O Salvador

O conquistador Pedro de Alvarado nomeou a nova provincia por Xesús de Nazaret ("O Salvador"). O nome completo era "Provincia De Nuestro Señor Jesús Cristo, El Salvador Del Mundo" ("Provincia do Noso Señor Xesucristo, o Salvador do Mundo"), que foi posteriormente abreviado como "El Salvador".^[11]

Os conquistadores españois que chegaron ao Salvador entre 1524 e 1525, viñan desde Guatemala logo de participar na conquista do México. Durante a colonia, O Salvador formou parte da Capitanía xeneral de Guatemala, tamén coñecida como Reino de Guatemala. O territorio salvadoreño estivo dividido nas Alcaldías Maiores de San Salvador e Sonsonate. En 1811 e 1814 producíronse importantes levantamentos contra o dominio español que expresaron a inquietude independentista dos crioulos (a elite branca descendente de españois). Finalmente, as nacións da América Central conseguiron a súa independencia de España, o 15 de setembro de 1821^[12]. O 1823 formouse a Federación Centro-Americana, composta polos actuais países da América Central: Guatemala, Honduras, O Salvador, Nicaragua e Costa Rica. O Salvador independizouse da federación o 1838.

Unha guerra civil de 12 anos, que custou as vidas de preto de 75 000 persoas, chegou á súa fin no 1992, cando o goberno de dereita e a guerrilla de esquerda asinaron un tratado que levou a reformas militares e políticas.

A Constitución de 1983 define o ordenamento legal básico do país. Aí estabelécese que O Salvador é unha república democrática, representativa na que rexe o sistema presidencialista, cuxos tres órganos son o Órgano Executivo, encabezado polo Presidente da República e o seu Gabinete. O órgan Lexislativo, nomeado Asemblea Lexislativa de O Salvador (Unicameral) de 84 deputados, e o Órgano Xudicial, expresado na Corte Suprema de Xustiza, integrada por 15 maxistrados, sendo un deles electo como Presidente do Poder Xudicial.

O presidente é electo por sufraxio directo e dura no cargo 5 anos. Non pode ser reelixido no período seguinte. O partido Alianza Republicana Nacionalista (ARENA) ten o poder executivo desde 1989 e séguese a manter no seu cargo após catro períodos consecutivos.

Cos Acordos de Paz de Xapultepec (1992) creáronse a nova Policia Nacional Civil, a Procuradoría para a Defensa dos Dereitos Humanos, o Tribunal Supremo Electoral, déuselle vida legal como partido político á oposición de esquerda na forma do Fronte Farabundo Martí para a Liberación Nacional (FMLN) e redefiniuse o papel do exército, reservado para a defensa da soberanía e a integridade territorial. Tamén se suprimiron algúns corpos de seguridade que estaban ao mando do exército, como foron a Garda Nacional, a Policía de Facenda e os Batallóns especiais formados para manteren a guerra contra a insurxencia dos anos 80.

O Salvador está dividido en 3 zonas (Zona Occidental, Zona Oriental e Zona Paracentral) e 14 departamentos. Os departamentos, segundo a zona, son:

Zona Occidental

• Ahuachapán
• Santa Ana, O Salvador
• Sonsonate

Zona Central

• La Libertad
• Chalatenango
• Departamento de San Salvador
• La Paz, O Salvador
• Cuscatlán

Zona Paracentral

• San Vicente
• Cabañas

Zona Oriental

• Usulután
• San Miguel
• Morazán
• La Unión

O relevo do Salvador está composto dunha meseta central pouco elevada (de 400 a 800 m de altitude) recortada por vales fluviais e recuberta de numerosos volcáns (Santa Ana, San Vicente, San Salvador, Tecapa, Conchagua, Ilamatepec), dos cales algúns están aínda activos. A parte máis elevada do país sitúase no norte, no monte El Pital (2.730 m). A estreita franxa costeira que bordea o océano Pacífico non supera os 25 km de ancho. O Lempa, que é parcialmente navegábel, é o principal río do país.

