Uvekitã

Tavakuairetã Uvekitã (Uvekitãñe'ẽ: Ўзбекистон Республикаси, O‘zbekiston Respublikasi), hérava yma Vukária Guasu, ha'e niko peteĩ tetã hekosãsóva ojejuhúva Ásia ipehẽngue mbyteguápe. Ko tetã ijerére ojejuhu yvate gotyo Kasahitã, ñemby gotyo tetã Ahyganitã, yvate kuarahyresẽ ngotyo ojejuhu tetã Kirigitã, Tajikitã oĩ ñemby kuarahyresẽme ha Tuykomenitã ojejuhu ñemby kuarahyreike gotyo. Uvekitã ha Liechytenteĩ mante umi mokõi tetã ohasa va'erã mokõi jey tetã ambue rembe'ýre oguahẽ hag̃ua yguasúpe.

Tavakuairetã Uvekitã Ўзбекистон Республикаси O‘zbekiston Respublikasi Республика Узбекистан Respublika Uzbekistan
Uzbekistán
Poyvi Ha'erã'i
Tetã ñe'ẽ akã: Куч адолатдадир Kuch adolatdadir (Uvekitãñe'ẽme: «Mbaretekue oĩ teko jojápe»)
Tetã Momorãhéi: Ўзбекистон Республикаси Давлат мадҳияси Oʻzbekiston Respublikasining Davlat Madhiyasi (Uvekitãñe'ẽme: «Tavakuairetã Uvekitã Momorãhéi») Nerehendúirõ
Tavusu (ha táva tuichavéva)	Taskent
Ñe'ẽnguéra	Uvekitãñe'ẽ, Rrusiañe'ẽ
• Cooficial	Karakalpako
Tetãygua réra	Uvekitãygua
Tekuái reko	Mburuvicharape
• Tendota	Shavkat Mirziyayev
• Sãmbyhyhára peteĩha	Abdulla Aripov
Tetã Amandaje	Asamblea Suprema de Uzbekistán
Fundación • Kto. uzbeko • Kto. de Bujará • Kto. de Jiva • Kto. de Kokand • Em. de Bujará • Conquista rusa • RSS. corasmia • RSS. uzbeka Independencia • Fecha	1428-1471 1506-1785 1511-1920 1709-1876 1785-1920 1839-1895 1920-1925 1924-1991 URSS pegua 1 jasyporundy ary 1991
Yvy apekue	Ñemoĩha 57.º
• Opaite	447 400[1] km²
• Y (%)	4,9 %
Tembe'y	6893 km[1]
Y rembe'y	420 km¹ (Para Aral)
Yvyty yvatevéva	Khazret Sultan
Ava hetakue	Ñemoĩha 42.º
• Hetakue	32 979 000 hab. (est. 2017)
• Typy'ũ	70,5 hab./km²*
PIB (PPA)	Ñemoĩha 62.º
• Opaite (2018)	US$ 238.997 sua
• Per cápita	US$ 7.350
IDH (2017)	0,710[2] (105.º) – Iporã
Viru	Som uzbeko (UZS)
Ára	UTC+5
• Arahakúpe	no se adopta
ISO Jehero	860 / UZB / UZ
Tetã renda tee Ñandutíme	.uz
Tetã pumbyry papapy	+998
Tetã puhoe papapy	UJA-UMZ
COI Jehero	UZB
Atyvete CEI, ONU, OSCE, OCS, OCE
Opaite Tetã Yvýgui
[editar datos en Wikidata]

Ko tetã oiko chugui peteĩ tavakuairetã mburuvicharapépe, ijyvy oñemohenda 12 tetãvore rehe (vilayats) ha peteĩ tavakuairetã hekosãsóva, Karakalpakitã. Uvekitã tavusu ha itáva orekovéva tapichakuéra niko Taskent.

Ko tetã yvy apekue oĩ kuri Mburuvi samánida poguýpe ha upéi ñemoñanga timúrida oñembojára hese. Saro'y XVI aja oguahẽ heta uvéko ypykue (upe jave ono'õ hikuái ñembyaty ova memévare) ha oñembojára hikuái ko yvy apekuére, umíva oñe'ẽ peteĩ Tuykiañe'ẽ ymaguare. Ko'ãga hetaite ko tetãygua oñe'ẽ gueteri Uvekitãñe'ẽ, kóva niko oĩ Tuykía ñe'ẽnguéra apytépe.

Uvekitã ho'a Rrúsia mburuvi poguýpe saro'y XIX-pe ha 1924 oiko chugui peteĩ Tavakuairetã Soviétiko, ko tetã joatýpe ojeheróva URSS. Ko tetã osẽ Rrúsia poguýgui ha oñemosãso jasypakõi 1991-me, URSS oñembovo rire.

Uvekitã omboguata iviru remimono'õ ojapo ha omosẽ ijyvýgui reside en la producción de diversas materias primas, como mandyju, itaju, uránio ha gas natural. Ko tetã rekuái omomarandúramo jepe oipe'ase iñemu rembiapo, oiko hag̃ua chugui tetã iñemu rembiapo sãso'ỹ (economía de libre mercado), ko'ãga jepe, ojehecha gueteri heta jejoko ha tekorã hatã ndohejáiva ñoñemu ha omomombyry umi pytagua omoñemúva. Oĩ atyvete heta tetãguágui oñe'ẽ naiporãiha mba'éichapa Uvekitã oñangareko hetãygua tekoiterapére.^[3]

• Umi Uvekitã táva tuichavéva
• Taskent
  Taskent
• 
  Samarkánda
• 
  Namangan