Vikipetã

Hapõ

tetã ypa'ũme Ásia pegua

Hapõ (Hapõñe'ẽme: 日本, Nihon térã Nippon), héra tee hína Hapõ Retã (日本国, o Nippon-koku), ha'e niko peteĩ tetã hekosãsóva ojejuhúva ypa'ũnguérape Ásia pehẽngue kuarahyresẽyguápe. Hapõ ypa'ũnguéra oĩ paraguasu Py'aguapýpe; ijerére ojejuhu kuarahyreike gotyo para Hapõ, Chína Tetarã Retã, Yvate Koréa, Ñemby Koréa ha Rrúsia, yvate gotyo ojejuhu para Ojotsk, ñemby ha kuarahyresẽ ngotyo para Kuarahyresẽ Chína ha Taiuã. Umi tai ojapóva Hapõ réra ikatu he'ise «kuarahy ypy» térã «kuarahy rupa», upévare ko tetã ojehero avei "Kuarahy osẽva Retã", ojehechávogui Chína guive, kuarahy osẽ arapyre Hapõ retã guive. Ndaipóri ko tetã léi guasúpe peteĩ ñe'ẽ tee, ku Hapõñe'ẽ ojehecha chupe peteĩ "ñe'ẽ tetãygua".

日本国
Nihon-koku
Nippon-koku
Tetã Hapõ
Hapõ


Poyvi
Ha'erã'i
Tetã ñe'ẽ akã: 平和と進歩 Heiwa To Shinpo
(hapõñe'ẽme: 'Py'aguapy ha Tekotenonde')
Tetã Momorãhéi: 君が代 Kimi ga yo
(hapõñe'ẽme: 'Tove iporokuái ndopamo'ãi')
Nerehendúirõ
Tavusu
(ha táva tuichavéva)		 Tókio
Ñe'ẽ tee Hapõñe'ẽ[1]
Tetãygua réra Hapõygua
Hapone
Tekuái reko Porokuái peteĩme léi guasúre
Mburuvicha guasu
Primer Ministro		 Naruhito
Fumio Kishida
Tetã Amandaje Dieta de Japón
Ñepyrũ
 • Ñepyrũ

 • Meiji ñembopyahu
 • Léi guasu ko'ãguagua
 • Ñe'ẽme'ẽ San Francisco pegua
11 jasykõi ary 660 Kirito mboyve
3 jasyteĩ ary 1868

3 jasypo ary 1947

28 jasyrundy ary 1952
Yvy apekue Ñemoĩha 61.º
 • Opaite 377 835 km²
 • Y (%) 0,8 %
Tembe'y 0 km
Y rembe'y 29 751 km
Yvyty yvatevéva Hujisã
Ava hetakue Ñemoĩha 10.º
 • Hetakue 127 094 745[2] hab. (2012)
 • Typy'ũ 337,1 hab./km²*
PIB (PPA) Ñemoĩha 4.º
 • Opaite (2012) US$ 4 627 891 mill.[3]
 • Per cápita US$ 36 265[3]
PIB (nominal) Ñemoĩha 3.º
 • Opaite (2012) US$ 5 963 969 mill.[3]
 • Per cápita US$ 46 735[3] (2012)
IDH (2012) 0,912[4] (10.º) – Tuichaeterei[5]
Viru Iéne (¥, JPY)
Ára UTC + 9
 • Arahakúpe Ndorekói
Tetã renda tee Ñandutíme .jp
COI Jehero JPN
Opaite Tetã Yvýgui
[editar datos en Wikidata]

Hapõ ha'e niko peteĩ ypa'ũ aty, ko atýpe oĩ 6852 ypa'ũ. Ko tetã pehẽngue ojeheróva Tókio Guasu Pehẽngue Honshū ypa'ũme, oĩhápe táva Tókio, Hapõ itavusu, ha'e niko yvy pehẽngue orekóva hetavéva tapichakuéra opaite tetã ambuéva apytépe, upépe oiko amo 30 sua tavaygua.

