Мукшы теле

Мукшы теле (мукш. мокшонь кель, эрз. мокшень кяль) – мордва теленең бер юнәлеше. Мукшы теле фин-угыр телләре гаиләсенә керә. Рус һәм эрзә телләре белән официаль Мордовия республикасында дәүләт теле булып санала.

Мукшы телен мордва халкының туган тел дип өчтән бере саный.

Мукшы теле Мордовия республикасының көнбаты�� ягында кулланыла.

Гомумән, мукшы телендә Мордовия Республикасында; Пенза өлкәсендә, Самар өлкәсендә, Сарытау өлкәсендә, Түбән Новгород өлкәсендә, Ырымбур өлкәсендә, Рязань өлкәсендә, Тамбов өлкәсе өлкәсендә; Татарстанда, Башкортстанда, шулай уҡ Себердә һәм Ерак Көнчыгышта сөйләшәләр. Россиядән читтә, Әрмәнстанда һәм Америка Кушма Штатларында мукшы диаспоралары бар.

• И́на – Әйе
• Э́ле – Әйе
• Пара – Ярар
• Аш – Юк
• Шумбра́т! – Исәнме!
• Шумбра́тада! – Исәнмесез!
• Сюк(пря)! – Сәлам! ("иелү"), Рәхим итегез!
• Ульхть шумбра́! – Исән бул!
• У́леда шумбра́т! – Исән булыгыз!
• Ко́да те́фне? – Хәлләрең ничек?
• Ко́да э́рят? – Яшәүең ничек?
• Лац! Це́бярьста! – Ярыйсы! Шәп!
• Ня́емозонк! – Сау булыгыз!
• Ва́ндыс! – Иртәгәгә кадәр!
• Шумбра́ста па́чкодемс! – Хәерле юл!
• Па́ра а́зан – Рәхмәт
  • – ле́здоманкса! – ярдәм өчен!
  • – се́мбонкса! – барысы өчен!
• Прости́ндамак! – Гафу ит!
• Прости́ндамасть! – Гафу итегез!
• Тят кя́жиякшне! – Ачуланмагыз!
• Ужя́ль! – Кызганыч!
• Ко́да тонь ле́мце? – Синең исемең ничек?
• Монь ле́мозе.. – Минем исемем..
• Мъзя́ра тейть ки́зода? – Сиңа ничә яшь?
• Мъзя́ра тейнза ки́зода? – Аңа ничә яшь?
• Те́йне ... ки́зот. – Миңа ... яшь.
• Те́йнза ... ки́зот. – Аңа ... яшь.
• Мярьк сува́мс? – Керергә мөмкин ме?
• Мярьк о́замс? – Утырырга мөмкин ме?
• О́зак. – Утыр.
• О́зада. – Утырыгыз.
• Учт аф ла́мос. – Бераз көтеп торыгыз.
• Мярьк та́ргамс? – Тәмәкене кабызырга мөмкин ме?
• Та́ргак. – Тарт.
• Та́ргада. – Тартыгыз.
• Аф, э́няльдян, тят та́рга. – Юк, зинһар өчен, тартма.
• Ко́рхтак аф ламода сяда кайгиста (сяда валомне). – Бераз кычкырыбрак (әкренрәк) әйтегез.
• Аст ни́нге весть. – Тагын бер кабатла.
• Га́йфтек те́йне. – Шалтырат миңа.
• Га́йфтеда те́йне. – Шалтыратыгыз миңа.
• Га́йфтек те́йне сяда ме́ле. – Соңыннанрак шалтыратыгыз.
• Сува́к. – Кер.
• Сува́да. – Керегез.
• Ётак. – Үт (уз).
• Ётада. – Үтегез (узыгыз).
• Ша́чема ши́цень ма́рхта! – Туган көн белән!
• А́рьсян тейть па́ваз! – Сиңа бәхет телим!
• А́рьсян тейть о́цю сатфкст! – Сиңа зур уңышлар телим!
• Тонь шумбраши́цень и́нкса! – Сәламәтлегең өчен!
• Од Ки́за ма́рхта! – Яңа Ел белән!
• То́ньге ста́не! – Сине дә шулай!

	Тел порталы
	Тел белеме порталы

• Татарча-русча-мукшыча-эрзәчә сөйләүлек 2016 елның 8 март көнендә архивланган.

1. ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab6.xls
2. ↑ Красная книга языков ЮНЕСКО
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q925553https://wikidata.org/wiki/Track:P1999https://wikidata.org/wiki/Track:P2355
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6} Language
   https://wikidata.org/wiki/Track:Q75488338https://wikidata.org/wiki/Track:Q75487064