İçeriğe atla

Savaşın çevresel etkisi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Vietnam Savaşı sırasında tarım arazilerine püskürtülen bir herbisit olan Agent Orange

Savaşın çevresel etkisinin incelenmesi, savaşın modernleşmesine ve çevre üzerindeki artan etkilerine odaklanmaktadır. Bilinen tarih boyunca yakıp yıkma taktiği yöntemleri kullanılmıştır. Ancak modern savaş yöntemleri çevre üzerinde çok daha büyük tahribatlara neden olmaktadır. Savaşın kimyasal silahlardan nükleer silahlara doğru ilerlemesi, ekosistemler ve çevre üzerinde artan bir baskı yaratmaktadır. Savaşın çevresel etkisinin belirli örnekleri arasında I. Dünya Savaşı, II. Dünya Savaşı, Vietnam Savaşı, Ruanda İç Savaşı, Kosova Savaşı ve Körfez Savaşı sayılabilir.

Tarihi olaylar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Vietnam

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vietnam Savaşı sırasında UC-123B Sağlayıcı uçağı tarafından Ranch Hand Operasyonunun bir parçası olan yaprak dökücü püskürtme uygulaması

Vietnam Savaşı, askeri açıdan önemli bitki örtüsünü yok etmek için kullanılan kimyasal maddeler nedeniyle önemli çevresel etkilere sahipti. Düşmanlar sivil halkın arasına karışarak ya da yoğun bitki örtüsüne sığınarak avantaj elde etmiş ve karşıt birlikler doğal ekosistemlere saldırmıştır.[1] ABD ordusu, "ormanların yapraklarını dökmek, askeri bölgelerin sınırları boyunca büyümeyi temizlemek ve düşman ekinlerini ortadan kaldırmak için 20 milyon galondan fazla herbisit [...] kullandı." [2] Kimyasal maddeler ABD'ye savaş zamanı çabalarında bir avantaj sağladı. Bununla birlikte, bitki örtüsü yenilenemedi ve arkasında, ilaçlamadan yıllar sonra hala var olan çıplak çamur tabakaları bıraktı.[1] Sadece bitki örtüsü değil, yaban hayatı da etkilenmiştir: "1980'lerin ortalarında Vietnamlı ekologlar tarafından yapılan bir çalışmada, bozulmamış ormandaki 145-170 kuş türü ve 30-55 memeli türüne kıyasla, ilaçlanmış ormanlarda ve dönüştürülen alanlarda sadece 24 kuş türü ve 5 memeli türü bulunduğu belgelenmiştir.[1] Bu herbisitlerin belirsiz uzun vadeli etkileri, günümüzde sulak alanlardaki habitat bozulmaları ve kayıpları nedeniyle değişen canlı türlerinin dağılım modellerine bakılarak keşfedilmektedir.[2]

Afrika

[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika genelinde savaş, milli parklar ve diğer korunan alanlardaki vahşi yaşam popülasyonlarının azalmasında önemli bir faktör olmuştur.[3] Bununla birlikte, Ruanda'nın Akagera Ulusal Parkı ve Mozambik'in Gorongosa Ulusal Parkı dahil olmak üzere artan sayıda ekolojik restorasyon girişimi, vahşi yaşam popülasyonlarının ve tüm ekosistemlerin, yıkıcı çatışmalardan sonra bile başarılı bir şekilde rehabilite edilebileceğini göstermiştir.[4] Uzmanlar, bu tür çabaların başarısı için sosyal, ekonomik ve politik sorunların çözülmesinin şart olduğunu vurguladılar.[3][4][5]

Ruanda

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ruanda soykırımı, yaklaşık 800.000 Tutsi ve ılımlı Hutu'nun öldürülmesine yol açtı. Savaş, sadece birkaç hafta içinde Ruanda'dan kaçan yaklaşık 2 milyon Hutu'nun Tanzanya'daki ve günümüzün modern Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki mülteci kamplarına büyük bir göç etmesine neden oldu.[1] Mülteci kamplarındaki bu büyük çaplı yerinden edilme, çevredeki ekosistem üzerinde baskı oluşturuyor. Barınaklar inşa etmek ve yemek pişirmek için ateş yakmak için odun sağlamak amacıyla ormanlar temizlendi:[1] "bu insanlar zorlu koşullardan muzdaripti ve doğal kaynaklar için önemli bir tehdit etkisi oluşturdu." [5] Çatışmanın sonuçları arasında Milli Parkların ve Rezervlerin bozulması da vardı. Bir başka büyük sorun da, Ruanda'daki nüfus çöküşünün personel ve sermayeyi ülkenin diğer bölgelerine kaydırması ve böylece vahşi yaşamı korumayı zorlaştırmasıydı.[5]

2. Dünya Savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Dünya Savaşı insanları, hayvanları ve malzemeleri yok etme anlamında büyük etki göstermiştir. II. Dünya Savaşı'nın hem ekolojik hem de sosyal savaş sonrası etkileri, çatışma sona erdikten on yıllar sonra hala görülebilir.