Heta ñehesa'ỹijo (tekoypykuaaty rupi) ohechauka yvypóra oiko Hapõme ojapo amo 30.000 ary. Jehaipy peteĩha ojeikuaáva oñe'ẽ Hapõre ou Chína ymaguare pegua saro'y I aja ojejapóva. Hapõ rembiasakuépe jahecha ko tetã ohasa are tetã ambuéva poguýpe ha ohasa are avei heko añóva ha isãsóva. Amo saro'y III térã V jave, jahecha Hapõ hekopeteĩha ñemoñanga Iamáto rupive. Hákatu, ary 1185 guive 1868 peve, oisãmbyhy Hapõre aty ñorairõhára ojeheróva "chogunáto" térã bakufu (tekuái tekoháre), mburuvicha guasu réra rupi opororekuái. Saro'y XVII guive, Hapõ oñemoha'eño saro'y XIX peve, ndohejái tetã ambuéva ijyvýpe. Ohasa rire haimete 20 ary tetãygua ñorairõre, oñemoĩ jey tetã rekuáipe karai Meiji Tennō mburuvicha guasúicha ha tetã ruvicháicha ary 1868-pe ha oiko ko tetãgui pe Hapõ mburuvi upe guive.

Saro'y XIX pahápe ha XX ñepyrũme, Hapõ mburuvi okakuaa ha omomombarete iñorairõha aty ipu'akaitégui oikóvo pe Chína-Hapõ ñorairõ peteĩha, Rrúsia-Hapõ ñorairõ ha Ñorairõ Guasu Peteĩha. Chína-Hapõ ñorairõ mokõiha oñepyrũ 1937-pe ha oike Ñorairõ Guasu Mokõihápe ary 1941 guive, Hapõ ndaipu'akái ha oñeme'ẽ oiko rire Hirochíma ha Nagasáki ojekapupárõguare ary 1945-pe. Upe guive Hapõ ojapo iléi guasu pyahurã ary 1947-pe ha oiko chugui tetã oporokuái peteĩme léi guasúre, imburuvicha niko upe mburuvicha guasu ha hetãyguakuéra ikatu oiporavo umíva omba'apóva Tetã Amandaje Guasúpe.

Ko'ãga Hapõ oĩ umi tetã ipokatuvéva ha mbaretevéva apytépe.[6] Hapõ oĩ heta aty mba'eguasúvape, umíva apytépe oĩ Tetãnguéra Joaju, G7, G4 ha APEC. Hapõ niko pe tetã mokõiha ojehechahápe sa'ive yvypóra ojukáva ambuévape, Singapúra mante upe peteĩha,[7] ha'e avei pe tetã mokõiha ojehechahápe kuña hekove pukukue hi'arevéva[8] ha, he'iháicha ONU, ko tetã niko pe tetã mbohapyha ojehechahápe sa'ive mitã omanóva, opaite tetã ambuéva apytépe.[9][10]

Héra ypy

jehaijey

Hapõ réra (Nippon/Nihon 日本, he'iséva: «kuarahy ypy») ijypy niko Chinañe'ẽme: rì běn, kuarahyresẽ, osẽhápe kuarahy. Tai 日 ijypy niko peteĩ apu'a omoha'angáva kuarahy, ha 本 omoha'anga yvyra rapo ha he'ise "ypy". Upévare ko tetã ojehero avei "Kuarahy osẽva Retã".

Hapõ réra, Nippon, ojeipuru umi amandaje guasúpe ha atýpe oñembyatyhápe heta tetã, ha ko téra Nihon ojeipuru Hapõ pype. Ko tetã réra avañe'ẽme ou karaiñe'ẽgui (Japón) ha upe ou Chinañe'ẽgui. Karai Europagua Marco Polo ohórõguare Chínape ary 1270-pe omoĩ kuatiápe Cipangu, ikatu he'iséne rìběnguó. Malájo ñe'ẽme upe ñe'ẽngue Chinañe'ẽgua oñemoambue ha oiko chugui Japang, ha upéi umi karai omoñemúva Poytuga retãygua oñepyrũ oipuru ko ñe'ẽngue saro'y XVI-me, umíva niko oraha va'ekue ko Hapõ réra Európa-pe.

Marandeko

jehaijey

Marandeko-mboyve ha Ára Mbytegua

jehaijey
 
Karai guasu Jinmu Tennō.

Yvypóra rekoha peteĩha ojeikuaáva oikoraẽ Hapõ ypa'ũnguérape ojapo 30.000 Kirito mboyve, marandeko-mboyve aja.[11] Upe rire oñepyrũ ára pukukue hérava Jōmon Ára (amo 14 500 Kirito mboyve) ojehecha va'ekue tapichakuéra omymbajukáva hembi'urãre ha oñemitỹkuaamíva, sapy'ánte omopu'ã hekoharã opytami hag̃ua.[12] Hembipurukue ha hembiapokue ñay'ũgui ijapopyre ha'e mba'e tujavéva ñay'ũgui ikatu jajuhu.[13] Amo ary 1000 Kirito mboyve aja, tetãma yayoi oñepyrũ oike ypa'ũ atýpe yvy hérava Kyushu guive, ojejehe'a hikuái umi Jōmon reheve;[14] ára pukukue hérava Yayoi Ára jave ojehecha oñepyrũhague oñemitỹ arro,[15] oĩhague tembiapokue pyahu ñay'ũgui ijapopyre,[16] ha oikehague avei tembiapokue órogui ha kuarepotígui ijapopyre oúva Chína ha Koréagui.[17] Mombe'ugua'u Hapõ megua he'i, amo ary 660 Kirito mboyve, mburuvihára Jinmu omoheñói peteĩ tavetã Hapõ mbytépe, upépe oje'e oñepyrũhague Hapõ mburuvi rogaygua.[18]

Hapõ ojechaukaraẽ jehaipýpe upe Han Arandukápe, ojehai va'ekue ary 111 Kirito rire.[19] Vúda rape oike ko tetãme ary 552 oukuévo tavetã Koréa mba'éva hérava Baekje.[20] Jepémo iñepyrũhápe ojejokose ku jeroviapy, mbeguekatúpe mburuvichakuéra oñepyrũ oguerovia hese ha oikuaauka imbo'epy, umíva apytépe oĩ va'ekue mburuvicha Shōtoku, oparupi oñemosarambi ára pukukue hérava Asuka Ára aja (592–710).[21]

Taika Ñemyatyrõ oiko ary 645 jave ha upekuévo tetã oñemomba'epa yvykuérare ha upéi omboja'o ñemitỹhára apytépe, upéicha avei mburuvichakuéra ohaipa kuatiápe ojeikuaaporã hag̃ua ogakuéra Hapõ tuichakuévo omono'õ hag̃ua impuésto.[22] Jinshin Ñorairõ oiko ary 672 jave, oñombohováirõguare mburuvicha Ōama ha ipehẽngue ra'y, mburuvicha Ōtomo, ko ñorairõ omoñepyrũ ñemyatyõ pyahu tetã ñesãmbyhýpe ha upégui heñói Teko me'ẽ Taihō, ko kuatia rupive oñemombarete tetã ñesãmbyhy.[22] Upe rupive oñemoheñói tetã Ritsuryō, tetã guasu oiko va'ekue 500 ary pukuévo.[23]

Ára pukukue hérava Nara Ára (710–784) jave ojehecha Hapõ ojerehague Mburuvihára Róga jerére, ojejuhúva Heijō-kyō-pe, ko'ãga hína táva Nara. Upekuévo oñembohetave aranduka apo ha oñemomba'eguasu Hapõ ñe'ẽporãhaipyre ojeikuaaukávo aranduka herakuãporãva ha'éva Kojiki (712) ha Nihonshoki (720), upéicha avei tembiapoporã guasu ha óga ñemopu'ã ojoguáva Vúda rape reko.[24][25] Oñeimo'ã ary 735 ha 737 mbytépe oikohague Hapõ tuichakuévo mbiru'a ñemosarambi guasu ha ikatuhague omano mbohapýgui peteĩ opaite Hapõ retãyguágui.[26][25] Ary 784 jave mburuvihára Kanmu oguerova tetã tavusu amo táva Heian-kyō-pe, ãga katu táva Kioto.[25] Upéicha oñepyrũ va'ekue ára pukukue hérava Heian Ára (794-1185), ojehecha heñoihague Hapõ arandupy hekoteére ojeréva. Genji Rembiasa ojapo Murasaki Shikibu ha Hapõ retã momorãhéi, Kimigayo, upe jave ojehai.[27]

Ára Mbytegua

jehaijey
 
Ñorairõhára samurái aty ombohováivo umi Mongoliagua, Mōko Shūrai Ekotoba.

