Oberhausen

Oberhausen
grad
Stub pobjede na starom trgu
Simbol
Službeni naziv: Oberhausen
Država	Njemačka
Regija	DE-NW
Nadmorska visina	42 m
Koordinate	51°28′0″N 6°52′0″E / 51.46667°N 6.86667°E / 51.46667; 6.86667
Površina
- Urbana zona	77,1 km2
Stanovništvo
- Urbana zona	210.005
Gustoća
- Urbana zona	2.724 /km2
Gradonačelnik	Daniel Schranz[1] (CDU)
Vremenska zona	CET (UTC+1)
- ljeto	CEST / UTC+2
Poštanski broj	46001–46149
Pozivni broj	+49 0208
Autooznaka	OB
Kod	05 1 19 000
Veb-sajt: oberhausen.de

Oberhausen je metropola zapadne Ruhrske oblasti u upravnom okrugu Düsseldorf u njemačkoj saveznoj pokrajini Sjevernoj Rajni-Vestfaliji, u donjem toku rijeke Rajne. Član je zajednice gradova Rheinland, kao i lokalne zajednice Ruhr. Zbog prve lijevaonice čelika St. Antony koja je otvorena na području današnjeg grada 1758. godine, prve u Ruhrskoj oblasti, Oberhausen je dobio nadimak kolijevka Ruhrske industrije. Danas okosnicu industrije čine trgovački lanci i uslužne djelatnosti, mnogobrojni zabavni centri, muzeji, pozorišta i druge atrakcije, što privlači milione turista svake godine. Međutim, grad Oberhausen, u odnosu na druge gradove u Ruhrskoj oblasti, ima vrlo velike javne dugove po stanovniku.^[2]

Oberhausen geografski leži u donjorajnskoj ravnici, na rijekama Ruhr i Emscher koje teku s istoka prema zapadu i ulijevaju se u Rajnu. U odnosu na prostorni položaj unutar Njemačke, Oberhausen je u srednjem centralnom dijelu zemlje i u središnjem dijelu evropske privredne aglomeracije, poznate pod nadimkom plava banana.

Gradsko područje Oberhausena ima površinu od 77 km², pruža se u pravcu sjever-jug dužinom od 14,6 km a u pravcu zapad-istok 10,7 km. Dužina granica gradskog područja iznosi 53 km, dok je prosječna nadmorska visina oko 50 m. Geografski centar gradskog područja nalazi se u dijelu grada Sterkrade u ulici Christinestrasse^[3] i ima geografske koordinate 51° 31' S i 6° 51′ I. Najvišu tačku čini Knappenhalde (bivši rudnički kop) koji ima nadmorsku visinu od 100 m. Sa ovog kupastog uzvišenja pruža se dobar pogled na gradsko područje. U pravcu istoka moguće je vidjeti i susjedni grad Essen.

Od 1975. godine gradsko područje je podijeljeno na tri gradska okruga Alt-Oberhausen (stari Oberhausen), Osterfeld i Sterkrade. Svaki gradski okrug ima svoje okružno gradsko vijeće na čelu sa gradonačelnikom (Bezirksbürgermeister). Gradska vijeća, u zavisnosti od veličine gradskog okruga, imaju od 15 do 19 članova i biraju se svakih pet godina na općinskim (komunalnim) izborima od strane građana ovih gradskih okruga.

U statističke svrhe, gradsko područje je podijeljeno na više gradskih dijelova, nazvanih po bivšim naseljima i zajednicama ili po novoizgrađenim stambenim naseljima:

• Stari Oberhausen: Alstaden, Oberhausen-centar, Borbeck, Dümpten, Knappenviertel, Lirich, Neue Mitte, Schlad i Styrum
• Osterfeld: Eisenheim, Osterfeld-Heide, Klosterhardt, Osterfeld-centar, Rothebusch, Stemmersberg, Vondern i Vonderort
• Sterkrade: Biefang, Alsfeld, Buschhausen, Holten, Barmingholten, Königshardt, Schmachtendorf, Schwarze Heide, Sterkrade-centar, Tackenberg i Walsumermark.

