Λυκόβρυση

Η Λυκόβρυση επικοινωνεί άμεσα με την όμορο περιοχή της Μεταμόρφωσης, με την οποία συνδέεται με πλούσιο ιστορικό και εθνολογικό παρελθόν από την εποχή της μικρασιατικής καταστροφής. Πολλοί μάλιστα από τους αρχικούς κατοίκους που κατέφθασαν το 1922 στην Λυκόβρυση μετεγκαταστάθηκαν στη γειτονική περιοχή ώστε να βρίσκονται κοντά στον τόπο εργασίας τους με αποτέλεσμα να παρουσιάζει ο μικρός οικισμός εικόνες εγκατάλειψης. Σε αυτό συνέβαλλαν αργότερα και οι καλύτερες συγκοινωνιακές υποδομές της Μεταμόρφωσης από την οποία διερχόταν το μεγαλύτερο τμήμα της βιομηχανικής ζώνης.

Τα διοικητικά όρια του δήμου καταλαμβάνουν έκταση 1.950 στρεμάτων στα οποία κατοικούν σύμφωνα με την απογραφή του 2001 8.116 άτομα, τουτέστιν 4.162 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Το κέντρο της περιοχής τοποθετείται στη μικρή πεδιάδα που περιβάλλεται από τον Κηφισό, τον Πράσινο Λόφο Ηρακλείου και τα άγρια εδάφη του Πεντελικού, σε υψόμετρο 200 μέτρων, με θέα την Πάρνηθα στα δυτικά και την Πεντέλη στα ανατολικά. Πολιούχος είναι η Αγία Βαρβάρα γύρω από το ναό της οποίας εκτείνεται η οικιστική ζώνη της περιοχής, ενώ η εμπορική Πλατεία Λυκοβρύσεως τοποθετείται επί της Λεωφόρου Γρηγορίου Λαμπράκη, στη διαδρομή προς την Εθνική Οδό. Στη Λυκόβρυση διασώζεται το παλαιό Ινστιτούτο Αμπέλου, ενώ στο κέντρο της πόλης δεσπόζει και το επιβλητικό, ανακαινισμένο Υδραγωγείο που υδροδοτούσε το χωριό.

Είναι περιοχή προικισμένη με πράσινο και πλούσια εδάφη σε νερό. Παρά ταύτα παραμένει μια σχετικά αραιοκατοικημένη περιοχή με περιορισμένο πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχέδιο, αργή ανάπτυξη και φτωχές υποδομές. Οι κάτοικοι τοποθετούνται μεταξύ των μικροαστικών στρωμάτων, αν και τα τελευταία χρόνια, με τον κορεσμό των λοιπών αθηναϊκών δήμων έχει αρχίσει δειλά να προσελκύει το οικιστικό ενδιαφέρον και άλλων ομάδων πληθυσμού. Με την Κηφισιά δεν υπάρχει επικοινωνία καθότι συνορεύει με τις εκτός σχεδίου ζώνες της πόλης όπου το ρυμοτομικό σχέδιο είναι ανύπαρκτο και τη γη καταλαμβάνουν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις της Κάτω Κηφισιάς με προσφυγικά και αγροτικά παραπήγματα. Τομείς στους οποίους χρήζει βελτίωσης είναι η καθαριότητα και η αξιοποίηση των χώρων πρασίνου.

Ο Δήμος διαθέτει σύγχρονο δημοτικό κατάστημα και πνευματικό κέντρο στην οδό Αγίας Βαρβάρας 25. Επίσης, στη Λυκόβρυση λειτουργεί Κέντρο Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ), Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), δημοτικά Πολυιατρεία, Κοινωνική Υπηρεσία στο δημοτικό κατάστημα και κεντρικός παιδικός σταθμός στην οδό Καραγιάννη, ενώ εδρεύουν τέσσερα Ινστιτούτα του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (Ινστιτούτο Αμπέλου Αθηνών, Ινστιτούτο Οίνου Αθηνών, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων & Ινστιτούτο Εδαφολογίας).