Ára Mbytegua Hapõme ha'e ojehechárõguare umi ñorairõhára samuráigui oiko mburuvichakuéra.[28] Ary 1185 jave, ndaipu'akái rire umi Taira ñemoñare oikokuévo Genpei Ñorairõ, upe samurái Minamoto no Yoritomo omoñepyrũ ñesãmbyhy milíko amo táva Kamakura-pe.[29] Hōjō ñemoñare oñepyrũ oisãmbyhy omano rire Yoritomo,[25] omoguahẽ hikuái zen mbo'epy ou va'ekue Chína Vúda rapégui ha pya'e oñemosarambi umi samurái apytépe Kamakura Ára (1185-1333) jave.[30] Shogunato Kamakura (tetã omyakãhápe peteĩ shogun) omosẽ Hapõgui umi Mongoliagua ondyryséva hese 1274 ha 1281 jave, hákatu ojeipe'a hikuái tetã ñesãmbyhýgui oiko rire Kenmu Ñemyatyrõ ojapo mburuvihára Go-Daigo.[25] Ko mburuvihára avei ojeipe'a omosẽkuévo chupe karai Ashikaga Takauji ary 1336 jave, upéicha oñepyrũ Muromachi Ára (1336-1573),[31] jepémo, upe rire oiko shogunato Ashikaga ha ndaipu'akái oñeha'ãmbávo ojoko hag̃ua umi mburuvicha yvy jára (hérava daimyōs) ha oñepyrũ Ōnin Ñorairõ ary 1467-pe, upéicha oiko Sengoku Ára ha Hapõ ohasa 100 ary ñorairõ guýpe.[32]

Sa'ary XVI pukuévo, Hapõ oñepyrũ oñemu ha omoguahẽ ijyvýpe arandupy pytagua oikeraẽ rire ypa'ũ atýpe umi Poytugagua ha pa'i hesuíta.[25][33] Karai daimyō Oda Nobunaga oipuru mboka ha tembireka Európagui oúva ipu'akave ha oñemomba'e hag̃ua umi daimyō ambuéva rehe;[34] ipu'akavévo hetã ñesambyhývo oñepyrũ Azuchi-Momoyama Ára.[35] Omano rire Nobunaga ary 1582-me, mburuvicha ou hapykuéri Toyotomi Hideyoshi omopeteĩ hetã amo ary 1590 jave ha oñeha'ã ondyrysévo Koréa rehe.[25]

Karai Tokugawa Ieyasu omba'apo hetãre ha mbeguekatúpe ipu'akave milíko ha mburuvicha ramo.[36] Oikórõguare ñorairõ guasu, Ieyasu ipu'aka umi oñemoĩvare tetã ñesãmbyhýre ha oiko chugui peteĩ shōgun ohechakuaa rire chupe mburuvihára Go-Yōzei ary 1603-pe ha omoheñói upe shogunato Tokugawa amo Edo-pe (ko'ãga hína Tókio).[37] Ko shogunato pyahu oikuaauka tembapoukapy ojokóva umi yvy jára daimyō,[38] ha ombotýva tetã ani hag̃ua oñemu umi pytaguándi, upéicha oiko Edo Ára (1603-1868).[39][37] Upe jave ojehecha heta mba'e pyahu omongakuaa va'ekue Hapõ virurekokuaa.[40]

Ára javegua

jehaijey
 
Mburuvihára Meiji, Meiji-tennō; 1852-1912).