Dünya Savaşı sırasında, hava saldırılarını gerçekleştirmek için kullanılan uçakları yaratmak için yeni teknoloji kullanıldı. Savaş sırasında uçaklar, kaynakları hem farklı askeri üslere hem de farklı askeri üslerden taşımak ve düşman, tarafsız ve dost hedeflere benzer şekilde bomba atmak için kullanıldı. Bu faaliyetler habitatlara zarar verdi.[6]

Yaban hayatına benzer şekilde, ekosistemler de askeri uçaklar tarafından üretilen gürültü kirliliğinden muzdariptir. II.Dünya Savaşı sırasında uçaklar, Pasifik cephesindeki operasyonlar sırasında yakıt ikmali ve hazırlık istasyonları olarak kullanılan uçak iniş şeritleri yoluyla yabani otların ve ekili türlerin okyanus adası ekosistemlerine getirildiği egzotiklerin taşıyan bir vektör görevi gördü.[7] Savaştan önce, Avrupa'nın etrafındaki izole adalarda çok sayıda endemik tür yaşıyordu. Dünya Savaşı sırasında, hava savaşının dalgalanan nüfus dinamikleri üzerinde muazzam bir etkisi oldu.[8]

Ağustos 1945'te, yaklaşık dört yıl boyunca İkinci Dünya Savaşı'nda savaştıktan sonra, Amerika Birleşik Devletleri Japonya'nın Hiroşima kentine atom bombası attı. Hiroşima'nın bombalanmasından sonraki ilk dokuz saniyede yaklaşık 70.000 kişi öldü; bu, Tokyo üzerindeki yıkıcı Meetinghouse Operasyonu hava saldırısından kaynaklanan ölü sayısıyla karşılaştırılabilir. Hiroşima'nın bombalanmasından üç gün sonra ABD, sanayi şehri Nagazaki'ye ikinci bir atom bombası attı ve anında 35.000 insanı öldürdü.[9] Nükleer silahlar felaket seviyelerinde enerji ve radyoaktif parçacıklar saldı. Bombalar patlatıldıktan sonra, sıcaklıklar yaklaşık 3980 °C ulaştı.[9] Bu kadar yüksek sıcaklıklarda, etki bölgelerindeki altyapı ve insan yaşamı ile birlikte tüm flora ve fauna yok edildi.[8] Serbest bırakılan radyoaktif parçacıklar, yaygın toprak ve su kirliliğine neden oldu.[10] İlk patlamalar yüzey sıcaklığını artırdı ve yollarına çıkan ağaçları ve binaları yok eden ezici rüzgarlar yarattı.[10]

Avrupa ormanları, savaş sırasındaki çatışmalardan kaynaklanan travmatik etkiler yaşadı. Çatışma bölgelerinin arkasında, savaş yollarını açmak için kesilen ağaçların keresteleri kaldırıldı. Savaş bölgelerinde parçalanmış ormanlar sömürü ile karşı karşıya kaldı.[11]

Ağır derecede tehlikeli kimyasalların kullanımı ilk olarak 2. Dünya Savaşı sırasında başladı.[11] Kimyasalların uzun vadeli etkileri, hem potansiyel dayanıklılıklarından hem de stoklanmış silahlara sahip ulusların zayıf imha programlarından kaynaklanmaktadır.[8] Birinci Dünya Savaşı sırasında (1. Dünya Savaşı), Alman kimyagerler klor gazı ve hardal gazı geliştirdiler. Bu gazların gelişimi birçok can kaybına yol açtı ve savaş alanlarının hem üzerinde hem de yakınında topraklar zehirlendi.[11]

Daha sonra II. Dünya Savaşı'nda kimyagerler, varillere paketlenen ve doğrudan okyanuslara bırakılan daha da zararlı kimyasal bombalar geliştirdiler.[8] Kimyasalların okyanusa atılması, metal bazlı kapların aşınması ve geminin kimyasal içeriğinin okyanusa sızması riskini taşır.[8] Okyanustaki kimyasal bertaraf yoluyla, kirleticiler deniz ve kara ekosistemlerine zarar veren ekosistemlerin çeşitli bileşenlerine yayılabilir.[11]

İkinci Dünya Savaşı sırasında deniz ekosistemleri yalnızca kimyasal kirliliklerden değil, aynı zamanda suya petrol sızdıran donanma gemilerinin enkazından da zarar gördü. İkinci Dünya Savaşı gemi enkazları nedeniyle Atlantik Okyanusu'ndaki petrol kirliliğinin 15 milyon tonun üzerinde olduğu tahmin ediliyor.[8] Petrol sızıntılarının temizlenmesi zordur ve temizlenmesi uzun yıllar alır. Dünya Savaşı sırasında meydana gelen deniz kazalarından bu güne kadar Atlantik Okyanusunda petrol izleri bulunabilir. Savaş sırasında kimyasalların kullanılması, kimya endüstrilerinin ölçeğinin artmasına yardımcı oldu ve aynı zamanda hükûmete bilimsel araştırmanın değerini göstermesine yardımcı oldu. Savaş sırasında kimyasal araştırmaların gelişmesi, savaş sonrası tarımsal böcek ilaçlarının gelişmesine de yol açtı.[11] Pestisitlerin yaratılması, savaştan sonraki yıllar için bir avantajdı.

2. Dünya Savaşı'nın çevresel etkileri çok şiddetliydi, bu da onların Soğuk Savaş'ta ve bugün de görülmesini sağladı. Çatışmanın, kimyasal kirliliklerin ve hava savaşının etkileri, küresel flora ve fauna nüfusunun azalmasına ve tür çeşitliliğinin azalmasına neden olur.[8]

1946'da Almanya'nın ABD Bölgesi'nde Birleşik Devletler ordusu, hükûmete şehirleri bombalanan insanlar için kalacak yer ve istihdam hazırlaması tavsiyesinde bulundu. Sonuç, insanların yaşaması için yeni arazi sağlayacak özel bir bahçe programıydı. Buna, insanların ihtiyaç duyduğu yiyecekleri sağlamak için arazi de dahildi. Daha sonra, mahsul üretimi için uygun olan iyi toprak için ormanlar araştırıldı. Bu, çiftlikler ve konutlar için arazi yapmak için ormanın kesileceği anlamına geliyordu. Ormancılık programı, Almanya'nın ormanlarını gelecekteki kaynaklar için kullanmak ve Almanya'nın savaş potansiyelini kontrol etmek için kullanılacaktı. Bu programda ormanlardan yaklaşık 23.500.000 fest metre kereste üretildi.[12]

Alüminyum, 2. Dünya Savaşı'ndan etkilenen en büyük kaynaklardan biriydi. Boksit, bir alüminyum cevheri ve mineral kriyolit gerekliydi ve aynı zamanda muazzam miktarda elektrik gücü gerektiriyordu.[13]

Körfez Savaşı ve Irak Savaşı

1991 Körfez Savaşı sırasında Kuveyt'teki petrol yangınları, Irak kuvvetlerinin Kuveyt'ten çekilmesinin yakıp yıkma politikasının bir sonucuydu. Tarihin en kötü petrol sızıntısı olarak kabul edilen Körfez Savaşı petrol sızıntısı, Irak kuvvetlerinin Sea Island petrol terminalindeki vanaları açması ve birkaç tankerden Basra Körfezi'ne petrol boşaltmasıyla ortaya çıktı. Çölün ortasına da petrol döküldü.

2003 Irak Savaşı'ndan hemen önce Irak, çeşitli petrol sahalarını da ateşe verdi.[14][15]

Amerikan askerî personelinden bir kısmı, çocuklarında bağışıklık sistemi bozuklukları ve doğum kusurları gibi semptomlarla karakterize edilen Körfez Savaşı sendromundan şikayet etmiştir. Savaş sırasında aktif hizmette geçirilen süreden mi yoksa başka nedenlerden mi kaynaklandığı tartışmalıdır.

Diğer örnekler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çevresel tehlikeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklar, uluslar arasındaki kilit bir çatışma kaynağıdır: "Özellikle Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra, birçok kişi çevresel bozulmanın kıtlıkları şiddetlendireceğini ve ek bir silahlı çatışma kaynağı haline geleceğini öne sürdü." [17] Bir ulusun hayatta kalması çevreden gelen kaynaklara bağlıdır.[17] Silahlı çatışma kaynağı olan kaynaklar arasında bölge, stratejik hammaddeler, enerji kaynakları, su ve yiyecek yer alır.[17] Kaynak istikrarını sürdürmek için, kaynakları korumak veya çıkarmak için ve çatışma sırasında uluslar tarafından kimyasal ve nükleer savaş kullanılmıştır.[17][18] Bu savaş maddeleri sıklıkla kullanılmıştır: "1. Dünya Savaşı sırasında yaklaşık 125.000 ton ve Vietnam çatışması sırasında yaklaşık 96.000 ton kimyasal madde kullanılmıştır." [18] Organofosforlu antikolinesterazlar olarak da bilinen sinir gazı, insanlara karşı öldürücü seviyelerde kullanılmış ve çok sayıda insan dışı omurgalı ve omurgasız popülasyonu yok etmiştir.[18] Bununla birlikte, kirlenmiş bitki örtüsü çoğunlukla korunacak ve yalnızca otçullar için bir tehdit oluşturacaktır.[18] Kimyasal savaştaki yeniliklerin sonucu, savaş ve ev içi kullanım için çok çeşitli farklı kimyasallara yol açtı, ancak aynı zamanda öngörülemeyen çevresel hasara da yol açtı.

Savaşların ilerlemesi ve çevre üzerindeki etkileri kitle imha silahlarının icadıyla devam etti. Bugün, kitle imha silahları caydırıcı olarak işlev görürken ve II. Dünya Savaşı sırasında kitle imha silahlarının kullanılması önemli çevresel tahribat yarattı. İnsan hayatındaki büyük kaybın yanı sıra, "doğal kaynaklar genellikle ilk zarar görenlerdir: ormanlar ve vahşi yaşam hayvanları yok edilir." [17] Nükleer savaşın çevre üzerinde hem doğrudan hem de dolaylı etkileri vardır. Patlamadan kaynaklanan fiziksel tahribat veya iyonlaştırıcı radyasyon veya radyotoksisiteden kaynaklanan biyosferik hasar, patlama yarıçapı içindeki ekosistemleri doğrudan etkiler.[18] Ayrıca, silahların neden olduğu atmosferik veya jeosferik rahatsızlıklar, hava ve iklim değişikliklerine neden olabilir.[18]

Patlamamış mühimmat

[değiştir | kaynağı değiştir]

Askerî harekâtlar, büyük miktarlarda patlayıcı silah gerektirir ve bunların bir kısmı düzgün bir şekilde patlamaz ve patlamamış silahlar kalır. Bu durum, bir zamanlar savaş bölgesi olan bölgelerde yaşayan sivil halk için, çatışma sonrasında patlama olasılığı ve ayrıca kimyasalların toprağa ve yer altı sularına sızması nedeniyle ciddi fiziksel ve kimyasal tehlike oluşturmaktadır.[19]

Portakal gazı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Agent Orange

Portakal gazı, İngiliz ordusu tarafından Malaya Acil Durumu sırasında ve ABD ordusu tarafından Vietnam Savaşı sırasında herbisit savaş programı Ranch Hand Operasyonunda kullanılan herbisitler ve yaprak dökücülerden biriydi. Tahminen 21.136.000 gal. (80 000 m³) portakal gazı Güney Vietnam'da kullanılmıştır.[20] Vietnam hükûmetine göre, 4,8 milyon Vietnamlı portakal gazına maruz kaldı ve bunun sonucunda 400.000 ölüm ve sakatlık ve 500.000 doğum kusurlu çocuk doğdu. Vietnam Kızıl Haçı, Agent Orange nedeniyle bir milyon kadar insanın sakat kaldığını veya sağlık sorunları yaşadığını tahmin ediyor.[21] Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti bu rakamları güvenilmez olarak nitelendirdi.[22]

1948-1960 Malaya ihtilafı sırasında ve sonrasındaki on yıllar boyunca portakal gazı kullanan birçok İngiliz Milletler Topluluğu personeli, ciddi şekilde dioksin maruziyetinden muzdaripti. Agent Orange ayrıca Malaya'daki bölgelerde toprak erozyonuna neden oldu. Malaya'da tahminen 10.000 sivil ve isyancı da yaprak dökücülerin etkilerinden muzdaripti, ancak birçok tarihçiye göre, portakal gazın Malaya Olağanüstü Halinde büyük ölçekte kullanıldı ve ABD'nin aksine İngiliz hükûmetinin sayıları ve yabancı ülkelerden olumsuz bir tepki korkusuyla dağıtımı bir sır olarak saklandı.[23][24][25][26]

Nükleer silahların test edilmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nükleer silahlanma testleri, Bikini Atoll, Marshall Islands Pacific Proving Grounds, ABD'de New Mexico, Mururoa Atoll, Avustralya'da Maralinga ve eski Sovyetler Birliği'nde Novaya Zemlya gibi çeşitli yerlerde gerçekleştirildi.

Downwinders, atmosferik ve/veya yer altı nükleer silah testlerinden ve nükleer kazalardan kaynaklanan radyoaktif kirlenmeye ve/veya nükleer serpintiye maruz kalan bireyler ve topluluklardır.

Stronsiyum-90

[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti, nükleer serpintide bulunan radyoaktif bir izotop olan Stronsiyum-90'ın savaş sonrası etkilerini inceledi. Atom Enerjisi Komisyonu, "Kimyasal olarak kalsiyuma benzeyen Sr-90'ın kemiklerde birikebileceğini ve muhtemelen kansere yol açabileceğini" keşfetti.[27] Sr-90, toprakta serpinti olarak ekolojik besin zinciri yoluyla insanlara bulaştı, bitkiler tarafından toplandı, otçul hayvanlarda daha da yoğunlaştı ve sonunda insanlar tarafından tüketildi.[28]

Seyreltilmiş uranyum mühimmatları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Seyreltilmiş uranyumun mühimmatta kullanımı, potansiyel uzun vadeli sağlık etkileri hakkında çok sayıda soru nedeniyle tartışmalıdır.[29] Böbrek, beyin, karaciğer, kalp ve diğer birçok sistemin normal işleyişi uranyum maruziyetinden etkilenebilir çünkü uranyum zayıf radyoaktif olmasının yanı sıra toksik bir metaldir .[30] Uzun yarı ömrü nedeniyle zayıf radyoaktif kalır. Seyreltilmiş uranyum mühimmatlarının çarpması ve yanması sırasında üretilen aerosol, potansiyel olarak çarpma alanlarının etrafındaki geniş alanları kirletebilir veya siviller ve askerî personel tarafından solunabilir.[31] 2003 yılında Irak'ta üç haftalık bir çatışma döneminde, çoğunlukla şehirlerde 1000 tondan fazla seyreltilmiş uranyum mühimmatının kullanıldığı tahmin ediliyordu.[32] ABD Savunma Bakanlığı, doğal veya seyreltilmiş uranyuma maruz kalmanın bir sonucu olarak hiçbir insan kanseri türünün görülmediğini iddia ediyor.[33]

Yine de, kültürlenmiş hücreler ve laboratuvar kemirgenleri kullanılarak yapılan ABD DoD çalışmaları, kronik maruz kalmanın lökomojenik, genetik, üreme ve nörolojik etkiler olasılığını öne sürmeye devam ediyor.[29]

