Marvdasht
Marvdasht forscha: مرودشت | |
|---|---|
| Shahar | |
     | |
| 29°52′43″N 52°48′24″E / 29.87861°N 52.80667°E | |
| Mamlakat | Eron |
| Uston | Fors ustoni |
| Shahriston | Marvdasht |
| Baxsh | Markaziy |
| Aholisi (2016) |
148 858[1] |
| Vaqt mintaqasi | UTC+3:30 |
Marvdasht (forscha: مرودشت)[lower-alpha 1] Eronning Fors ustoni Marvdasht shahristonining Markaziy baxshidagi shahar boʻlib, ham shahriston, ham tuman maʼmuriy markazi vazifasini bajaradi[3].
Etimologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Baʼzi tarixchilarning fikriga koʻra, Marvdasht dastlab qadimiy shahar Istahrdagi mahallalardan birining nomi boʻlgan, asta-sekin butun hudud Marvdasht deb nomlangan. Boshqalarning taʼkidlashicha, „marv“ bu shu hududda oʻsgan oʻsimlikning nomi boʻlib, maʼlum hududni tavsiflovchi joy nomini hosil qilish uchun „dasht“ (fors tilida tekislik (maydon) degan maʼnoni anglatadi) qoʻshimchasi qoʻshilgan[4].
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Marvdasht Eron va Ahamoniylar davlati tarixi kabi qadimiy. Mamlakatning sobiq poytaxti Persepol shahri atrofida joylashgan boʻlib, bir necha kilometr narida Naqshi Rustam, Naqshi Rajab va qadimiy shahar Istahr xarobalari mintaqaning tarixiy davrlardagi ahamiyatini koʻrsatib beradi.
Arxeologik qazishmalar shuni koʻrsatdiki, buyuk Doro oʻzining qirollik qarorgohi sifatida Rahmat togʻi tekisligini tanlaganida, sivilizatsiyalashgan odamlar ming yillar davomida Marvdasht tekisligida yashashyotgan edi[5].
Zamonaviy Marvdasht shahri XX asrda qurilgan. Pahlaviylar sulolasi hukumati 1935-yilda (Eroniy taqvimda 1314-yil) shakar zavodini qurgandan soʻng, shahar asta-sekin zavod atrofida rivojlana boshladi. Koʻplab odamlar yaqin atrofdagi qishloqlarni tark etdi yoki koʻchmanchi hayotidan voz kechib rivojlanayotgan shaharga kelib joylashdi.
Shahar atrofidagi unumdor yerlar Marvdashtni Eron qishloq xoʻjaligining asosiy markaziga aylantirish uchun foydalanildi, boshqa mintaqalarga qaraganda koʻproq bugʻdoy, makkajoʻxori, pomidor, bodring va boshqa qishloq xoʻjalik mahsulotlari yetishtirildi[4].
Aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2006-yilgi aholini roʻyxatga olishda shahar aholisi 29 134 xonadonda istiqomat qiluvchi 123 858 kishidan iborat boʻlgan[6]. 2011-yildagi keyingi aholini roʻyxatga olish davomida 37 918 ta xonadonda 138 649 kishi istiqomat qilishi aniqlangan[7]. 2016-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra esa, shahar aholisi 148 858 kishidan iborat boʻlib, ular 43 528 ta xonadonda istiqomat qilgan[1].
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Marvdasht – Fors ustonining eng shimoliy shahri va shahristonlaridan biri. Shahar Sherozdan 45 km shimolda va dengiz sathidan 1620 metr balandlikda joylashgan. Shahriston 3687 kvadrat kilometr maydonga ega va sharqda qoʻshnisi Arsenjan, shimolda Pasargad, shimoli-gʻarbda Xorambid va Eglid, janubi-gʻarbda Sepidan va janubda Sherozdir.
Shahristonda uchta shahar bor: Marvdasht, Seydan va Kamfiruz. Marvdasht shahriston sifatida toʻrtta tumanga boʻlingan: Markaziy, Kamfiroʻz, Doroʻzan va Seydan. Marvdashtning togʻli hududlarida asosan sovuq ob-havo va boshqa hududlarida moʻtadil iqlim kuzatiladi[4].
Oliy taʼlim
[tahrir | manbasini tahrirlash]Shaharda oltita universitet mavjud: Islom Azad universitetining Marvdasht filiali; Fors ilmiy-tadqiqot universiteti; Payame Nur universiteti Marvdasht markazi; Texnika va kasb-hunar universitetining filiali hamda Amaliy fan va texnologiya universitetining filiali[8].
Arxeologiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Tokio universiteti Namio Egami boshchiligidagi Iroq-Eron arxeologik ekspeditsiyasi 1956-yildan 1965-yilgacha Marv Dasht tekisligida uch bosqichda qazishma ishlarini olib bordi. Qazishmalar Marvdasht va Persepol atrofida joylashgan quyidagi qadimiy tepaliklarda olib borilgan[9].
- Tall-i Bakun A va B
- Tall-i Gap A
- Tall-i Jari A va B
- Tall-i Mushki
Tall-e Gapda koʻplab sopol buyumlar topilgan. Bu joyga miloddan avvalgi V ming yillik (eneolit) oʻrta Bakun subfazasiga tegishli boʻlgan qadimgi Bakun madaniyatining muhim aholi punkti sifatida qaralgan.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qaydlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ romanizatsiyasi Marv Dasht[2]
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ 1,0 1,1 (fa) (Excel) Census of the Islamic Republic of Iran, 1395 (2016): Fars Province (Report). The Statistical Center of Iran. https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/abadi/CN95_HouseholdPopulationVillage_07.xlsx. Qaraldi: 19 December 2022.
- ↑ Marvdasht can be found at GEOnet Nom Serveri, at this link, by opening the Advanced Search box, entering "-3074200" in the "Unique Feature Id" form, and clicking on "Search Database".
- ↑ Habibi, Hassan (c. 2023) (fa). Approval of the organization and chain of citizenship of the elements and units of the national divisions of Fars province, centered in Shiraz (Report). Ministry of the Interior, Council of Ministers. Notification 82840/T128K. https://lamtakam.com/law/council_of_ministers/113032. Qaraldi: 7 December 2023.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „About Marvdasht“. Islamic Azad university, Marvdasht branch. Qaraldi: 2020-yil 8-aprel.
- ↑ „All Attractions of Marvdasht - IVisitIran.com“. www.ivisitiran.com. Qaraldi: 2022-yil 31-dekabr.
- ↑ (fa) (Excel) Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006): Fars Province (Report). The Statistical Center of Iran. http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/07.xls. Qaraldi: 25 September 2022.
- ↑ (fa) (Excel) Census of the Islamic Republic of Iran, 1390 (2011): Fars Province (Report). The Statistical Center of Iran. https://irandataportal.syr.edu/wp-content/uploads/Fars.xls. Qaraldi: 19 December 2022.
- ↑ „Islamic Azad university of Marvdasht“. Qaraldi: 2020-yil 8-aprel.
- ↑ Prehistoric pottery from the Marv Dasht Plain, Iran The University Museum, University of Tokyo (archived)