Ary 1854-pe, ygapóra ruvicha Matthew Perry ha umi «ygarata hũ» Amérika Retãvorekuéra Joaju mba'éva oñeha'amba toñemboty'o hag̃ua Hapõ ojapokuévo jekupytyha Kanagawa pegua.[37] Umi jekupytyha ambuéva ojejapo hapykuéri heta ombyai Hapõ virurekokuaa ha ñesãmbyhy.[37] Oheja rire tetã ñesãmbyhy upe shōgun, oñepyrũ Boshin Ñorairõ ha ndojerevéi mburuvihárare añónte tetã rekuái (oikoháicha oiko rire Meiji ñemyatyrõ).[41] Hapõ ombojehegua hetã remimoĩmbyre ojapoháicha umi tet{a Yvy pehẽngue kuarahyreikeguáva pegua ha ojapo iléi guasu pyahurã.[42] Ára Meiji (1868-1912) pukukuévo, Hapõ Mburuvígui oiko tetã mbaretevéva Ásiape ha ojechauka opavavépe tetã ipu'akasevéva ohekávo ñorairõ.[43][44][45] Ipu'aka rire oikóvo Chína-Hapõ ñorairõ peteĩha (1894-1895) ha Rrúsia-Hapõ ñorairõ (1904-1905), Hapõ oñemomba'e Taiuã, Koréa ha ypa'ũ Sajalín vorekue yvyvogua rehe.[46][42] Hapõ retãyguakuéra oñembohetave mokõire ohasávo 35 suágui ary 1873-pe amove 70 sua ary 1935-pe, hetaite umi oho tavaguasúpe oiko hag̃ua.[47][48]

Oñepyrũ aja sa'ary XX, oiko sapy'ami ára pukukue osegíva ha ohekáva jekopytyjoja, Taishō Ára (1912-1926), jepémo ikangyve Hapõ ombotuichavese gueteri ijyvy ha iñorairõha mbaretekue.[49][50] Ñorairõ Guasu Peteĩha rupive Hapõ ikatu oñemomba'e heta yvy Alemáña mba'ekuéva ypa'ũre paraguasu Py'aguapýpe ha Chíname.[50] Arykuéra 1930 peve hetave umi ombotuichasevéva Hapõ ha omboykéva jekopytyjoja, upéicha ary 1931 jave, Hapõ ondyry ha oñemomba'e Manchúriare; upévare oñemosẽ chugui Tetãnguéra Irũjoágui.[51] Ary 1936 jave, Hapõ ojapo Antikomintern Ñe'ẽme'ẽ Alemáña nási ndive ha ary 1940 jave oiko chugui peteĩ tetã mbaretete mbyteguágui.[48]

 
Hapõ Mburuvi 1942 jave

Hapõ Mburuvi ondyry jey Chínare 1937 jave, omoñepyrũvo upéicha Chína-Hapõ ñorairõ mokõiha (1937-1945).[52] Ary 1940-pe, ondyry Indochína Hyãsia mba'éva, upe rire Amérika Retãvorekuéra Joaju ojoko opaite itakyra ñemu oúva Hapõgui.[48][53] Ára 7 ha 8 jasypakõi 1941, Hapõ ondyry Pearl Harbor rehe ha heta yvy ambuévare, upéicha oñepyrũ Ñorairõ Guasu Mokõiha paraguasu Py'aguapýpe.[54] Opa umi yvýpe oĩ va'ekue Hapõ poguýpe ojehecha heta oporombohasa'asy vai, oporojuka ha oiporeno kuñáre noiporenoséiva, orairõvo hese.[55] Ipu'aka rire Tetã Oñoirũvakuéra, tuichaitépe oipe'árõguare Hapõgui Manchúria ha Hirochíma ha Nagasáki ojekapupárõguare 1945 jave, Hapõ oñeme'ẽ ha ohechakuaa ndaipu'akaiha.[56] Ñorairõ rupive ojeipe'apa Hapõgui umi ikolónia ha heta hetãygua omano.[57][58]