Ek olarak, Birleşik Krallık Emeklilik Temyiz Mahkemesi Servisi 2004 yılının başlarında, Şubat 1991 Körfez Savaşı gazisinin doğum kusuru iddialarını seyreltilmiş uranyum zehirlenmesine bağladı.[34] Tükenmiş Uranyuma Karşı Kampanya (Bahar, 2004) [35] Ayrıca, 2005 yılında yapılan bir epidemiyoloji incelemesi şu sonuca varmıştır: "Toplu olarak, insan epidemiyolojik kanıtları, DU'ya maruz kalan kişilerin yavrularında artan doğum kusurları riski ile tutarlıdır." [36]

Alaani ve diğerleri tarafından 2011 yılında yapılan bir araştırmaya göre, seyreltilmiş uranyum maruziyeti doğum kusurunun ya birincil nedenidir ya da kanser artışı ile ilişkilidir.[37] Al-Hadithi ve arkadaşlarının 2012 tarihli bir dergi makalesine göre, mevcut çalışmalar ve araştırma kanıtları "doğum kusurlarında net bir artış olmadığı" veya "seyreltilmiş uranyum dahil olmak üzere olası bir çevresel maruziyetin açık bir göstergesi" olmadığı sonucuna varmıştır. Makale ayrıca, "genetik kusurların, ebeveynlerin herhangi bir koşulda seyreltilmiş uranyuma maruz kalmasından kaynaklanabileceğine dair önemli bir kanıt olmadığını" belirtiyor.[38]

Fosil yakıt kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ordunun yüksek derecede mekanizasyonu ile büyük miktarlarda fosil yakıtlar kullanılmaktadır. Fosil yakıtlar, giderek artan endişe konuları olan küresel ısınma ve iklim değişikliğine önemli bir katkıda bulunmaktadır. Petrol kaynaklarına erişim de bir savaşı kışkırtmak için bir faktördür.

Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı (DoD), dünyada en fazla fosil yakıt kullanan bir hükûmet organıdır.[39] 2005 CIA World Factbook'a göre, ülke başına tüketimle karşılaştırıldığında Savunma Bakanlığı, Irak'ın hemen arkasında ve İsveç'in hemen önünde gelen ortalama günlük petrol kullanımında dünyada 34. sırada yer alacaktı.[40]

Atık yakma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Irak ve Afganistan'daki 21. yüzyıl savaşları sırasında ABD üslerinde, insan atığı, mühimmat, plastik, elektronik, boya ve diğer kimyasallarla birlikte açık ocaklarda yakıldı . Kanserojen dumanın kendisine maruz kalan bazı askerleri yaraladığından şüpheleniliyor.[41]

Kasıtlı sel

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sel, araziyi kullanılmaz hale getirmek için su kullanılarak yakılmış toprak politikası olarak kullanılabilir. Düşman savaşçılarının hareketini önlemek için de kullanılabilir. İkinci Çin-Japon Savaşı sırasında, Japon kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmak için Sarı ve Yangtze Nehirlerindeki setler aşıldı . 1573'teki Leiden Kuşatması sırasında, İspanyol kuvvetlerinin ilerlemesini durdurmak için setler aşıldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Chastise Operasyonu sırasında, Almanya'daki Eder ve Sorpe nehri barajları Kraliyet Hava Kuvvetleri tarafından bombalandı, geniş bir alanı su bastı ve Almanlar tarafından savaşta kullanılan endüstriyel üretimi durdurdu.

Militarizm ve çevre

[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan güvenliği geleneksel olarak yalnızca askeri faaliyetler ve savunma ile ilişkilendirilmiştir.[42] Uluslararası Barış Bürosu gibi akademisyenler ve kurumlar, özellikle insanlar ve çevre arasında var olan karşılıklı bağlantılar ve karşılıklı bağımlılıklara yapılan vurgu dahil olmak üzere, güvenliğe yönelik daha bütüncül bir yaklaşım için giderek daha fazla çağrıda bulunuyor.[42][43] Askeri faaliyetlerin çevre üzerinde önemli etkileri vardır.[42][43][44][45] Savaş sadece sosyoçevre için yıkıcı olmakla kalmaz, aynı zamanda askeri faaliyetler (insan kaynaklı iklim değişikliğine katkıda bulunan) büyük miktarlarda sera gazı üretir, kirlilik yaratır ve diğer çevresel etkilerin yanı sıra kaynakların tükenmesine neden olur.[42][43][45]

Sera gazı emisyonları ve kirlilik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeşitli çalışmalar, askeri harcamalar ile artan sera gazı emisyonları arasında güçlü bir pozitif korelasyon bulmuştur; askeri harcamaların karbon emisyonları üzerindeki etkisi Küresel Kuzey ülkeleri için daha belirgindir (yani: OECD gelişmiş ülkeleri).[43][45] Buna göre ABD ordusunun dünyanın bir numaralı fosil yakıt tüketicisi olduğu tahmin ediliyor.[46]