O clima do Salvador é tropical, cunha estación seca (novembro a abril) e unha estación húmida (maio a outubro). Atópase, segundo a altitude, terras quentes, ata 800 m, terras tempadas, ata 1800 m e, máis alá, terras xeadas. A temperatura anual medio da capital, San Salvador, é de arredor de 24 °C.

As cidades máis importantes do Salvador son:

• San Salvador, a capital
• Santa Ana
• San Miguel
• Sonsonate

A economía do Salvador experimentou unha mestura de resultados durante o goberno do partido ARENA nas iniciativas do mercado libre e o modelo de xerencia fiscal que inclúen a privatización do sistema de actividades bancarias, as telecomunicacións, as pensións públicas, a distribución eléctrica, e unha parte da xeración eléctrica, redución dos aranceis, eliminación dos controis de prezos e subsidios, e unha aplicación mellorada dos dereitos de propiedade intelectual. O PIB estivo a crecer nun paso constante pero modesto despois da sinatura dos Acordos de Paz en 1992, nun ambiente de estabilidade macroeconómica.

Un problema que O Salvador enfronta é a desigualdade económica da distribución das ganancias persoais. No 1999, a quinta parte da poboación máis rica recibiu o 45 % dos beneficios, mentres que a quinta parte máis pobre recibiu soamente o 5,6 %.

Desde o mes de decembro de 1999, as reservas internacionais netas igualaron aos 1.8 mil millóns de dólares. Tendo este almacenador intermediario de moeda forte para traballar, o Goberno do Salvador, emprendeu un plan monetario da integración que comezaba o 1 de xaneiro do 2001, polo cal o dólar dos Estados Unidos se converteu en moeda de curso legal xunto ao colón salvadoreño, e toda a contabilidade formal foi emprendida nos dólares. Deste xeito, o goberno limitou formalmente a súa posibilidade de poñer políticas monetarias sobre o mercado para influír variábeis a curto prazo na economía. Desde 2001, o colón deixou de circular e agora xa non se utiliza para facer transaccións; porén, algúns almacéns aínda informan ao público de prezos en colóns e á vez en dólares.

En xeral, a poboación apoiou o cambio do colón ao dólar, se ben os salarios seguen sendo iguais a pesar de que creceu o prezo da maioría dos produtos. O cambio ao dólar axudou a baixar os intereses nos créditos, co que moitas persoas tiveron acceso a créditos para compraren unha casa ou un automóbil. Os sectores políticos da esquerda foron moi críticos no proceso de dolarización, o cal unicamente favorece ás empresas do sector financeiro.

Actualmente, a economía está máis orientada cara á manufactura e aos servizos, en lugar da agricultura (cultivo do café). As súas principais industrias son a de alimentos e bebidas, produtos do petróleo, tabaco, produtos químicos, téxtiles e mobles.

A poboación do Salvador no ano 2016 era de 6 344 722, comparada cos 2 200 000 persoas en 1950. En 2010, a porcentaxe de poboación menor de 15 anos era do 32,1%, do 61% entre os 15 e os 65 anos, e do 6,9% de máis de 65 anos.^[13]

A cidade capital de San Salvador ten unha poboación de arredor de 2,1 millóns de persoas. Preto do 42% da poboación do Salvador vive en zonas rurais. O proceso de urbanización medrou de xeito constante no Salvador dende a década de 1960, e millóns de persoas desprazáronse a centros urbanos creando problemas asociados coa planificación urbanística e os servizos.

Arredor de 100 000 nicaraguanos viven no Salvador.^[14]

A poboación do Salvador componse de mestizos, brancos e pobos indíxenas. O 86% dos salvadoreños son mestizos, cunha mestura de devanceiros indíxenas e europeos.^[15] Entre a poboación mestiza, tódolos salvadoreños que son racialmente europeos, especialmente mediterráneos, así como afrosalvadoreños e os indíxenas que non falan a súa lingua nativa ou perderon a súa cultura orixinal identifícanse a si mesmos como culturalmente mestizos.^[16]

O 12,7% dos salvadoreños son brancos. Unha gran cantidade de inmigrantes de Europa central chegou ó Salvador durante a segunda guerra mundial como refuxiados orixinarios da República Checa, Alemaña, Hungría, Polonia e Suíza. Tamén hai pequenas comunidades de xudeus, palestinos critiáns, e árabes musulmáns (espacialmente palestinos).