Područje današnjeg grada Oberhausena do kraja 18. vijeka pripadalo je različitim vladarima. Tako su Lippern i Lirich (danas naselja Oberhausena) pripadali carskom samostanu Essen (Essen-Borbeck), dok je Styrum pripadao gospodstvu Styrum, Alstaden i Dümpten dvorcu i gospodstvu Broich, a Holten zajedno sa Buschhausenom i Sterkradeom okrugu Wesel u pruskom vojvodstvu Kleve, te Osterfeld u kelskom elektoratu Vest Recklinghausen.

Nakon što je jednim dijelom privremeno od 1806. potpao pod nadležnost Velikog vojvodstva Berg (stari Oberhausen, Sterkrade), odnosno drugim dijelom od 1803. vojvodstvu Arenberg-Meppen (Osterfeld), cjelokupno područje današnjeg grada 1815. godine potpada pod vlast Pruske. U sklopu administrativne reforme pruskih država, naselja su 23. aprila 1816. pripojena novoformiranim okruzima Recklinghausen u upravnoj oblasti Münster u provinciji Vestfaliji, Dinslaken u upravnoj oblasti Kleve odnosno okrugu Essen u upravnoj oblasti Düsseldorf. Dva posljednja okruga su već 27. septembra 1823. spojena u novi okrug Duisburg, koji je nastao 1821. spajanjem okruga Klever sa Düsseldorf (Rajnska provincija).

Nakon što se isprva počelo sa eksploatacijom željezne rude, veliko naseljavanje područja Oberhausena uslijedilo je nakon otvaranja rudnika uglja. Kao i brojni gradovi u Ruhrskoj oblasti, i Oberhausen je rastao od jednog pretežno poljoprivrednog naselja u industrijski centar sa mnogim rudarskim oknima, visokim pećima za proizvodnju čelika i snažnom hemijskom industrijom. Topionice željeza predstavljaju početak industrijalizacije ovog područja. Na današnjem gradskom području Oberhausena nalazi se topionica St. Antony. Ona je poznata i kao kolijevka Ruhrske industrije (1758.).^[4][5]

Oberhausen je dobio ime 1847. godine po istoimenoj željezničkoj stanici, a koja je svoje ime od dvorca Oberhausen (Schloss Oberhausen). Nova naselja su izgrađena 1862. godine nakon velikog priliva radnika u otvorene rudnike uglja i valjaonice čelika. Naselje je steklo status grada 1874. godine, pripajajući nekoliko susjednih naselja poput Alstadena, dijelove Styruma i Dümptena 1910. godine. Nakon što je postalo velegrad 1901. godine, Oberhausen je pripojio manje gradove Sterkrade i Osterfeld 1929. godine. Ruhrchemie AG, fabrika sintetičkog goriva ("Oberhausen-Holten" ili "Sterkrade/Holten")^[6] je bila jedna od glavnih meta bombardovanja u Drugom svjetskom radu, a grad su zauzele američke snage 4. aprila 1945. godine.

Privreda Oberhausena je uglavnom do 1960tih bila koncentrirana na rudarstvo i proizvodnju čelika. Posljednji rudnik uglja zatvoren je 1992. godine, a ogromna topionica željeza valjaonica čelika kompanije Thyssen zatvorena je 1997. godine, nakon čega je preko 50.000 radnika ostalo bez radnih mjesta. Fabrika cinka Altenberg (Zinkfabrik Altenberg) zatvorena je 1981. godine, a nju je preuzeo Rajski muzej industrije 1984., te otvorio stalnu postavku 1997. godine.^[7] Od 1954. godine u gradu se održava Međunarodni festival kratkog filma Oberhausen, a njemačka filmska nagrada je dodijeljena grupi koja je napisala Oberhausen Manifesto.