Μεταξύ των εκπαιδευτικών υποδομών του δήμου υπάγονται 3 Νηπιαγωγεία, 2 Δημοτικά Σχολεία, 1 Γυμνάσιο και 1 Λύκειο. Επιπλέον, στο δήμο δραστηριοποιείται το Σχολείο της Βρετανικής Πρεσβείας (St Catherine's British Embassy School) και η Φοιτητική Εστία Ηπειρωτών του Τοσίτσειου Ιδρύματος.

Οι δημότες εξυπηρετούνται από το Διαδημοτικό Γήπεδο ποδοσφάιρου Λυκόβρυσης-Μεταμόρφωσης, γήπεδο ποδοσφαίρου 5 x 5, γήπεδο τέννις, δύο ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ (το ένα πίσω από το Δημαρχείο) και δύο αίθουσες Γυμναστικής (αεροβικής - ενόργανης). Η κατασκευή ενός μεγάλου κλειστού γυμναστηρίου είχε αρχίσει τα προηγούμενα χρόνια, αλλά οι εργασίες έχουν σταματήσει επ΄αόριστον λόγω νομικών κωλυμάτων.Τον Νοέμβριο του 2018 εγκαινιάστηκε ένας νέος πολυχώρος που περιλαμβάνει κολυμβητήριο, θεατράκι, αναψυκτήριο και άλλους βοηθητικούς χώρους. Το κολυμβητήριο αποτελείται από δύο πισίνες , μία είκοσι πέντε μέτρων για ενήλικες και μία μικρότερη για παιδιά. Πρόκειται για συλλογικό επίτευγμα μιας και εν μέρη χρηματοδοτήθηκε από ειδική εισφορά των κατοίκων. Δημοτικό_κολυμβητήριο_Λυκόβρυσης Αρχείο:Δημοτικό κολυμβητήριο Λυκόβρυσης.jpg

Στο δήμο δραστηριοποιείται ο Αθλητικός Όμιλος (ΑΟΛ), ο Καλαθοσφαιρικός Αθλητικός Όμιλος (ΚΑΟΛ), και η Κίνηση Πολιτών Λυκόβρυσης. Επιπλέον, μεγάλη συμμετοχή παρουσιάζει ο Σύλλογος Ηπειρωτών του δήμου.

Πλήρως οργανωμένη είναι η αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου, που αποτελεί τμήμα του Δημαρχείου, ενώ έχει κατασκευαστεί και Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων για την εξυπηρέτηση ποικίλων πολιτιστικών και άλλων αναγκών του δήμου. Ακόμα λειτουργεί δημοτική βιβλιοθήκη στην Οδό Ρίμινι.

Στους θρησκευτικούς χώρους εντάσσονται η Ιερά Μονή Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου, ο Ιερός Ναός Αγ. Βαρβάρας και ο Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής.

Οι υπηρεσίες του δήμου οργανώνονται στα κάτωθι τμήματα:

• Διεύθυνση Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών
• Διοικητική Υπηρεσία
• Οικονομική Υπηρεσία
• Ταμειακή Υπηρεσία
• Τεχνική Υπηρεσία
• Υπηρεσία Καθαριότητας και Περιβάλλοντος
• Δημοτικά Πολυιατρεία
• Δημοτική Αστυνομία
• Κοινωνική Υπηρεσία

Επίσης λειτουργεί η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού και Ανάπτυξης.