Ek olarak, askeri faaliyetler yüksek kirlilik emisyonları içerir.[42][47] Pentagon'un çevre, güvenlik ve iş sağlığı direktörü Maureen Sullivan, yaklaşık 39.000 kontamine alanla çalıştıklarını belirtti.[47] Aslında, ABD ordusu da dünyadaki en büyük kirlilik üreticilerinden biri olarak kabul ediliyor.[47] Birleşik Devletler'deki en büyük beş kimya şirketi, Pentagon tarafından üretilen toksinlerin yalnızca beşte birini üretiyor.[42] Kanada'da Ulusal Savunma Bakanlığı, Kanada Hükûmeti'nin en büyük enerji tüketicisi ve "yüksek hacimli tehlikeli madde" tüketicisi olduğunu hemen kabul ediyor.[48]

Askeri kirlilik dünya çapında bir olaydır.[42] Ozon tabakasına zarar verdiği için 1987 Montreal Protokolü'nde yasaklanan kloroflorokarbonların (CFC'ler) üçte ikisinin emisyonundan dünyanın dört bir yanından silahlı kuvvetler sorumluydu.[42] Ayrıca Soğuk Savaş sırasındaki deniz kazaları okyanusa en az 50 nükleer savaş başlığı ve 11 nükleer reaktör düşürmüştür, bunlar okyanus tabanında kalmaktadır.[42]

Arazi ve kaynak kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Askeri arazi kullanım ihtiyaçları (üsler, eğitim, depolama vb.) genellikle insanları topraklarından ve evlerinden uzaklaştırır.[42] Askeri faaliyetler, on yıllarca ve hatta yüzyıllarca doğada kalabilen toksinleri çevreye sızdıran çözücüler, yakıtlar ve diğer zehirli kimyasalları kullanır.[42][46] Ayrıca ağır askeri araçlar toprağa ve altyapıya zarar verebilir.[42] Askeriyeden kaynaklanan gürültü kirliliği, yakınlardaki toplulukların yaşam kalitesinin yanı sıra, yaşamsal faaliyetler için gerekli olan hayvan yetiştirme veya avlama yeteneklerini de azaltabilir.[42] Savunucular, yerinden edilenler ve/veya etkilenenler büyük ölçüde marjinalize edilmiş topluluklar olduğu için çevresel ırkçılık ve/veya çevresel adaletsizlikle ilgili endişelerini dile getiriyor.[42][49]

Ordular yoğun şekilde kaynak kullanır.[42][47][49] Silahlar ve askeri teçhizat, ikinci en büyük uluslararası ticaret sektörünü oluşturmaktadır.[42] Uluslararası Barış Bürosu, dünyadaki helikopterlerin yüzde elliden fazlasının askeri kullanım için olduğunu ve jet yakıtı tüketiminin yaklaşık yüzde yirmi beşinin askeri araçlar tarafından yapıldığını söylüyor.[42] Bu araçlar aynı zamanda son derece verimsiz, yoğun karbonlu ve diğer araçlara göre daha zehirli olan deşarj emisyonlarına sahip.[49]

Aktivistlerin tepkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Askeri finansman günümüzde her zamankinden daha yüksek noktadadır ve aktivistler bunun sera gazı emisyonları ve iklim değişikliği üzerindeki sonuçlarından endişe duymaktadır.[49] Yüksek sera gazı emisyonlarına atıfta bulunarak silahsızlanmayı savunuyorlar ve bu fonların iklim eylemine yönlendirilmesini destekliyorlar.[49] Dünya Bankası'na göre şu anda dünya, küresel GSYİH'nın yaklaşık %2,2'sini askeri finansmana harcıyor.[50] İklim krizini tersine çevirmenin 2030 yılına kadar yıllık küresel GSYİH'nın yaklaşık yüzde birine mal olacağı tahmin ediliyor.[51] Ayrıca, aktivistler önleme ihtiyacına ve maliyetli temizlikten kaçınılmasına vurgu yapıyor.[49] Şu anda, askeri olarak kirlenmiş sahayı temizleme masrafı en az 500 milyar dolardır.[42] Son olarak, aktivistler aşırı yoksulluk gibi sosyal meselelere işaret ediyor ve daha fazla fonun askeri harcamalardan bu nedenlere yönlendirilmesini savunuyorlar.[49]

Silahsızlanma ve barış için çalışan gruplar arasında Uluslararası Barış Bürosu, Kanada Barış için Kadınların Sesi, Rideau Enstitüsü, Ceasefire.ca, Project Ploughshares ve Codepink yer alır. Daha fazla grup için savaş karşıtı kuruluşların listesine bakın.

Orduların çevre üzerindeki olumlu etkileri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arazi yönetimi ve korunmasına yardımcı olan ulusların silahlı kuvvetlerinin dünyanın dört bir yanından örnekleri vardır.[52] Örneğin, Hindistan'ın Bhuj kentinde, konuşlanmış askerî güçler, bölgenin yeniden ağaçlandırılmasına yardımcı oldu; Pakistan'da Ordu, KPK ve Pencap'ta araziyi yeniden ağaçlandırmak için sivillerle birlikte çalışan Milyar ağaç tsunamisine katıldı;[53] Venezuela'da, doğal kaynakları korumak Ulusal Muhafızların sorumluluklarının bir parçasıdır.[52] Ek olarak, yenilenebilir enerji gibi çevre dostu teknolojilerin askeri olarak desteklenmesi, bu teknolojiler için kamu desteği sağlama potansiyeline sahip olabilir.[54] Son olarak, GPS ve dronlar gibi bazı askeri teknolojiler, çevre bilimcilerin, korumacıların, ekolojistlerin ve restorasyon ekolojistlerinin daha iyi araştırma, izleme ve iyileştirme yapmalarına yardımcı olur.[55]

