Լեոնիդ Գայդայ

Լեոնիդ Գայդայ; ռուս.՝ Леонид Иович Гайдай
Ծնվել է	հունվարի 30, 1923
Ծննդավայր	Svobodny, Amur Governorate, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	նոյեմբերի 19, 1993 (70 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Գերեզման	Կունցևսկոե գերեզմանատուն
Կրթություն	Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտ (1955)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Ռուսաստան
Մասնագիտություն	կինոռեժիսոր, սցենարիստ, դերասան և ռեժիսոր
Ժանրեր	կատակերգություն
Ամուսին(ներ)	Նինա Գրեբեշկովա
Պարգևներ և մրցանակներ	; Վերքի շերտագիծ և Ոսկե խոյ
Անդամություն	ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միություն
	leonid-gaidai.ru/index.php

Լեոնիդ Իովիչ Գայդայ ( ռուս.՝ Леонид Иович Гайдай, հունվարի 30, 1923(1923-01-30)^[1], Svobodny, Amur Governorate, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 19, 1993(1993-11-19)^[1], Մոսկվա, Ռուսաստան), խորհրդային և ռուսական կինոռեժիսոր, դերասան և սցենարիստ։ ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1989), Վասիլև եղբայրների անվան ՌԽՖՍՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1970):

Կենսագրություն

Լեոնիդ Գայդայը ծնվել է Ամուրի մարզի Սվոբոդնի քաղաքում ` երկաթուղային ծառայողի ընտանիքում և ուներ մեկ եղբայր և մեկ քույր։ Նրա ավագ եղբայրը հայտնի բանաստեղծ և լրագրող Ալեքսանդր Գայդայն է։ Նույն 1923 թվականին, նրանց ընտանիքը տեղափոխվել է Չիտա, իսկ այնուհետև Իրկուտսկ, որտեղ հաստատվել են երկաթուղային Գլազկովո ավանում։ Լեոնիդը սովորել է Իրկուտսկի երկաթուղային դպրոցում, որն ավարտելով 1941 թվականին, ցանկացել է կամավոր մեկնել ռազմաճակատ, սակայն նրան չեն ընդգրկել` կապված տարիքի հետ։

Այնուհետև աշխատանքի է անցել Իրկուտսկի դրամատիկական թատրոնում, որտեղ այդ տարիներին տարհանվել էր նաև Մոսկվայի երգիծանքի թատրոնը։ Լեոնիդին բախտ էր վիճակվել դիտելու բոլոր ներկայացումները և նույնիսկ նրանց հետ մեկնել հյուրախաղերի։

1941 թվականի աշնանը նա զորակոչվեց բանակ։ Սկզբում ծառայել է Մոնղոլիայում, այնուհետև ուղևորվել է Կալինինյան ճակատ և ծառայել հետախուզությունում։ 1942 թվականի դեկտեմբերի 14-ին, Ենկինո գյուղի համար մղվող մարտի ժամանակ նռնակներ է նետել հակառակորդի կրակակետի վրա, ոչնչացրել երեք գերմանացու, մասնակցել գերիներին բռնելու գործողությանը, որի համար պարգևատրվել է «Մարտական ծառայությունների համար» մեդալով։ Մարտերից մեկի ժամանակ, հակահետևակային ականի պայթյունի պատճառով ծանր վիրավորվել է, որից հետո որպես հետագա մարտական գործողությունների համար ոչ պիտանի, ուղևորվել է հոսպիտալ։ 1943 թվականից մինչև 1944 թվականի հունվար ամիսը` բուժվել է հոսպիտալում։

1947 թվականին ավարտել է Իրկուտսկի մարզային դրամատիկական թատրոնի թատերական ստուդիան, որտեղ աշխատում էր լուսարար, իսկ հետո նաև դերասան։ 1949-1955 թվականներին սովորել է Մոսկվայի Կինեմատոգրաֆիայի համամիութենական պետական ինստիտուտի ռեժիսուրայի ֆակուլտետում։ 1955 թվականից արդեն «Մոսֆիլմ» կինոստուդիայի ռեժիսոր էր։

Ստեղծագործական աշխատանքը

1956 թվականին թողարկվել է Լեոնիդ Գայդայի առաջին` «Երկար ճանապարհ» կինոնկարը։ Չնայած այդ ֆիլմը կատակերգություն չէր, սակայն հայտնի ռեժիսոր Միխայիլ Ռոմը երիտասարդ ռեժիսորի մեջ նկատել էր կատակերգականի հանդեպ տաղանդ և խորհուրդ էր տվել աշխատել այդ ուղղությամբ։

Երկու տարի անց էկրան բարձրացավ երգիծական «Փեսացուն այն աշխարհից» (1958 թ.) կինոնկարը, որը քիչ մնաց ճակատագրական լիներ Լեոնիդ Գայդայի համար։ Ֆիլմի խմբագրումից և ղեկավարությանը ոչ հաճո տեսարանները հեռացնելուց հետո, ֆիլմից մնաց համարյա կեսը։ Չնայած «Մոսֆիլմ»-ի տնօրեն Իվան Պիրևի բարեհոգի վերաբերմունքին` Լեոնիդ Գայդայի նկատմամբ, այնուամենայնիվ երիտասարդ ռեժիսորը փաստացի զրկվեց ռեժիսորական աշխատանքից։ Միայն 1960 թվականին, երբ նա նկարահանեց գաղափարապես «ճիշտ» «Երեք անգամ կենդանացածը» կինոնկարը, նրան ներեցին։