Η περιοχή που πρωτοκατοικήθηκε στις έυφορες εκτάσεις πιο έξω από την πόλη της Κηφισιάς αποκαλείτο από τους πρώτους κατοίκους "Γλυκόβρυσις", όπως αναφέρεται και σε χάρτη του 1924. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει πως στο ναϊσκο της Αγίας Βαρβάρας υπήρχε ένας μεγάλος πλάτανος από τον κορμό του οποίου πήγαζε νερό. Σύμφωνα με την ίδια παράδοση λύκοι και τσακάλια κατέβαιναν από τα άγρια δάση του Κηφισού στην περιοχή για να ξεδιψάσουν. Έτσι προέκυψε η ονομασία του Δήμου "Λυκόβρυση" από τα συνθετικά "Λύκος" και "Βρύση". Εξάλλου επρόκειτο για μια απόμακρη περιοχή προικισμένη με υδάτινο πλούτο, με πληθώρα πλινθόκτιστων στερνών για το πότισμα των χωραφιών και το πλύσιμο των λαχανικών.^[3]

Οι πρώτες οικογένειες που κατοικούν στην περιοχή έρχονται στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα από την Άνδρο και τη Νάξο μετά τις κακουχίες που βιώνουν κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κάτοικοι συγκεντρώνονται γύρω από το ναϊσκο της Αγίας Βαρβάρας, η οικοδόμηση του οποίου ανάγεται στο 17ο αιώνα μ.Χ..

Το πρώτο όμως μεγάλο πληθυσμιακό κύμα καταφθάνει το 1922 από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας που λαμβάνουν από το ελληνικό κράτος κλήρους γης στα περίχωρα των Αθηνών και της Κηφισιάς. Άλλες οικογένειες εγκαθίστανται στις γειτονιές περιοχές των Ποδαράδων, του Ποδονίφτη και στις Κουκουβάουνες. Οι κάτοικοι αξιοποιούν το εύφορο έδαφος της περιοχής και ασχολούνται με τη γεωργία. Το φιλήσυχο αττικό χωριό καλύπτεται από όμορφα περβόλια, πλούσια σε κερασιές, αμπέλια, συκιές, φυστικιές και άλλα καλλιεργήσιμα είδη. Καθίσταται δε προσβάσιμο από το παραρεμάτιο μονοπάτι της σημερινής οδού Σοφοκλή Βενιζέλου που καταλήγει στην πλατεία με τα επιβλητικά πλατάνια. Τις γειτονιές στολίζουν μικρές στέρνες που χρησιμοποιούνται για το πότισμα των περιβολιών και το πλύσιμο των λαχανικών, ενώ οι μικροί κάτοικοι τις μετατρέπουν σε πισίνες. Στην περιοχή παραθερίζει και ο Νικόλαος Πλαστήρας στο εξοχικό που οικοδομεί, στρατιωτικός με έντονη δράση την περίοδο της μικρασιατικής καταστροφής και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδος.

Γύρω στο 1930 εγκαθίστανται στην ευρύτερη περιοχή μαρμαράδικα, από τη Νέα Ιωνία, μέχρι τη Λυκόβρυση. Πολλοί κάτοικοι αναζητούν εργασία στα μαρμαράδικα της Οδού Γρηγορίου Λαμπράκη.

Ιδιαίτερα γνωστός μεγαλοκτηματίας της περιοχής είναι ο Γ. Αργύρης, σε κτήμα του οποίου γίνεται οργανωμένα αγροτική παραγωγή, πέραν από την κάλυψη των τοπικών αναγκών. Στο κτήμα Αργύρη καλλιεργούνταν δέντρα (φυστικιές, συκιές. κερασιές), δημιουργούνται θερμοκήπια, υπήρχε κτηνοτροφική μονάδα και το 1937 ιδρύεται η Εριουργία Αττικής ΑΕ, που απασχολούσε περίπου 60 εργάτες από την Πεύκη και τη Λυκόβρυση. Η περιοχή βιώνει χρόνια στασιμότητας κατά την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ παρέχει καταφύγιο και φαγητό στους Αθηναίους με την πλούσια αγροτική παραγωγή από το κτήμα του Αργύρη, ενώ λίγο αργότερα επιτάσσεται από τους Γερμανούς. Μετά τη λήξη του πολέμου και την άνθιση της βιομηχανικής εποχής στη Γερμανία και την Ευρώπη λειτουργούν στην περιοχή αυτή βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