Savaş ve çevre hukuku

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hukuki açıdan, savaş ve askeri faaliyetler sırasında çevrenin korunması kısmen uluslararası çevre hukuku tarafından ele alınmaktadır. Genel uluslararası hukuk, savaş yasaları, insan hakları hukuku ve etkilenen her ülkenin yerel yasaları gibi hukuk alanlarında da başka kaynaklar bulunur. Dördüncü Cenevre Sözleşmesi, 1972 Dünya Mirası Sözleşmesi ve 1977 Çevresel Değişiklik Sözleşmesi dahil olmak üzere birçok Birleşmiş Milletler anlaşması, savaşın çevresel etkilerini sınırlayan hükümlere sahiptir.

Çevresel Değişiklik Sözleşmesi, yaygın, uzun süreli veya ciddi etkileri olan çevresel değişiklik tekniklerinin askeri veya diğer düşmanca kullanımını yasaklayan uluslararası bir antlaşmadır. Sözleşme, hasar veya yıkıma neden olmak amacıyla hava durumu değiştirme tekniklerinin kullanılması olan hava savaşını yasaklamaktadır. Bu anlaşma yürürlüktedir ve önde gelen askerî güçler tarafından onaylanmıştır (bağlayıcı olarak kabul edilmiştir).

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d e DeWeerdt (January 2008). "War and the Environment". World Wide Watch. 21 (1). 
  2. ^ a b King (8 Temmuz 2006). "Vietnamese wildlife still paying a high price for chemical warfare". The Independent. Erişim tarihi: 4 Mart 2015. 
  3. ^ a b Daskin (2018). "Warfare and wildlife declines in Africa's protected areas". Nature. 553 (7688): 328-332. doi:10.1038/nature25194. PMID 29320475. 
  4. ^ a b Pringle (2017). "Upgrading protected areas to conserve wild biodiversity". Nature. 546 (7656): 91-99. doi:10.1038/nature22902. PMID 28569807. 
  5. ^ a b c Kanyamibwa (1998). "Impact of war on conservation: Rwandan environment and wildlife in agony". Biodiversity and Conservation. 7 (11): 1399-1406. doi:10.1023/a:1008880113990. 
  6. ^ Evenden (2011). "Aluminum, commodity chain, and the environmental history of the second world war". Environmental History. 16: 69-93. doi:10.1093/envhis/emq145. 
  7. ^ Stoddart (1968). "Catastrophic human interference with coral atoll ecosystems". Geography: 25-40. 
  8. ^ a b c d e f g Lawrence (2015). "The effects of modern war and military activities on biodiversity and the environment". Environmental Reviews. 23 (4): 443-460. doi:10.1139/er-2015-003. 
  9. ^ a b "Atomic Bombing of Hiroshima and Nagasaki – SJ Environmental Justice – sj environmental justice". 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021. 
  10. ^ a b "Environmental Effects of the Atomic Bomb". 9 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ a b c d e "War and the Environment". A Companion to Global Environmental History. 2012. ss. 319-339. doi:10.1002/9781118279519.ch18. ISBN 9781118279519. 
  12. ^ "History: A year of Potsdam, the German economy since the surrender: How 17,000,000 Germans are fed". digicoll.library.wisc.edu. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2020. 
  13. ^ Wills, M. (August 18, 2020) "The Environmental Costs of War," 24 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. JSTOR Daily,
  14. ^ "CNN.com - UK: Iraq torches seven oil wells - Mar. 21, 2003". edition.cnn.com. 4 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Kuwait Oil Company". kockw.com. 19 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2022. 
  16. ^ "Winning the humanitarian war in Yemen". Atlantic Council. 16 Ekim 2019. 19 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019. 
  17. ^ a b c d e Conflict and the Environment. Kluwer Academic Publishers. 1997. 
  18. ^ a b c d e f The Effects of Weapons on Ecosystems. Pergamon Press. 1979. 
  19. ^ Joel Hayward, Airpower and the environment: The Ecological Implications of Modern Air Warfare. Air University Press, 2013.
  20. ^ "Agent Orange". United States Department of Veterans. 9 Ocak 2008. 3 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2008. 
  21. ^ King (10 Ağustos 2012). "U.S. in first effort to clean up Agent Orange in Vietnam". CNN. 3 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2012. 
  22. ^ The Encyclopedia of the Vietnam War : a Political, Social, and Military History. 2011. ISBN 978-1-85109-961-0. 
  23. ^ Pesticide Dilemma in the Third World: A Case Study of Malaysia. Phoenix Press. 1984. s. 23. 
  24. ^ Arnold Schecter, Thomas A. Gasiewicz (4 Temmuz 2003). Dioxins and Health. ss. 145-160. 
  25. ^ Albert J. Mauroni (July 2003). Chemical and Biological Warfare: A Reference Handbook. ss. 178-180. 
  26. ^ Bruce Cumings (1998). The Global Politics of Pesticides: Forging Consensus from Conflicting Interests. Earthscan. s. 61. 
  27. ^ Lutts (1985). "Chemical Fallout: Rachel Carson's Silent Spring, Radioactive Fallout, and the Environmental Movement". Environmental Review. 3. 9 (3): 210-225. doi:10.2307/3984231. PMID 11616075. 
  28. ^ Kulp (1957). "Strontium-90 in Man". Bulletin of the Atomic Scientists. AEC Fifth Semiannual Report: Part II: 219. 
