Mitoxondriya

Hayvon hujayrasi

Eukaryotik hujayra organellalari: Yadrocha Hujayra yadrosi Ribosoma Vesicle Endoplazmatik toʻr Golji kompleksi Cytoskeleton Smooth endoplasmic reticulum Mitoxondriya Vakuolalar Cytosol (organellalarni o'z ichiga olgan suyuqlik; sitoplazmani o'z ichiga oladi) Lizosoma Centrosome Plazmatik membrana

Mitoxondriya (yun. mitos - ip, chondrios — donacha) — eukariot hujayralar organoidi. Mitoxondriya ikki qavat membrana bilan oʻralgan; ichki membranasi kristalar (burmalar) hosil qiladi. Mitoxondriyaning ichki membrana bilan oʻralgan boʻshligʻi matriks deyiladi. Hujayrada Mitoxondriya soni bir nechtadan mingtagacha yetadi. Mitoxondriyaning asosiy funk-siyasi energiya hosil qilishdan iborat. Mitoxondriya energiyasi manbai biologik oksidlanish boʻlib, unda glikolizda hosil boʻlgan pirouzum kislota mitoxondriya matriksida SO2 va N2O gacha parchalanadi. Bu jarayon murakkab kimyoviy reaksi-yalardan iborat. Uning 1-bosqichida piruvat parchalanadi va uchkarbon kislotalar sikli amalga oshadi; 2-bosq-ichda elektronlar tashiladi va ATF sintezlanadi.

Mitoxondriya matriksida DNK, RNK, ribosomalar va oqsil sintezida qatnashuvchi fermentlar mavjud boʻlgani tufayli oʻz oqsillarining bir qismi sintezlanadi. Shuning uchun Mitoxondriyani yarim avto-nom organoid deyiladi. Mitoxondri-yalar simbiogenez gipotezasiga binoan, aerob bakteriyalardan kelib chiqqan boʻlishi mumkin. Mitoxondriya boʻlinish orqali koʻpayadi.^[1]

Ehtimol, mitoxondriyani ifodalovchi hujayra ichidagi tuzilmalarning birinchi kuzatuvlari 1857 yilda fiziolog Albert fon Kolliker tomonidan nashr etilgan. Richard Altmann 1890 yilda ularni hujayra organellalari sifatida yaratdi va ularni "bioblastlar" deb atadi. 1898 yilda Karl Benda yunoncha mós , mitos , "ip" va chondino , xondrion , "granula" so'zlaridan "mitoxondriya" atamasini kiritdi . Leonor Michaelis 1900 yilda Yanus yashil rangidan mitoxondriyalar uchun supravital bo'yoq sifatida foydalanish mumkinligini aniqladi. 1904 yilda Fridrix Meves o'simliklarning oq suv hujayralarida mitoxondriyalarning birinchi qayd etilgan kuzatuvini amalga oshirdi. , Nymphaea alba , va 1908 yilda Klavdiy Regaud bilan birgalikda ular oqsillar va lipidlarni o'z ichiga olganligini taklif qildi. Benjamin F. Kingsbury, 1912 yilda, birinchi marta ularni hujayra nafas olish bilan bog'ladi, lekin deyarli faqat morfologik kuzatishlar asosida. 1913 yilda Otto Geynrix Uorburg nafas olishni gvineya cho'chqasi jigari ekstraktidan olgan zarrachalar bilan bog'lagan va ularni "grana" deb atagan. Uorburg va Geynrix Otto Wieland ham shunga o'xshash zarrachalar mexanizmini ilgari surgan edilar, nafas olishning kimyoviy tabiati bo'yicha kelishmovchiliklar bor edi. Faqat 1925 yilda Devid Keylin sitoxromlarni kashf qilganida , nafas olish zanjiri tasvirlangan edi. 71-maktab, Samarqand

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Ushbu maqola chaladir. Siz uni boyitib, Vikipediyaga yordam berishingiz mumkin. k m t Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak.

Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (avgust 2024)