Το 1949 ο μικρός οικισμός της Γλυκοβρύσεως αποσπάται από τις Κουκουβάουνες Αττικής και αναγνωρίζεται ως αυτόνομη "Κοινότητα Λυκόβρυσης" της Ανατολικής Αττικής, συγκεντρώνοντας μόλις 300 κατοίκους. Πρώτος πρόεδρος της κοινότητος ορίζεται ο Αθανάσιος Βιτζηλέος. Το 1950 περίπου οικοδομείται ο πρώτος οργανωμένος Ναός Ζωοδόχου Πηγής κοντά στο πευκόφυτο Ρέμα της Πύρνας όπου είναι εγκατεστημένος και ο μικρός ναϊσκος του Αγίου Σπυρίδωνος.

Στα χρόνια που ακολουθούν, οι φιλήσυχοι κάτοικοι εργάζονται όλες τις εποχές του χρόνου στα χωράφια τους, ενώ τα καλοκαίρια συγκεντρώνονται στην κεντρική Πλατεία Πλατάνων όπου γίνονται θερινές κινηματογραφικές προβολές. Οι μικροί κάτοικοι διανύουν μεγάλες αποστάσεις με τα πόδια έως το δημοτικό σχολείο στις Κουκουβάουνες, ενώ αργότερα οι μαθητές στεγάζονται σε οίκημα της Οδού Βενιζέλου. Το 1960 οικοδομείται αισίως το υποτυπώδες πλινθόκτιστο τμήμα του Δημοτικού Σχολείου της περιοχής. Την ίδια περίοδο ανεγείρεται και ο νέος Ναός της Αγίας Βαρβάρας στην τοποθεσία του παλιού ναϊσκου προς εξυπηρέτηση των λατρευτικών αναγκών των κατοίκων, σε χώρο που παραχωρεί ο Γ. Αργύρης. Στα τέλη της δεκαετίας οικοδομείται ο Πύργος του Υδραγωγείου που χρησιμοποιείται για την ύδρευση της κοινότητος. Από τις γεωτρήσεις που γίνονται στο πλούσιο σε νερό έδαφος, το υδροδοτικό φορτίο διοχετευόταν με αντλίες προς τα κάτω, φθάνοντας στους κατοίκους.

Κατά τη δεκαετία του '70 καταφθάνουν στη Λυκόβρυση κάτοικοι προερχόμενοι από τη Θράκη και τον Έβρο που γίνονται ευπρόσδεκτοι από τους λιγοστούς κατοίκους. Την ίδια περίοδο ιδρύεται στην περιοχή το Ινστιτούτο Αμπέλου Αττικής, με πλούσιο φυτωριακό υλικό. Από το 1974 έως και το 1977 εξακολουθεί η περιοχή να προσελκύει κατοίκους και επισκέπτες στο θερινό της κινηματογράφο, αλλά ο ανταγωνισμός με την προσφιλή τηλεόραση που ανθεί εκείνη την περίοδο οδηγεί σταδιακά στην απαξίωση και το κλείσιμο του κινηματογράφου.

Στα χρόνια που ακολουθούν, μετά και τη χάραξη της Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαμίας στην παραποτάμια ζώνη του Κηφισού, καταφθάνουν στην ευρύτερη περιοχή χειρωνάκτες εργάτες προκειμένου να εργαστούν στη βιομηχανική ζώνη αμφίπλευρα του αυτοκινητοδρόμου. Το 1984 συνεπώς, λαμβάνεται η απόφαση στέγασης οικογενειών από τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) καθώς αυξάνεται και ο πληθυσμός. Το Ηλιακό Χωριό οικοδομείται στο ιστορικό κτήμα του Γ. Αργύρη, κοντά στις αγροτικές εκτάσεις της Μαγκουφάνας και υπάγεται στα διοικητικά όρια του νεοσύστατου Δήμου Πεύκης.

