში მთავარი სამეცნიერო რედაქციის დარგობრივ და ფუნქციონალურ რედაქციებთან ერთად აქტიურად მონაწილეობდა რესპუბლიკის მეცნიერთა დიდი კოლექტივი (საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმის ხელმძღვანელობით, რომელიც ქართული საბჭოთა ენციკლოპედიას მნიშვნელოვან სამეცნიერო-მეთოდურ დახმარებას უწევდა) და შემოქმედებითი ინტელიგენცია. წინასწარ მომზადდა და დაიბეჭდა მთელი გამოცემის თემატური სიტყვანები (36 დასახელებისა) და მაკეტი, რომელთა განხილვაში მონაწილეობა მიიღეს რესპუბლიკის სამეცნიერო დაწესებულებებმა, უმაღლესმა სასწავლებლებმა, პარტიულმა, სახელმწიფო, პროფკავშირულმა და კომკავშირულმა ორგანიზაციებმა, შემოქმედებითმა კავშირებმა, უწყებებმა, საწარმოებმა და სხვა.

ქართულ საბჭოთა ენციკლოპედიაში უხვადაა წარმოდგენილი ფერადი და შავ-თეთრი ჩანართი და სატექსტე ილუსტრაციები, ფერადი (ჩანართი) და შავ-თეთრი რუკები. ტექსტი აიწყო (შრიფტი სპეციალურია — „ენციკლოპედიური“, ავტორი ანტონ დუმბაძე) და დაიბეჭდა საქართველოს სსრ გახსახკომის ბეჭდვითი სიტყვის კომბინატში. ტირაჟი 80 ათასი (სპეციალური ტომისა — 90 ათასი).

• ენციკლოპედიები ენების მიხედვით
• ქართული ენციკლოპედია
• {{ქსე}} — თარგის გვერდი

• მეტრეველი, რ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 483.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია
• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია ტ. 1–11

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია