Εσωτερική Περιφερειακή Οδός Θεσσαλονίκης

Ο σχεδιασμός της περιφερειακής οδού ξεκίνησε το 1975, αλλά ο δρόμος κατασκευάστηκε στη δεκαετία του 1990. Αρχικά η κυκλοφορία διεξαγόταν με φωτεινούς σηματοδότες, αλλά μετά την αναβάθμιση του 2005 στο μεγαλύτερό του μήκος είναι οδός ταχείας κυκλοφορίας με ανισόπεδους κόμβους. Το κομμάτι από τη Λαχαναγορά μέχρι την Ευκαρπία στο μεγαλύτερο του μέρος έχει μετατραπεί επίσης σε οδό ταχείας κυκλοφορίας .

Η εξωτερική Περιφερειακή Οδός ήταν ένας σχεδιαζόμενος αυτοκινητόδρομος που θα αντικαθιστούσε την υπάρχουσα περιφερειακή οδό. Η εξωτερική περιφερειακή οδός Θεσσαλονίκης θα εκτεινόταν από τον κόμβο του ΤΙΤΑΝ μέχρι το Κάτω Σχολάρι, στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης - Νέων Μουδανιών (επίσημα Αυτοκινητόδρομος 24). Ο σχεδιασμός της προμελέτης περιλάμβανε τη χάραξη αυτοκινητόδρομου, μήκους 34,5 χλμ., με τρεις λωρίδες κυκλοφορίας συν μια βοηθητική, ανά κατεύθυνση. και ΛΕΑ. Ο δρόμος, με σήραγγες, γέφυρες αλλά και επιφανειακά, θα περνούσε από τους λόφους πίσω από το νοσοκομείο «Παπαγεωργίου», και μέσω Φιλύρου και Πεύκων και λίγο βορειότερα από το Ασβεστοχώρι, θα συναντούσε τον κόμβο Χορτιάτη. Αμέσως μετά, με σήραγγες και γέφυρες, ο δρόμος θα οδηγούσε στον Ελαιώνα Πανοράματος. Περνώντας κάτω από το Πανόραμα και βγαίνοντας στον Κισσό, θα συνέχιζε με γέφυρες και μικρές σήραγγες έως το Τριάδι, μεταξύ Νέας Ραιδεστού, Θέρμης και Τριαδίου. Από εκεί ένας κλάδος του θα κατέληγε στο αεροδρόμιο «Μακεδονία», ενώ ένας δεύτερος θα συνέχιζε πάνω από τους Ταγαράδες, καταλήγοντας μετά το Κάτω Σχολάρι στην Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης - Νέων Μουδανιών. Τελικά η ιδέα ακυρώθηκε, διότι:

• Το συνολικό κόστος του έργου εκτιμάται από κυβερνητικούς κύκλους ότι θα άγγιζε τα 2 δισεκατομμύρια ευρώ, καθώς πάνω από το μισό του συνολικού μήκους του δρόμου (18 από τα 34,5 χιλιόμετρα) θα ήταν σήραγγες με τρεις λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση.
• Λόγω της διέλευσης του από το δάσος του Σέιχ Σου αλλά και των προβλημάτων της χάραξης στην περιοχή της Θέρμης εκτιμάται ότι το έργο δεν επρόκειτο να πάρει περιβαλλοντική αδειοδότηση.
• Σοβαρές ενστάσεις υπήρξαν και ως προς τη λειτουργικότητα του σχεδιαζόμενου δρόμου. Η εξωτερική περιφερειακή θα μετέφερε σημαντικό κυκλοφοριακό φορτίο πέριξ της πόλης, με αποτέλεσμα να προκληθούν μεγάλα μποτιλιαρίσματα και συγκέντρωση ρύπων σε ορισμένα κομβικά σημεία.^[2]

Ως «Εξωτερική Περιφερειακή Οδός Θεσσαλονίκης» αναφέρεται συχνά το τμήμα της Εγνατίας Οδού βόρεια της Θεσσαλονίκης.^[3][4]

Η εθνική οδός ξεκινάει από την περιοχή της Λαχαναγοράς στον ανισόπεδο κόμβο Κ16 που συνδέεται με τον Αυτοκινητόδρομο 1. Πριν την κατασκευή του Κ16 στο σημείο υπήρχε ισόπεδη διασταύρωση στην οποία δημιουργούταν μεγάλος κυκλοφοριακός φόρτος κυρίως τις πρωϊνές ώρες, εξαιτίας των φορτηγών που ξεκινάνε από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια ο δρόμος διασταυρώνεται με τον δρόμο που οδηγεί τις φυλακές των Διαβατών. Από εκεί φτάνουμε στον ημικόμβο στο ύψος του Κορδελιού με την Οδό Μοναστηρίου, η οποία λειτουργούσε ως παλιά δυτική είσοδος της πόλης και είναι πλέον είσοδος από τις πόλεις Έδεσσα και Γιαννιτσά. Μετά από το Κορδελιό, η εθνική οδός φτάνει στον Εύοσμο και από εκεί στην Σταυρούπολη. Μετά από την Σταυρούπολη, ο δρόμος περνάει από τον ημικόμβο με την Οδό Λαγκαδά. Σε αυτή τη διασταύρωση παρατηρούνταν μεγάλος κυκλοφοριακός φόρτος, ιδιαίτερα την περίοδο από την δεκαετία του 1990 μέχρι και το 2003, οπότε κατασκευάστηκε το τμήμα της Εγνατίας Οδού που παρακάμπτει το πολεοδομικό συγκρότημα. Στη συνέχεια ο δρόμος περνάει από την Ευκαρπία, ενώ καταλήγει στον ανισόπεδο κόμβο με την συνδετήρια οδό της Εγνατίας Οδού στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου.

Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη έργα αναβάθμισης της οδού σε πλήρη αυτοκινητόδρομο με την κατασκευή τριών νέων κόμβων.^[5] Το έργο της αναβάθμισης της Δυτικής περιφερειακής οδού δημοπρατήθηκε το 2013 και το μεγαλύτερο μέρος του έχει ολοκληρωθεί. Το έργο χωρίζεται σε τρία τμήματα.

Το έργο του ανισόπεδου κόμβου Κ16 (Λαχαναγορά) είναι το πρώτο μέρος μιας σειράς έργων για την αναβάθμιση της εσωτερικής περιφερειακής της πόλης. Η δημοπράτηση του έγινε το 2010, ενώ η σύμβαση υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2011 με ανάδοχο εταιρεία την J&P ΑΒΑΞ. Ο αρχικός προϋπολογισμός του έργου ήταν 89,5 εκατ. ευρώ αλλά με την έκπτωση μειώθηκε στα 52,6 εκατ. ευρώ. Η διάρκεια κατασκευής του έργου είναι 62 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης, αλλά υπήρξε καθυστέρηση ενός έτους στην έναρξη εργασιών, για αυτό δόθηκε παράταση στις προθεσμίες.^[6] Τελικά παραδόθηκε στην κυκλοφορία στις 23 Ιουνίου 2017. Όσον αφορά την ταυτότητα του έργου: Κατασκευάστηκαν 9 γέφυρες, οι 3 στην διασταύρωση της Νέας Δυτικής Εισόδου Θεσσαλονίκης με την εσωτερική περιφερειακή, η μία πάνω από την εσωτερική περιφερειακή (επί της οδού Πόντου, διπλής κυκλοφορίας) και οι υπόλοιπες 5 γέφυρες πάνω από τον σωληνοδιάδρομο των ΕΛΠΕ. Τέλος περιλαμβάνονται έργα αποχέτευσης - αποστράγγισης που γίνονται με επενδεδυμένες τάφρους, όπου απορρέουν οι αποχετεύσεις των γεφυρών και του παράπλευρου δικτύου.^[7]

Το τμήμα από τον ανισόπεδο κόμβο Κ16 μέχρι τον Εύοσμο το έχει αναλάβει η ΔΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΕ. Το έργο είναι προϋπολογισμού μελέτης 40.467.000,00 € και έχει ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερο μέρος του.

Το αντικείμενο της εργολαβίας περιλαμβάνει την πλήρη κατασκευή:

• των ανισόπεδων κόμβων
  • Μαιάνδρου, με την υπογειοποίηση της ΔΕΣΠΕΡ
  • 3ης Σεπτεμβρίου (επί της οδού Βέμπο).
• δημιουργία νέων και αναδιαμόρφωση υφιστάμενων κλάδων εισόδου και εξόδου στην αρτηρία πριν την οδό Μοναστηρίου.
• του τεχνικού Άνω Διάβασης, μετά των προσβάσεων αυτής, στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου.
• εργασιών βελτίωσης σε όλο το μήκος του έργου (ασφαλτικές εργασίες, εργασίες σήμανσης ασφάλισης κλπ).

Η χρηματοδότηση του εν λόγω έργου γίνεται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Μακεδονία - Θράκη 2007-2013».^[8]

Για το συγκεκριμένο τμήμα ανάδοχος είναι η INTRAKAT και έχει προυπολογισμό 41,43 εκατ. ευρώ προ ΦΠΑ. Στις εργασίες περιλαμβάνονται η δημιουργία δύο νέων ανισόπεδων κόμβων (Κ14 25ης Μαρτίου και Α/Κ Μακρυγιάννη), η αναβάθμιση του Α/Κ Λαγκαδά, η αντικατάσταση στηθαίων ασφαλείας, κεντρικής νησίδας (βάσει νέων προδιαγραφών) και ασφαλτοτάπητα σε όλο το μήκος του τμήματος καθώς και παρεμβάσεις στο παράπλευρο και τοπικό δίκτυο. Στο έργο περιλαμβάνονται εργασίες χωματουργικών, τεχνικών, οδοστρωσίας, ασφαλτικών, φωτισμού, σήμανσης, ασφάλειας, οικοδομικών και πρασίνου. Η προθεσμία ολοκλήρωσης του έργου είναι 28 μήνες από την υπογραφή της Σύμβασης.^[9] Το μεγαλύτερο μέρος του ολοκληρώθηκε το 2017 εκτός από την 1 αερογέφυρα της Σταυρούπολης η οποία ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στην κυκλοφορία τον Νοέμβριο του 2019.

Υπερυψωμένη ταχεία λεωφόρος συζητήθηκε να γίνει πάνω από την εσωτερική περιφερειακή οδό, δίπλα στο δάσος του Σέιχ Σου και με θέα τον Θερμαϊκό Κόλπο. Η «ιπτάμενη» περιφερειακή περιλαμβάνεται στο έργο της Κυκλοφοριακής Αναβάθμισης της Εσωτερικής Περιφερειακής στο τμήμα από τον κόμβο Κ5, στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου, μέχρι τον κόμβο Κ10, στα Κωνσταντινουπολίτικα.

Το έργο προβλέπει την κατασκευή μιας υπερυψωμένης ταχείας λεωφόρου που θα εξυπηρετεί τους οδηγούς των αυτοκινήτων οι οποίοι μετακινούνται από το βορρά προς το νότο και αντίστροφα, ή από τη δυτική πλευρά της πόλης προς το αεροδρόμιο και τη Χαλκιδική και αντίστροφα. Έτσι θα αποσυμφορηθεί το υπάρχον τμήμα της εσωτερικής περιφερειακής που θα χρησιμοποιείται από όσους επιθυμούν να κινηθούν τοπικά, ανάμεσα στις διάφορες εισόδους και εξόδους κάθε περιοχής.

Ειδικότερα, ξεκινώντας από τον κόμβο Κ5 προβλέπεται να δημιουργηθεί ένα υπέργειο τμήμα της υπερυψωμένης ταχείας λεωφόρου, μήκους 650 μέτρων, και ύψους 7 μέτρων, ακριβώς πάνω από την υπάρχουσα περιφερειακή. Ο δρόμος θα συνεχίζεται στο ίδιο ύψος, παράλληλα από την περιφερειακή οδό προς την πλευρά του Σέιχ Σου μέχρι να φτάσει στο επόμενο υπέργειο τμήμα πάνω από την περιφερειακή, που θα δημιουργηθεί από τον κόμβο Κ9 με κατεύθυνση τον κόμβο Κ10, στο ύψος της Μαλακοπής και για άλλα 550 μέτρα. Σε όλη αυτή τη διαδρομή, η λεωφόρος συνολικού μήκους 4 χιλιομέτρων, θα διαθέτει δύο λωρίδες ανά ρεύμα κυκλοφορίας και μία μεσαία νησίδα.

Επιπλέον σε όλο το μήκος της υπάρχουσας εσωτερικής περιφερειακής από τον κόμβο Κ5 μέχρι τον κόμβο Κ10 θα αυξηθούν οι λωρίδες κυκλοφορίας από δύο σε τρεις ανά κατεύθυνση ενώ θα δημιουργηθεί και λωρίδα έκτακτης ανάγκης. Στο ύψος των δύο τούνελ στα Κωνσταντινουπολίτικα θα δημιουργηθούν δύο ακόμη σήραγγες από όπου τα αυτοκίνητα θα κατευθύνονται από τα ανατολικά προς τα δυτικά και τα υπάρχοντα τούνελ θα μονοδρομηθούν με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Πεζογέφυρες θα δημιουργηθούν και θα διαμορφωθούν στον Άγιο Παύλο, τα Μετέωρα, τα Πεύκα, την Τούμπα και την οδό Περραιβού.

Για το υπόλοιπο τμήμα της ανατολικής περιφερειακής οδού, από τα Κωνσταντινουπολίτικα μέχρι την Καλαμαριά, μήκους περίπου 3 χιλιομέτρων, προβλέπεται διαπλάτυνση κατά μία λωρίδα ανά ρεύμα κυκλοφορίας, με ΛΕΑ ή αντίστοιχες εσοχές έκτακτης ανάγκης, καθώς και η ανακατασκευή του κόμβου Κ11 (Πυλαίας - Πανοράματος).Μετά τη διαπλάτυνση θα υπάρχουν, δηλαδή, τέσσερις λωρίδες ανά κατεύθυνση και ΛΕΑ.

Η πραγματοποίηση της ζεύξης που προτείνεται αποτελεί την απάντηση στις ανάγκες του μητροπολιτικού κέντρου της Θεσσαλονίκης και στις πολλαπλές απαιτήσεις του σύγχρονου πληθυσμού, αποτελώντας μέρος της Εγνατίας Οδού, ολοκληρώνοντας το δακτύλιο του νέου Περιφερειακού της πόλης και βελτιώνοντας το οδικό δίκτυο.

Το νέο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου που συνδέει την Εγνατία Οδό με τη Θεσσαλονίκη-Μουδανιών είναι το αποτέλεσμα ενδελεχούς παρατήρησης και εις βάθους έρευνας της σύγχρονης αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Ο σχεδιασμός βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες της περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική, οικονομική και πολιτική θέση της Θεσσαλονίκης, σεβόμενος την ιστορική σημασία της καθώς και το οικοσύστημα του Κόλπου. Η προτεινόμενη γέφυρα θα μπορεί να αποτελέσει τη νέα Πύλη της πόλης, ενισχύοντας την αρχιτεκτονική αισθητική της.

Λόγω της προστατευόμενης, από τη συνθήκη Ramsar, περιοχής γύρω από τον Αξιό πάρθηκε η απόφαση να υπογειοποιηθεί ένα τμήμα της σύνδεσης, ούτως ώστε να μη διαταραχθεί η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής. Αυτό επιτυγχάνεται με την κατασκευή μίας σήραγγας 4,5 χλμ. με την τεχνική της κλειστής κατασκευής. Η είσοδος της σήραγγας βρίσκεται 5,5 χλμ από τον κόμβο των Ευζώνων στην Εγνατία Οδό.

Λόγω της επέκτασης του περιορισμού και μέσα στον κόλπο, η σήραγγα συνεχίζει μέχρι να βρεθεί πλέον εκτός των προστατευμένων υδάτων. Στο σημείο εξόδου της σήραγγας θα κατασκευαστεί ένα τεχνητό νησί, περίπου 2,5 χλμ από την ακτή, διασ��άσεων 500x250 μ. Από εκείνο το σημείο μέχρι το Αγγελοχώρι Θεσσαλονίκης ο αυτοκινητόδρομος μετατρέπεται από υπόγειος σε υπέργειο, μέσω μίας γέφυρας μήκους 4,5 χλμ.

Η επιλογή μίας τοξωτής γέφυρας είναι ιδανική για την περιοχή, καθώς η κρεμαστή ή καλωδιωτή τυπολογία δεν είναι εφικτή λόγω της συνεχούς εναέριας κυκλοφορίας από και προς το αεροδρόμιο. Παράλληλα αυτές οι λύσεις, λόγω του αυξημένου ύψους που χρειάζονται, θα έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με τον Όλυμπο, μόλις μερικά χιλιόμετρα μακρύτερα, δυσχεραίνοντας τη θέα από την Θεσσαλονίκη.

Για τη δημιουργία ενός ομογενοποιημένου σχεδίου, κομψού και συνεχούς, αποφασίστηκε ο σχεδιασμός υποτοξωτής γέφυρας για τα υπόλοιπα ανοίγματα πέρα του κεντρικού, αντί του πιο διαδεδομένου τρόπου στήριξης (σε πυλώνες).

Η επιλογή αυτή έγινε λαμβάνοντας υπόψη και την μεγαλύτερη σταθερότητα που προσφέρουν τα τόξα σε σύγκριση με τους πυλώνες σε περίπτωση σεισμού. Η λύση των πυλώνων προτιμήθηκε μόνο στις δύο άκρες της γέφυρας όπου το ύψος του καταστρώματος από την επιφάνεια της θάλασσας δεν επέτρεπε τη χρήση τοξωτών κατασκευών.

Στη συνέχεια μελετήθηκε η φόρμα που θα έπρεπε να έχουν τα τόξα. Ο στόχος ήταν η δημιουργία μιας κατασκευής κατά το πλείστον διάτρητης και ελαφριάς ώστε να μην περιορίζει τη θέα. Για αυτό το λόγο αποφασίστηκε να έχουν ιδιαιτέρως μεγάλο άνοιγμα. Τα 16 συνεχή τόξα έχουνε μεταβλητή τομή.

Το άνοιγμα τους ξεκινά από τα 168 μ. και φτάνει μέχρι τα 228 μ. Αντίστοιχα το ύψος τους κυμαίνεται από τα 16,4 μ. έως τα 42,8 μ. για τα ανοίγματα που βρίσκονται παραπλεύρως του κεντρικού τόξου. Το κεντρικό άνοιγμα της γέφυρας, όπου το κατάστρωμα βρίσκεται 52 μ. από το επίπεδο της θάλασσας, δημιουργείται από ένα τόξο ανοίγματος 350 μ. και ύψους 105 μ. Αυτό στηρίζει το κατάστρωμα με 52 καλώδια διαμέτρου 15 εκ.

Το κατάστρωμα αποτελείται από δοκούς κιβωτοειδούς διατομής σε σχήμα ανάποδου φτερού αεροπλάνου. Η λύση αυτή είναι επιβεβλημένη λόγω των ισχυρών ανέμων που πνέουν στην περιοχή. Τα στοιχεία του φωτισμού της γέφυρας αναπαράγουν τη φόρμα του προστατευτικού σκέπαστρου που είναι τοποθετημένο στην άκρη της γέφυρας προς τη μεριά του τεχνητού νησιού.^[11]

Thessaloniki flyover ονομάζεται η υπό κατασκευή υπερυψωμένη λεωφόρος που ως επί το πλείστον θα βρίσκεται πάνω από την υφιστάμενη Ανατολική Εσωτερική Περιφερειακή Οδό ενώ αυτή θα διευρυνθεί σε μήκος δώδεκα χιλιομέτρων ενώ το υπερυψωμένο κομμάτι σχεδιάζεται να καλύπτει κομμάτι 7,6χλμ με υπό σχεδιασμό μία γέφυρα 4χλμ. Μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται εννέα ανισόπεδοι κόμβοι και γέφυρες, μία σήραγγα και δύο στέγαστρα. Το έργο είναι προϋπολογισμού 478.27εκ ευρώ ^[12], χρηματοδοτείται με ΣΔΙΤ και το ανέλαβε η κοινοπραξία ΑΒΑΞ - Μυτιληναίος, σχηματίζοντας την Κεδρηνός Λόφος ΑΕ με περίοδο παραχώρησης τριάντα χρόνων. Εκτιμάται, σύμφωνα με τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστο Σταϊκούρα, να παραδοθεί τον Μάιο του 2027.^[13]

•  
  Πινακίδα στην περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης όπου δείχνει χιλιομετρικές αποστάσεις διαφόρων πόλεων της Ελλάδας.
•  
  Η Περιφερειακή Οδός κοντά στην Τούμπα.

• Περιφερειακή Οδός A24 Google Maps

• Greek Motorway Net Αρχειοθετήθηκε 2012-03-04 στο Wayback Machine.
• Motorway-exits
• [1] Σύμφωνα με το Μητρώο Εθνικών Οδών της ΕΣΥΕ, 1998