Ary 1947 jave, Hapõ ojapo léi guasu pyahu osegíva jekopytyjoja.[58] Tetã Oñoirũvakuéra osẽ Hapõgui oiko rire Jekupytyha San Francisco pegua ary 1952-me,[59] ha Hapõ oike Tetãnguéra Joajúpe ary 1956-me.[58] Pya'eite okakuaa Hapõ ha oiko chugui tetã mbaretete ipu'akavéva mokõiha yvy ape ári;[58] oñemomichĩ arykuéra 1990 pukuévo oiko rire heta apañuái virurekokuaápe.[60] Ára 11 jasyapy 2011, oiko Hapõme yvyryrýi mbaretevéva ojehechámava ijyvýpe, upéicha oiko teko'ỹngatu tumingue'a mbaretekue apohápe táva Fukushima-pe.[61] Ára 1 jasypo 2019, oheja rire tetã ñesãmbyhýgui mburuvihára Akihito, ita'ýra Naruhito ojupi mburuvihára pyahu ramo, upéicha oñepyrũ Reiwa Ára.[62]

Ára 22 jasypoapy 2023, Hapõ oikuaauka oñepyrũhague omosẽ paraguasúpe y randipytu (radiación) orekóva oñemopotĩmava (oiko sunámi vai omoguahẽ va'ekue y peteĩ tumingue'a mbaretekue apohápe táva Fukushima-pe), jepémo oĩ va'ekue heta tetã ndoipotáiva.[63]​

