Παναχαϊκό

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 06/02/2020.

Συντεταγμένες: 38°12′9″N 21°52′8″E / 38.20250°N 21.86889°E / 38.20250; 21.86889

Παναχαϊκό
Παναχαϊκό
Ύψος	1.928 μέτρα
Κορυφή	Πύργος του Παλαβού
Γεωγραφικά στοιχεία
Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Πελοπόννησος

Το Παναχαϊκό, επίσης γνωστό ως Παναχαϊκός και Βοδιάς^[1][2], είναι το βορειότερο βουνό της Πελοποννήσου και καταλαμβάνει το βόρειο-κεντρικό τμήμα του Νομού Αχαΐας. Εκτείνεται νότια της πόλης της Πάτρας^[1]. Άλλωστε στους κατοίκους της δυτικής Στερεάς το Παναχαϊκό είναι γνωστό και ως βουνό της Πάτρας.

Το Παναχαϊκό έχει πάρει την ονομασία του λόγω της θέσης του στον Νομό Αχαΐας αλλά και επειδή από την αρχαιότητα ανήκει εξ ολοκλήρου σε αυτόν. Κατά τα μεσαιωνικά χρόνια έως και τις αρχές του 20ού αιώνα το βουνό ήταν περισσότερο γνωστό ως Βοϊδιάς αλλά και πιο απλοποιημένα αποκαλούνταν Βοδιάς, γιατί σύμφωνα με τ��ν λαϊκή παράδοση κατά τον κατακλυσμό του Νώε έμεινε εκτός των νερών ένας χώρος στην ψηλότερη κορυφή του Παναχαϊκού όσο αρκεί για να σταθεί εκεί ένα βόδι.

Γλωσσολογικά όμως η ρίζα της λέξης πιθανότερα να βρίσκεται στο παλαιοσλαβικό Voda το οποίο σημαίνει νερό, ενδεικτικά από το Παναχαϊκό πηγάζουν πάρα πολλά ποτάμια και χείμαρροι της περιοχής, κάτι το οποίο σε συνδυασμό με την σλαβική εγκατάσταση στην περιοχή τον 8ο αιώνα μ.χ. δεν αφήνει πολλά περιθώρια αμφισβήτησης.[1]^[3]

Το ψηλότερο σημείο του Παναχαϊκού είναι η κορυφή Πύργος Παλαβού (1.924 μ.)^[1]. Η δεύτερη ψηλότερη κορυφή είναι ο Βοδιάς (1.836 μ.)^[1]. Άλλες κορυφές είναι το Βουνό του Γιώργη (1.804 μ.), το Στρογγυλό Βουνό (1.638 μ.), ο Μπάρμπας (1.613 μ.), ο Κοκκινόβραχος (1.518 μ.), οι Τούφες (1.506 μ.) και η Κρανιά (1.304 μ.). Οι περισσότερες κορυφές του προσφέρουν θέα προς την πόλη της Πάτρας, τον Πατραϊκό κόλπο, τα βουνά της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας. Μεταξύ των δύο υψηλότερων κορυφών βρίσκεται το οροπέδιο Πρασούδι ή Όμορφη Λάκκα. Άλλα οροπέδια είναι ο Οβρυόκαμπος, το Οροπέδιο της Ρακίτας και το Οροπέδιο της Λουμπίστας.

Από το Παναχαϊκό πηγάζουν οι ποταμοί Γλαύκος, Φοίνικας, Μεγανίτης, Τσετεβίτικο, Μειλίχιος, Χάραδρος. Μάλιστα ο ορεινός ρους του Γλαύκου διαχωρίζει το νοτιοδυτικό τμήμα του Παναχαϊκού, το οποίο είναι γνωστό ως Ομπλός ή Μικρός Παναχαϊκός, όπου βρίσκεται και η ιστορική μονή Ομπλού χτισμένη τον 12ο αιώνα.

Ο κύριος όγκος του εκτείνεται από τον Ψαθόπυργο στα βόρεια έως τον Γλαύκο στα νότια και από τα ανατολικά της Πάτρας στα δυτικά έως την Ροδοδάφνη στα ανατολικά. Έχει δεκάδες διακλαδώσεις και πρόβουνα που αποτελούν ένα είδος γεωφυσικής γέφυρας με τους γειτονικούς όγκους του Ερυμάνθου και του Χελμού. Ανήκει στη γεωλογική ζώνη Ωλενού - Πίνδου και αποτελείται κυρίως από φλύσχες. Το βουνό χαρακτηρίζει η εναλλαγή των δύο τύπων βιότοπων με θαμνοτόπια και ορεινά λιβάδια και των δύο τύπων εδαφών με ασβεστόλιθους με γκρεμούς και χαράδρες και φλύσχες με σχετικά ομαλές κορυφές, ρυάκια κ.α.. Οι χιονοπτώσεις είναι κοινές στις περιοχές άνω των 1.000 μ. το χειμώνα. Οι κυριότεροι οικισμοί βρίσκονται στους πρόποδες του όρους και γίνονται σπανιότεροι με την άνοδο του υψομέτρου. Υπάρχει περιορισμένη δασοκάλυψη στο δυτικό και νότιο μέρος. Το Παναχαϊκό είναι από τα πιο ασταθή γεωλογικά εδάφη της χώρας. Στην υποβάθμιση της χλωρίδας και της πανίδας του βουνού έχουν συμβάλλει τα μέγιστα η υπερβόσκηση, η λαθροθηρία, οι συνεχείς δασικές πυρκαγιές, η ανεξέλεγκτη διάνοιξη ορεινών δρόμων και η άναρχη εξάπλωση των οικισμών στα χαμηλότερα υψόμετρα. Έτσι, ένα μεγάλο μέρος του βουνού αποτελείται από άγονα εδάφη με ποώδη βλάστηση η οποία καλύπτει και ένα μεγάλο μέρος του νότιου μέρους. Τα καλλιεργήσιμα εδάφη καλύπτουν κυρίως το δυτικό και ανατολικό μέρος. Το κεντρικό μέρος του βουνού είναι το άγονο έδαφος. Τα λιβάδια καλύπτουν το δυτικό μέρος, το κεντροδυτικό, το βόρειο μέρος, και το ανατολικό. Υποβαθμισμένα και αραιά δάση υπάρχουν στο δυτικό μέρος, στο βόρειο μέρος και το ανατολικό-κεντρικό μέρος. Τα όρια των δήμων βρίσκονται στο κέντρο της οροσειράς. Τα όρια της Μεσσάτιδας βρίσκονται στα νότια, της Πάτρας στα δυτικά, του Ρίου στα βορειοδυτικά, της Συμπολιτείας στα βορειοανατολικά, του Ερινεού στα ανατολικά και της κοινότητας Λεοντίου στο νοτιοανατολικό σημείο.