Այնուհետև Լեոնիդ Գայդայը 1961 թվականին նկարահանեց իր կարճամետրաժները` «Բարբոս շունը և անսովոր մրցավազքը» և «Օղի թորողները» ֆիլմերը։ Այս կինոնկարները ռեժիսորին ճանաչում բերեցին։ 1962 թվականին Լեոնիդ Գայդայը էկրանավորեց Օ. Հենրիի երեք նովելները` իր «Գործարար մարդիկ» ֆիլմի շրջանակներում։ Երեք տարվա ընդմիջումից հետո, նա հերթականությամբ բեմադրեց երեք կինոնկար, որոնք դարձան ժողովրդի կողմից սիրված ֆիլմեր` ««Ի» գործողությունը և Շուրիկի մյուս արկածները» (1965 թ.), որը գրավել է 1965 թվականի կինովարձույթի առաջին տեղը, ինչպես նաև «Կովկասի գերուհին կամ Շուրիկի նոր արկածները» (1966 թ.) և «Ադամանդե ձեռքը» (1968 թ.) կինոնկարները։ Ի դեպ «Ադամանդե ձեռքը» կինոկատակերգությունը 1995 թվականին ճանաչվել է 100 տարվա ընթացքում նկարահանված հայրենական ամենալավ կատակերգությունը` հաղթելով հեռուստադիտողների հարցումներով և պարգևատրվել է Ռոսիա 1 հեռուստաալիքի ցմահ «Ոսկե տոմս» մրցանակով։

1970-ական թվականներին Լեոնիդ Գայդայը էկրանավորել է ռուս հեղինակների դասական ստեղծագործություններ։ 1981-1988 թվականներին «Ֆիթիլ» կինոամսագրի համար նկարահանել է բազմաթիվ սյուժեներ։ Այդ տարիներին նկարահանված մի քանի նոր ֆիլմերը` հանդիսատեսի կողմից համարյա աննկատ մնացին։ Լեոնիդ Գայդայի վերջին ֆիլմը` 1992 թվականին նկարահանված «Դերիբասովսկայայում լավ եղանակ է, կամ Բրայթոն-Բիչում կրկին անձրևներ են գալիս» կինոնկարն էր։

Անձնական կյանքը

Շուրջ 40 տարի Լեոնիդ Գայդայի կողակիցը եղել է նրա համարյա բոլոր ֆիլմերում նկարահանված, Ռուսաստանի Դաշնության վաստակավոր արտիստուհի Նինա Գրեբեշկովան։ Նրանք ունեն մեկ դուստր` Օքսանան և թոռնուհի` Օլգան։

Լեոնիդ Գայդայը մահացել է 1993 թվականի նոյեմբերի 19-ին, Մոսկվայում ` թոքային զարկերակի թրոմբոէմբոլիայից։ Թաղված է Մոսկվայի Կունցևսկի գերեզմանատանը։

Ֆիլմագրությունը

Ստորև բերված են և ռեժիսորական, և դերասանական աշխատանքները.

Թվական	Անվանում	Բնօրինակ անվանում
1955	Լյանա	Ляна
1956	Երկար ճանապարհ	Долгий путь
1958	Քամի	Ветер
1958	Փեսացուն այն աշխարհից	Жених с того света
1960	Երեք անգամ կենդանացածը	Трижды воскресший
1961	Ճանապարհին	В пути
1961	Բարբոս շունը և անսովոր մրցավազքը	Пёс Барбос и необычный кросс
1961	Օղի թորողները	Самогонщики
1962	Գործարար մարդիկ	Деловые люди
1965	«Ի» գործողությունը և Շուրիկի մյուս արկածները	Операция «Ы» и другие приключения Шурика
1966	Կովկասի գերուհին կամ Շուրիկի նոր արկածները	Кавказская пленница, или Новые приключения Шурика
1968	Ադամանդե ձեռքը	Бриллиантовая рука
1971	12 աթոռ	12 стульев
1973	Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը	Иван Васильевич меняет профессию
1975	Չի կարող պատահել	Не может быть!
1977	Ինկոգնիտո Պետերբուրգից	Инкогнито из Петербурга
1978	Փողոցներով կոմոդ էին տանում	По улицам комод водили
1980	Լուցկու հետևից	За спичками
1982	Սպորտլոտո-82	Спортлото-82
1985	Վտանգավոր է կյանքի համար	Опасно для жизни!
1989	Մասնավոր խուզարկու կամ «Կոոպերացիա» գործողությունը	Частный детектив, или Операция «Кооперация»
1992	Դերիբասովսկայայում լավ եղանակ է կամ Բրայթոն-Բիչում կրկին անձրևներ են գալիս	На Дерибасовской хорошая погода, или На Брайтон-Бич опять идут дожди

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեոնիդ Գայդայ» հոդվածին։

[_1cff6af0b92fd357-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[1]