Το 1985 αποφασίζεται η παύση της υδροδότησης από το τοπικό σύστημα ύδρευσης και η σύνδεση της Λυκόβρυσης με την ύδρευση των Αθηνών. Οι κάτοικοι δραστηριοποιούνται στις μεγάλες εταιρίες που εγκαθίστανται, όπως η ELCO, Βενέτης, Agrino, ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ κ.α. που ρίχνουν τα ποσοστά ανεργίας κατά τη μετάβαση από την αγροτική στη βιομηχανική ανάπτυξη. Στα προσεχή έτη, μετά τη συγκέντρωση πληθυσμού από τις μεγάλες πόλεις και τα χωριά της Ελλάδος στην Αθήνα και την ανάπτυξη του συγκροτήματος των γειτονικών βορείων προαστίων, η Λυκόβρυση μένει στάσιμη σε θέματα υποδομών, με το πολεοδομικό και ρυμοτομικό σχέδιο να παραμένουν ημιτελή. Σε αντίθεση με γειτονικές περιοχές στα ανατολικά που μεταβαίνουν στην εποχή της ανάπτυξης του τριτογενούς τομέα, στη Λυκόβρυση παραμένουν τα μαραμαράδικα, οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις και αρκετά κατακερματισμένα χωράφια. Το γεγονός αυτό καθίσταται ανασταλτικός παράγοντας στην προσέλευση νέου πληθυσμού, παρά τα φιλόξενα αισθήματα των λιγοστών βιοπαλαιστών κατοίκων.

Το 1994, η μικρή πόλη αναγνωρίζεται ως "Δήμος Λυκόβρυσης" της Νομαρχίας Αθηνών, συγκεντρώνοντας γύρω στις 6.500 κατοίκους. Λίγους μήνες αργότερα συνταράσσεται από το διεγερμένο ρήγμα της Πάρνηθος που παρά ταύτα δεν προκαλεί ζημιές στις μικρές και χαμηλές μονοκατοικίες της περιοχής. Ένα μικρό πληθυσμιακό κύμα κατεβαίνει από τις περιοχές που επλήγησαν προς τη Νέα Φιλαδέλφεια, τη Νέα Χαλκηδόνα και τη Λυκόβρυση. Στα χρόνια που ακολουθούν καθίσταται επίσης χώρος υποδοχής χειρωνακτών οικογενειαρχών από τις γειτονικές αναπτυσσόμενες ευρωπαϊκές χώρες μαζί με τη Μεταμόρφωση, τις Αχαρνές και τη Νέα Ιωνία. και κατά την απογραφή του 2001 συγκεντρώνει γύρω στους 8.116 κατοίκους.

Η δημοτική αρχή της Λυκόβρυσης αναλαμβάνει πολιτικές πρωτοβουλίες που προσανατολίζονται σε ένα αναπτυξιακό πλαίσο παρόμοιο με της Πεύκης και επιδιώκει συχνές συνδιασκέψεις με τους Δημάρχους Πεύκης και Αμαρουσίου. Ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η έναρξη το 2008 της διαδημοτικής συγκοινωνίας Λυκοβρεύσεως-Πεύκης-Αμαρουσίου με σκοπό τη συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση της αποκομένης Λυκόβρυσης, την πρόσβαση των Πευκιωτών στην αγορά και τον ηλεκτρικό του Αμαρουσίου και την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση του τελευταίου απ�� τη διέλευση των αυτοκινήτων. Παράλληλα, οι δήμαρχοι των δύο πρώτων δήμων συνδιασκέπτονται τακτικά με την Αττικό Μετρό, με σκοπό τη μελλοντική επέκταση της γραμμής 4 του Μετρό, από το Γαλάτσι, προς τα σύνορά τους, κάτι που θα έδινε νέα πνοή βιώσιμης ανάπτυξης στη Λυκόβρυση, την ίδια στιγμή που προγραμματίζεται η υπόγεια επέκταση της Λεωφόρου Κύμης από το ίδιο σημείο, χάρη στην οποία γνώρισαν ήδη φρενήρη ανάπτυξη οι Θρακομακεδόνες

^[1]