Aviatsiya sohasida xotin-qizlar

Ayollar aviatsiya sohasiga, samolyotlar, vertolyotlar va kosmik sayohatlarning rivojlanishidan boshlab sezilarli hissa qoʻshib kelishmoqda. Tarix davomida ayol uchuvchilar „aviatrix“ deb nomlangan. 1908-yildan boshlab ayollar samolyotlarda parvoz qilishni boshladilar. Biroq, 1970-yilgacha ularning koʻpchiligi yordamchi rollarda faoliyat yuritgan. Aviatsiya ayollarga yangi imkoniyatlar, jumladan, ilgari koʻrilmagan sayohatlarda yolgʻiz parvoz qilish imkonini taqdim etdi. Bugungi kunda muvaffaqiyatli ayol uchuvchilar yoshroq ayollarga mentorlik qilib, ularning karyerasini rivojlantirishda yordam bermoqdalar.^[1]

Birinchi oʻn yil ichida ayol uchuvchilar tezlik, chidamlilik va balandlik rekordlarini yangilashdi. Har bir qitʼada, (ntarktikadan tashqari), ayollar samolyotlarda uchish, parashutdan sakrash va yoʻlovchi tashishda faoliyat yuritishni boshladilar. Ikkinchi jahon urushi davrida ayollar har bir qitʼadan urushda jonbozlik koʻrsatishdi, ammo koʻpchilik ayollar harbiy parvozlardan cheklangan boʻlib, koʻngilli sifatida yordamchi xizmatlarda ishlashgan. 1950-1960-yillarda ayollar asosan havo transporti nazoratchilari sifatida faoliyat yuritishgan. 1970-yillardan boshlab, koʻplab mamlakatlarda ayollar harbiy xizmatda ishtirok etishga ruxsat berildi.^[2] 1909-yilda Marie Surcouf dunyodagi birinchi ayollar uchuvchilik tashkiloti boʻlgan Aéroclub féminin la Stella-ni tashkil etdi. 1929-yilda AQShda oʻtkazilgan faqat ayollar ishtirokidagi milliy havo poygalarida AQShda uchuvchilik litsenziyasiga ega 117 ta ayoldan 99 tasi birinchi ayollar uchuvchilik tashkilotini yaratdilar.^[3] 1930-yilda AQShda taxminan 200 nafar ayol uchuvchi boʻlgan boʻlsa, besh yil ichida ularning soni 700 dan oshdi. Bugungi kunda, jahon boʻylab ayollar aviakompaniya uchuvchilarining 3 foizni tashkil etadi. Aviatsiya sohasida ayol uchuvchilarning umumiy soni oshgan boʻlsa-da, bu foiz hali ham oʻzgarmagan.^[4]

Bugungi kunda ayollar aviatsiya sohasida katta yutuqlarga erishmoqda. Koʻplab ayollar harbiy aviatsiyada xizmat qilishmoqda, uchuvchi sifatida uchishmoqda va aviatsiya kompaniyalarida yuqori lavozimlarda ishlamoqda. 2019-yilda, Katya Echazarreta Amerikaning kosmik sayohatida qatnashgan birinchi Latino ayol boʻldi.^[5] Shuningdek, 2020-yilda Sharmila Chhetri Nepalning birinchi ayol kosmonavti nomiga sazovor boʻldi.^[6] Zamonaviy aviatsiyada ayollarrning roli kun sayin oshib boryapti. Koʻplab muvaffaqiyatli ayol uchuvchilar yoshroq aviadatchilar uchun mentor sifatida xizmat qilib, ularning karyerasini rivojlantirishda yordam bermoqdalar. Masalan, Women in Aviation International (WAI) va International Society of Women Airline Pilots (ISWAP) kabi tashkilotlar yosh aviadatchilar uchun taʼlim va mentorlik dasturlarini taqdim etmoqda.^[7] Bu dasturlar ayollarning aviatsiya sohasidagi imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi.

1. ↑ „Women in Aviation: A Historical Overview“. AOPA (2024-yil 11-avgust).
2. ↑ „History of Women in Aviation“. Women in Aviation International (2024-yil 11-avgust).^{[sayt ishlamaydi]}
3. ↑ „Aéroclub Féminin la Stella“. Aéroclub Féminin la Stella (2024-yil 11-avgust).^{[sayt ishlamaydi]}
4. ↑ „International Society of Women Airline Pilots“. ISWAP (2024-yil 11-avgust). 2024-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 10-avgust.
5. ↑ „Katya Echazarreta’s Space Journey“. Space.com (2024-yil 11-avgust).^{[sayt ishlamaydi]}
6. ↑ „Sharmila Chhetri: Nepal's First Female Astronaut“. Nepal Astronaut (2024-yil 11-avgust).^{[sayt ishlamaydi]}
7. ↑ „Women in Aviation International“. WAI (2024-yil 11-avgust).

• Women in Aviation International(https://www.wai.org)
• International Society of Women Airline Pilots(https://www.iswap.org (Wayback Machine saytida 2024-08-10 sanasida arxivlangan))
• Aéroclub Féminin la Stella(https://www.aeroclub-feminin.fr^{[sayt ishlamaydi]})
• Space.com(https://www.space.com/katya-echazarreta^{[sayt ishlamaydi]})
• Nepal Astronaut(https://www.nepalastronaut.org^{[sayt ishlamaydi]})