Stari Oberhausen je 1905. godine imao više od 50.000 stanovnika. Već 1914. broj stanovnika je prešao granicu od 100.000, čime je postao velegrad. Broj stanovnika je naglo povećan za više od 80.000 na oko 190.000 1. augusta 1929. kada je zvanično spojen sa gradovima Sterkrade (50.661 stanovnik, stanje: 1925.) i Osterfeld (32.655 stanovnika stanje: 1925.). Historijski najveći broj stanovnika dosegnuo je 1963. godine kada se broj popeo na preko 260 hiljada. Zvanične statistike za Oberhausen sa stanjem od 31. decembra 2013. navode 209.097 stanovnika, prema podacima Pokrajinskog ureda za obradu podataka i statistiku Sjeverne Rajne-Vestfalije, na šta se odnosi samo osobe koje ovdje imaju mjesto prebivališta. Pri tome je broj stanovnika Oberhausena 2013. godine po prvi put nakon 1950. godine opao ispod 210 hiljada.

Stopa nezaposlenosti prema podacima iz juna 2013. godine iznosila je 10,1%, a broj objavljenih i dostupnih slobodnih radnih mjesta iznosio je 1.582.

Udio stranaca u stanovništvu prema podacima od 31. decembra 2012. godine iznosio je 11,5% ili 24.090 osoba. Starosna struktura u maju 2011. (prema popisu) izgledala je ovako:

• 0-17 godina: 15,7 %
• 18-64 godina: 63,4 %
• preko 65 godina: 20,9 %

Osnivanjem općine Oberhausen 1862. zakonom su uvedene funkcije gradonačelnika i gradskog vijeća. Osim toga postojala su i dva člana vijeća koja su se neposredno birala. Nakon što je dobio status grada 1874. postojale su samo funkcije gradskog vijećnika i gradonačelnika, a nakon što je okrug dobio status otvorenog okruga 1901. gradonačelnika dobio titulu nadgradonačelnika (njem. Oberbürgermeister). I tadašnja samostalna naselja Osterfeld i Sterkrade su imala svoja općinska vijeća i gradonačelnike. Međutim, u skladu sa reformom i novom administativnom podjelom 1929. ova naselja su izgubila svoja vijeća.

Tokom vladavine nacista, nadgradonačelnika je postavljala tada vladajuća NSDAP. Nakon završetka Drugog svjetskog rata vojna vlada britanske okupacione zone postavila je novog gradonačelnika, a 1946. uveden je i zakon o općinama po uzoru na britanski. Tada je postojalo vijeće grada koje su birali građani, a čiji članovi su se zvali gradski zastupnici. Gradonačelnika, čija je funkcija bila samo reprezentativna, biralo je gradsko vijeće grada među svojim članovima. Također, vijeće je biralo i direktore glavnih gradskih organa i službi kao šefove gradske uprave. Od 1997. zbog izmjena administrativne uprave u pokrajini u upravu grada Oberhausena uvedeni su dvostruki izvršni organi. Od tada postoji samo funkcija gradonačelnika, koji je ujedno i predsjednik Vijeća, šef gradske uprave i predstavnika grada. Od 1999. godine po prvi put se gradonačelnik direktno birao na izborima.

Gradsko vijeće grada Oberhausena je od izbora 1999. do izbora 2009. imalo ukupno 58 članova. Nakon općinskih izbora 2009. broj članova vijeća putem kompenzacijskih mandata porastao je na 62 člana, a nakon izbora 25. maja 2014. ima ukupno 60 članova vijeća, koji su raspodijeljeni po strankama:

• SPD: 23 člana
• CDU: 20 članova
• Zeleni: 5 članova
• Savez građana Oberhausena: 5 članova
• Die Linke: 5 članova
• FDP: 2 člana

Grb grada Oberhausena prikazuje plavo-crveni grb podijeljen srebrenim šiljkom, na kojem su prikazani ukršeni crni čekić i željezo (simbol rudnika). Na lijevom plavom polju nalaze se dvije srebrene zmije obavijene oko srebrenog Merkurovog stuba, dok se na desnom crvenom polju nalaze ukršena srebrena kliješta i srebreni čekić, djelimično zaklonjeni srebrenim zupčanikom. Iznad grba nalazi se stilizirana kruna sastavljena iz pet tornjeva i zidova.

Zastava grada je plavo-bijela, a do 1996. godine bila je crno-bijelo-crvena.

Grb grada dodijelio je kralj Vilim I Pruski 1888. godine, mada je taj prvobitni grb imao umjesto plavog polja crno. Od 21. oktobra 1952. Ministarstvo unutrašnjih poslova pokrajine Sjeverne Rajne-Vestfalije dodijelilo je gradu novi grb sa današnjim bojama. On u sebi objedinjuje općenite simbole industrije (zupčanik, čekić), topionica (kliješta) i rudnika, zajedno sa simbolima trgovine i saobraćaja (Merkurov stub).

Grad Oberhausen gradi prijateljske odnose sa sljedećim gradovima^[8]:

• Middlesbrough (Velika Britanija), od 1974.
• Zaporožje (Ukrajina), od 1986.
• Carbonia (Sardinija, Italija), od 2003.
• Iglesias (Sardinija, Italija), od 2003.
• Mersin (Turska), od 2004.

Sa više od 250 sportskih udruženja Oberhausen ima veliki izbor sportskih mogućnosti. U njemu, pored svih standardnih sportskih vrsta, postoje čak i neki neobični sportovi poput paintballa, plesnih udruženja cheerleadera i slično. Najpoznatiji nogometni klub u Oberhausenu je Rot-Weiß Oberhausen, osnovan 1904. godine. Od 1969. do 1973. RWO igrao je u prvoj Fußball-Bundesliga, ali se od tada više nikad nije vratio u najvišu nogometnu ligu. Čak i prije formiranja Bundeslige, RWO je dugo godina bio član prvoklasne Oberlige zapad. Rot-Weiß Oberhausen je jedna od ekipa koja je osnovala 2. Bundesligu 1974. godine. Do danas su crveno-bijeli ostvarili ukupno 18 sezona kao članovi Druge Bundeslige, ali su i mnogo puta ispadali iz nje i ponovno se vraćali. Posljednji put u 2. Bundesligi igrali su u sezoni 2007/2008., kada su poznati listovi djeteline (nazvani tako po grbu kluba) kao drugoplasirani iz Regionalne lige sjever uspjeli ući u 2. Bundesligu, gdje su se uspjeli održati naredne dvije sezone. U sezoni 2010/2011. RWO je ponovno ispao u 3. ligu, a u sezoni 2011/2012. ispao je u Regionalnu ligu zapad.

Uspješan je i ženski košarkaški klub NBO92, koji od 2002. godine igra u 1. ženskoj košarkaškoj Bundesligi. U sezoni 2004/2005. košarkašice NBO92 bile su njemački viceprvaci, a 2011/2012. osvajačice kupa. Teniseri kluba OTHC (Oberhausen Tennis- und Hockeyclub) igraju u 1. teniskoj Bundesligi, a hokejaši Revierlöwen Oberhausen u 1. DEL ligi, međutim hokejaški klub je u međuvremenu ugašen zbog nedostatka finansijskih sredstava. Oberhausenski šahovski klub Oberhausener Schachverein 1887 (OSV) igrao je u šahovskom savezu Ruhrske oblasti sa osam seniorskih i dvije juniorske ekipe. Na prvoj tabli kluba od 2001. godine igra šahovski velemajstor Vlastimil Hort, koji je 1977. bio sedmi na svjetskoj rang-listi. Sa 107 šahista, OSV se nalazi na 35. mjestu po broju članova u Njemačkoj. U Oberhausenu aktivan je i Cha Yong-kil, njemački tekvando borac južnokorejskog porijekla, koji ima deveti, najviši, dan koji se u tom sportu može ostvariti, i višestruki je svjetski prvak u tekvandou.