Mandu'apy

jehaijey
  1. ↑ «法制執務コラム集「法律と国語・日本語」» (en japonés). Legislative Bureau of the House of Councillors. Ojehechákuri árape: 19 de enero de 2009.
  2. ↑ https://www.stat.go.jp/english/data/kokusei/2015/final_en/pdf/s01.pdf
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Japan». Fondo Monetario Internacional. Ojehechákuri árape: 22 de octubre de 2013.
  4. ↑ PNUD (14 de marzo de 2013). pnud (ed.): «"Informe sobre Desarrollo Humano 2013"» (en castellano) (PDF). Ojehechákuri árape: 15/03/13.
  5. ↑ http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2009_EN_Complete.pdf Human Development Report 2009 (p. 171, 204)
  6. ↑ «World Factbook: JapanArchive copy». CIA. Archivado desde el original, el 2018-12-262018-12-26. Ojehechákuri árape: 2020-11-162020-11-16.
  7. ↑ «Ninth United Nations survey of crime trends and operations of criminal justice systems» págs. 1-9. UN Office on Drugs and Crime.
  8. ↑ «BBC News - Japanese women fall behind Hong Kong in longevity». Bbc.co.uk (27 de julio de 2012).
  9. ↑ WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world. mayo de 2009. http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618. 
  10. ↑ «Table A.17». United Nations World Population Prospects, 2006 revisión''. ONU.
  11. ↑ „Radiocarbon Dates and Archaeology of the Late Pleistocene in the Japanese Islands“. Radiocarbon, 44 (2), 477–494 (2002). DOI:10.1017/S0033822200031854. 
  12. ↑ Ancient Jomon of Japan. Cambridge University Press. 2004. p. 43. ISBN 978-0-521-77670-7. https://www.google.com/books/edition/Ancient_Jomon_of_Japan/vGnAbTyTynsC. 
  13. ↑ "Jōmon Culture (ca. 10,500–ca. 300 B.C.)." Metropolitan Museum of Art. Nuoroda tikrinta Agosto 28, 2020.
  14. ↑ Cosmogonical Worldview of Jomon Pottery. Sankeisha. 2011. p. 37. ISBN 978-4-88361-924-5. https://www.google.com/books/edition/Cosmogonical_Worldview_of_Jomon_Pottery/hxulspIN_2UC. 
  15. ↑ "Road of rice plant." National Science Museum of Japan. Nuoroda tikrinta Enero 15, 2011.
  16. ↑ "Kofun Period (ca. 300–710)." Metropolitan Museum of Art. Nuoroda tikrinta Agosto 28, 2020.
  17. ↑ "Yayoi Culture (ca. 300 B.C.–300 A.D.)." Metropolitan Museum of Art. Nuoroda tikrinta Agosto 28, 2020.
  18. ↑ Understanding Japanese Society. Routledge. 2012. p. 9. ISBN 9781136279188. 
  19. ↑ The Cambridge History of Japan. 1. Cambridge University Press. 1988. p. 275. ISBN 978-0-521-22352-2. https://www.google.com/books/edition/_/A3_6lp8IOK8C. 
  20. ↑ The Cambridge History of Japan. 1. Cambridge University Press. 1988. pp. 140–149. ISBN 978-0-521-22352-2. https://www.google.com/books/edition/_/A3_6lp8IOK8C. 
  21. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. The Japanese Experience: A Short History of Japan]. University of California Press. 1999. p. 42. ISBN 978-0-520-22560-2. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  22. ↑ 22,0 22,1 [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan: 1334–1615]. Stanford University Press. 1961. pp. 57, 68. ISBN 978-0-8047-0525-7. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  23. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan]. Blackwell. 2002. pp. 107–108. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  24. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan]. Blackwell. 2002. pp. 64–79. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 «Of Courtiers and Warriors: Early and Medieval History (710–1600)». A History of Japan: From Stone Age to Superpower. Palgrave Macmillan. 2012. pp. 24–52. ISBN 978-0-230-36918-4. https://archive.org/details/historyjapanfrom00hens_137. 
  26. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. Epidemics and pandemics: their impacts on human history]. ABC-CLIO. 2005. p. 31. ISBN 978-1-85109-658-9. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  27. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan]. Blackwell. 2002. pp. 79–87, 122–123. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  28. ↑ East and Southeast Asia 2015–2016. Rowman & Littlefield Publishers. 2015. pp. 99–104. ISBN 978-1-4758-1875-8. https://books.google.com/books?id=1yX-CQAAQBAJ&pg=PA99. 
  29. ↑ World Monarchies and Dynasties. Routledge. 2015. p. 616. 
  30. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan] (2nd edición). Blackwell. 2005. pp. 106–112. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  31. ↑ Traditional Japanese Literature: An Anthology, Beginnings to 1600. Columbia University Press. 2012. p. 409. ISBN 978-0-231-15730-8. https://books.google.com/books?id=E8qq6zhhM5kC&pg=PA409. 
  32. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan: 1334–1615]. Stanford University Press. 1961. pp. 42, 217. ISBN 978-0-8047-0525-7. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  33. ↑ Tanegashima. Taylor & Francis. 2005. ISBN 0203479572. 
  34. ↑ Brown, Delmer. „The impact of firearms on Japanese warfare, 1543–98“. The Far Eastern Quarterly, 7 (3), 236–253 (Mayo 1948). DOI:10.2307/2048846. 
  35. ↑ "Azuchi-Momoyama period (1573–1603)." Dallas Museum of Art. Nuoroda tikrinta Octubre 3, 2020.