Το Παναχαϊκό φιλοξενεί στο βόρειο τμήμα του, στα σύνορα Πάτρας και Ρίου ένα από τα μεγαλύτερα αιολικά πάρκα της Ελλάδας με 57 ανεμογεννήτριες, το οποίο αποτελείται από δύο επιμέρους αιολικά πάρκα, τα οποία φέρουν τις ονομασίες «Παναχαϊκό Ι & ΙΙ» και ξεκίνησαν να λειτουργούν το 2006 και το 2009 αντίστοιχα. Στο βουνό υπάρχουν επίσης δύο ορειβατικά καταφύγια του Ε.Ο.Σ. Πατρών, στο Ψάρθι (1.500 μ.) που λειτουργεί από το 1934, και στο Πρασούδι. Από τις 3 Δεκεμβρίου 2011 λειτουργεί και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης Παναχαϊκού Όρους στο Πουρναρόκαστρο. Το Κέντρο φιλοδοξεί να αναδείξει το φυσικό και πολιτιστικό πλούτο του Παναχαϊκού και να προσελκύσει το ενδιαφέρον των μαθητών και των πολιτών οι οποίοι μπορούν να το επισκέπτονται και να προσλαμβάνουν μέσω αυτού, τη γνώση που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη οικολογικής συνείδησης η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει στην προαγωγή της πράσινης ανάπτυξης. Ο ανεμοπτερισμός είναι κοινός στις περιοχές κάτω από 1.100 μ.. Τέλος, υπάρχουν δύο σταθμοί τηλεπικοινωνιών, ένας που ονομάζεται Παναχαϊκό 1.300 έως 1.400 μ. ανατολικά της Πάτρας και άλλος ένας (Ραντάρ) που χρησιμοποιείται κυρίως λόγω του υψώματος της Αρόης.

• 
  Θέα από το Παναχαικό στο δειλινό μιας χειμωνιάτικη μέρας (1300 μ.).
• 
  Το οροπέδιο Πρασουδίου τον χειμώνα.
• 
  Στο δρόμο προς το Πρασούδι.
• 
  Έλατα στην περιοχή του Σουλίου.
• 
  Έλατα στην περιοχή του Σουλίου.
• 
  Δάσος Κεφαλληνιακής ελάτης στο Παναχαϊκό.

• Αδαμακόπουλος, Τριαντάφυλλος· Ματσούκα, Πηνελόπη· Χατζηρβασάνης, Βασίλης (1988). Τα βουνά του Μωρηά (PDF). Αθήνα: Εκδόσεις Πιτσιλός. 
• Στεφάνου Ν. Θωμοπούλου, Ιστορία της πόλεως Πατρών από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1821, Εκ της βασιλικής τυπογραφίας Νικολάου Γ. Ιγγλέση, Εν Αθήναις 1888, σελ. 17.
• Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων «Ανέστη Κωνσταντινίδου», Εν Αθήναις 1903.
• Κώστας Παπαγιαννόπουλος, Λεύκωμα Παναχαϊκό όρος, Αναπτυξιακή Δημοτική Επιχείρηση Πάτρας (ΑΔΕΠ), Εκδόσεις Έγχρωμον, Πάτρα 2007. ISBN 9789608653559.
• Μάχη Τράτσα, Ορεινά μονοπάτια - ταξίδια, Εφημερίδα Το Βήμα, 01/06/1997. Ανακτήθηκε: 18/11/2017.
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Πάτρα 1980, Δεύτερη Έκδοση, λήμμα Παναχαϊκόν. (σελ. 290)
• Κώστας Τσίπηρας, «Παναχαϊκό, το βουνό των Πατρών», Εφημερίδα Το Βήμα, 01/10/2000, σελ.: T12. Κωδικός άρθρου: B13069T121.

• Ο καιρός στο Παναχαϊκό
• Ανάβαση Παναχαϊκού Αρχειοθετήθηκε 2016-03-15 στο Wayback Machine.
• Τουριστικός Οδηγός Νομού Αχαΐας - Τα Βουνά
• Κέντρο Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης περιοχής «Natura 2000» Παναχαϊκού Όρους
• Χρήστος Φαλλιέρος, «Παναχαϊκό – Το βουνό δίπλα μας». tetartopress.gr. 3 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε: 26/07/2018.
• Η σελίδα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Πληροφόρησης περιοχής «Natura 2000» Παναχαϊκού Όρους στο Φέισμπουκ (Facebook)

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Παναχαϊκό