O 0,23% da poboación é definida como indíxena, e os principais grupos son os cacaopera, que representan o 0,07% da poboación do país, os pipil cun 0,06%, os lenca cun 0,04% e outros grupos menores que compoñen o 0,06%. Moi poucos amerindios mantiveron os seus constumes e tradicións, sendo asimilados co paso do tempo na cultura mestiza/española dominante no país.^[17]

Existe unha pequena comunidade de afrosalvadoreños que forman o 0,13% da poboación, xa que tradicionalmente se impediu que os africanos emigrasen ó país por medi de políticas gobernamentais.^[18][19]

A cultura mestiza é a dominante no país, amplamente influída polas raíces europeas e indíxenas americanas. A poboación formouse como resultado do cruzamento entre a poboación mesoamericana nativa de Cuzcatlan con colonizadores europeos. A Igrexa católica xoga un importante papel na cultura salvadoreña. O arcebispo Óscar Romero é considerado un heroe nacional pola súa defensa dos dereitos humanos durante a guerra civil do Salvador.^[20] Personalidades estraxeiras de relevancia no Salvador foron os sacerdotes e mestres xesuítas Ignacio Ellacuría, Ignacio Martín-Baró e Segundo Montes, que foron asasinados en 1989 polo exército do Salvador no trancurso da guerra civil.

As pinturas, a cerámica e os téxtiles son os principais produtos artesáns artísticos. Os escritores Francisco Gavidia (1863–1955), Salarrué (Salvador Salazar Arrué) (1899–1975), Claudia Lars, Alfredo Espino, Pedro Geoffroy Rivas, Manlio Argueta, José Roberto Cea e o poeta Roque Dalton están entre os máis importantes do país. Persoeiros de sona do século XX foron o director de cinema Baltasar Polio, a directora Patricia Chica, o artista Fernando Llort e o debuxante Toño Salazar.

Entre os representantes máis recoñecidos das artes gráficas están os pintores Augusto Crespin, Noe Canjura, Carlos Cañas, Giovanni Gil, Julia Díaz, Mauricio Mejia, Maria Elena Palomo de Mejia, Camilo Minero, Ricardo Carbonell, Roberto Huezo, Miguel Angel Cerna ou Esael Araujo.

• "Background Notes", Background Notes: El Salvador, xaneiro de 2008. Consultado o 6 de marzo de 2008.
• Bonner, Raymond. Weakness and Deceit: U.S. Policy and El Salvador. Nova York: Times Books, 1984.
• CIA World Factbook Arquivado 24 de decembro de 2018 en Wayback Machine., "El Salvador", 28 de febreiro de 2008. Consultado o 6 de marzo de 2008.
• "Country Specific Information", U.S. State Department, 3 de outubro de 2007. Consultado o 6 de marzo de 2008.
• Danner, Mark. The Massacre at El Mozote: A Parable of the Cold War. Nova York: Vintage Books, 1994.
• Foley, Erin. 'Cultures of the world, El Salvador. 1995
• Montgomery, Tommie Sue. Revolution in El Salvador: From Civil Strife to Civil Peace. Boulder, Colorado: Westview Press, 1995.
• Rosa, Audrey Celeste (1998). "The courage to change: Salvadoran stories of personal and social transformation (El Salvador)". Wilfrid Laurier University. 
• Stadler, Sidney. It Started with an Oyster: The Memoirs of Sidney M. Stadler, CBE. Penna Press 1975. Autobiography of a British businessman and diplomat in El Salvador, with much on Salvadoran society and politics from the 1920s to 1950s.
• Vilas, Carlos. Between Earthquakes and Volcanoes: Market, State, and the Revolution America. Nova York: Monthly Review Press. 1995.