  36. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. Toyotomi Hideyoshi]. Osprey Publishing. 2011. p. 61. ISBN 978-1-84603-960-7. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 «The Closed Country: the Tokugawa Period (1600–1868)». A History of Japan: From Stone Age to Superpower. Palgrave Macmillan. 2012. pp. 53–74. ISBN 978-0-230-36918-4. https://archive.org/details/historyjapanfrom00hens_137. 
  38. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan] (2nd edición). Blackwell. 2005. pp. 142–143. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  39. ↑ Toby, Ronald P.. „Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu“. Journal of Japanese Studies, 3 (2), 323–363 (1977). DOI:10.2307/132115. 
  40. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. The Origins of Japanese Trade Supremacy]. Hurst & Company. 1996. pp. 58ff. ISBN 978-1-85065-538-1. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  41. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan] (2nd edición). Blackwell. 2005. pp. 289–296. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  42. ↑ 42,0 42,1 «Building a Modern Nation: the Meiji Period (1868–1912)». A History of Japan: From Stone Age to Superpower. Palgrave Macmillan. 2012. pp. 75–107. ISBN 978-0-230-36918-4. https://archive.org/details/historyjapanfrom00hens_137. 
  43. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. Contemporary Japan]. Macmillan. 2000. pp. 18–19. ISBN 978-0-333-71000-5. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  44. ↑ The Political Economy of Growth. Monthly Review Press. 1962. p. 160. 
  45. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. A History of Japan] (2nd edición). Blackwell. 2005. pp. 312–314. ISBN 978-1-4051-2359-4. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  46. ↑ Tsutsui, William M., ed (2009). «The Japanese Empire». Companion to Japanese History. Blackwell. pp. 224–241. ISBN 978-1-4051-1690-9. 
  47. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. Japan and Singapore in the world economy: Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965]. Routledge. 1999. p. 17. ISBN 978-0-415-19236-1. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 «The Excesses of Ambition: the Pacific War and its Lead-Up». A History of Japan: From Stone Age to Superpower. Palgrave Macmillan. 2012. pp. 108–141. ISBN 978-0-230-36918-4. https://archive.org/details/historyjapanfrom00hens_137. 
  49. ↑ «Taisho Democracy and the First World War». The Pursuit of Power in Modern Japan 1825–1995. Oxford University Press. 2011. doi:10.1093/acprof:oso/9780198205890.001.0001. ISBN 9780198205890. 
  50. ↑ 50,0 50,1 «The Taisho Period (1912–1926): Transition from Democracy to a Military Economy». China's Economic Rise. Palgrave Macmillan. 2020. pp. 173–209. ISBN 978-3-030-49811-5. 
  51. ↑ Tembiecharã:Cite magazine
  52. ↑ The Wars for Asia, 1911–1949. Cambridge University Press. 2012. pp. 123–125. ISBN 978-1-139-56087-0. https://books.google.com/books?id=bAYgAwAAQBAJ&pg=PA123. 
  53. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific]. McFarland. 1995. pp. 56, 86. ISBN 978-0-7864-0141-3. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  54. ↑ «Introduction: December 7/8, 1941». Beyond Pearl Harbor: A Pacific History. University Press of Kansas. 2019. pp. 1–8. 
  55. ↑ Yōko, Hayashi. „Issues Surrounding the Wartime "Comfort Women"“. Review of Japanese Culture and Society, 11/12 (Special Issue), 54–65 (1999–2000). 
  56. ↑ Pape, Robert A.. „Why Japan Surrendered“. International Security, 18 (2), 154–201 (1993). DOI:10.2307/2539100. 
  57. ↑ [Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua. When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan]. Harvard University Press. 2010. pp. 1–4. ISBN 978-0-674-05598-8. Hapõ ha'éva peteĩ Aranduka Google pegua.. 
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 «A Phoenix from the Ashes: Postwar Successes and Beyond». A History of Japan: From Stone Age to Superpower. Palgrave Macmillan. 2012. pp. 142–180. ISBN 978-0-230-36918-4. https://archive.org/details/historyjapanfrom00hens_137. 
  59. ↑ Coleman, Joseph. «'52 coup plot bid to rearm Japan: CIA», Marzo 6, 2007. Ojehechákuri árape: 12 de diciembre de 2020.
  60. ↑ „The bubble and the lost decade“. The World Economy, 26 (3), 267–281 (2003). DOI:10.1111/1467-9701.00522. 
  61. ↑ «Devastation as Tsunami Crashes Into Japan», Marzo 11, 2011.
  62. ↑ "Japan's emperor thanks country, prays for peace before abdication." Abril 30, 2019.
  63. ↑ «Fukushima nuclear disaster: Japan to release treated water in 48 hours», 2023-08-22. Ojehechákuri árape: 2023-08-25. (en-GB)

Joajuha

jehaijey
  •   Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Hapõ reheguaCommons.


Ásia

Ahyganitã | Arávia Saudíta | Ayméña | Aservaijã | Chína Tetarã Retã | Arávia Emiráto Joapykuéra | Filipína | Hapõ | Horytáña‎ | Índia‎ | Indonésia‎ | Irã | Irake | Israel‎ | Jemẽ | Kambója | Kasahitã | Katára‎ | Kirigitã‎ | Kuáite‎ | Kuarahyresẽ Timor | Láo‎ | Lívano | Malásia‎ | Mayndíva‎ | Miama | Mongólia | Mburunéi‎ | Nepal | Ñemby Koréa | Omána | Pakitã | Paletína‎ | Rrúsia‎ | Singapúra | Síria‎ | Siri Lãka | Tajikitã | Tailándia | Tuykía | Tuykomenitã | Uvekitã | Varéĩ | Vangyladẽ | Vienã | Vutã | Yvate Koréa

Ko marandu ou "https://gn.wikipedia.org/w/index.php?title=Hapõ&oldid=129982" pegua