  29. ^ a b Miller (2007). "A review of depleted uranium biological effects: in vitro and in vivo studies". Reviews on Environmental Health. 22 (1): 75-89. doi:10.1515/REVEH.2007.22.1.75. PMID 17508699. 
  30. ^ Craft (2004). "Depleted and natural uranium: chemistry and toxicological effects". Journal of Toxicology and Environmental Health, Part B. 7 (4): 297-317. doi:10.1080/10937400490452714. PMID 15205046. 
  31. ^ Mitsakou (2003). "Modeling of the dispersion of depleted uranium aerosol". Health Physics. 84 (4): 538-44. doi:10.1097/00004032-200304000-00014. PMID 12705453. 
  32. ^ Paul Brown, Gulf troops face tests for cancer 27 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. guardian.co.uk 25 April 2003, Retrieved February 3, 2009
  33. ^ U.S. Office of the Secretary of Defense. "Toxicological profile for uranium". 23 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ Williams, M. (February 9, 2004) "First Award for Depleted Uranium Poisoning Claim," 24 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Herald Online, (Edinburgh: Herald Newspapers, Ltd.)
  35. ^ "MoD Forced to Pay Pension for DU Contamination," 1 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. CADU News 17
  36. ^ Hindin (2005). "Teratogenicity of depleted uranium aerosols: A review from an epidemiological perspective". Environmental Health: A Global Access Science Source. 4: 17. doi:10.1186/1476-069X-4-17. PMC 1242351 $2. PMID 16124873. 
  37. ^ Alaani (2011). "Uranium and other contaminants in the hair from the parents of children with congenital anomalies in Fallujah, Iraq". Conflict and Health. 5: 15. doi:10.1186/1752-1505-5-15. PMC 3177876 $2. PMID 21888647. 
  38. ^ Al-Hadithi (2012). "Birth defects in Iraq and the plausibility of environmental exposure: A review". Conflict and Health (İngilizce). 6 (3): 245-250. doi:10.1186/1752-1505-6-3. PMC 3492088 $2. PMID 22839108. 
  39. ^ "The US military oil consumption". Energy Bulletin. 25 Şubat 2006. 10 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 
  40. ^ Colonel Gregory J. Lengyel, USAF, The Brookings Institution, Department of Defense Energy Strategy, August 2007, "Archived copy" (PDF). 26 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2009. 
  41. ^ "Surviving combat only to die at home: Retired Staff Sgt. Wesley Black is picking out his coffin at 35 years old". CNN. 21 Haziran 2021. 21 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. 
  42. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r International Peace Bureau. (2002). The Military’s Impact on The Environment: A Neglected Aspect Of The Sustainable Development Debate A Briefing Paper For States And Non-Governmental Organisations, Retrieved from: http://www.ipb.org/wp-content/uploads/2017/03/briefing-paper.pdf 29 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  43. ^ a b c d Jorgenson (1 Mayıs 2016). "The temporal stability and developmental differences in the environmental impacts of militarism: the treadmill of destruction and consumption-based carbon emissions". Sustainability Science (İngilizce). 11 (3): 505-514. doi:10.1007/s11625-015-0309-5. ISSN 1862-4065. 
  44. ^ "The US Department of Defense Is One of the World's Biggest Polluters". Newsweek (İngilizce). 17 Temmuz 2014. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2018. 
  45. ^ a b c Bradford (11 Ağustos 2017). "The Treadmill of Destruction in Comparative Perspective: A Panel Study of Military Spending and Carbon Emissions, 1960–2014". Journal of World-Systems Research (İngilizce). 23 (2): 298-325. doi:10.5195/jwsr.2017.688. ISSN 1076-156X. 
  46. ^ a b Schwartz, M. et al. (2012) Department of Defense Energy Initiatives: Background and Issues for Congress. Congressional Research Service, [Online] Available at: http://fas.org/sgp/crs/natsec/R42558.pdf 29 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  47. ^ a b c d Nazaryan (17 Temmuz 2014). "The US Department of Defense Is One of the World's Biggest Polluters". Newsweek (İngilizce). 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2018. 
  48. ^ Department of National Defence Canada (2017). Defence Energy and Environment Strategy. Retrieved from the Government of Canada Website: https://www.canada.ca/content/dam/dnd-mdn/documents/reports/2017/20171004-dees-en.pdf 17 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  49. ^ a b c d e f g Lorincz, T. (2014). Demilitarization for Deep Decarbonization: Reducing Militarism and Military Expenditures to Invest in the UN Green Climate Fund and to Create Low-Carbon Economies and Resilient Communities. Retrieved from The International Peace Bureau Website: http://www.ipb.org/wp-content/uploads/2017/03/Green_Booklet_working_paper_17.09.2014.pdf 27 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  50. ^ "Military expenditure (% of GDP) | Data". data.worldbank.org (İngilizce). 25 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2018. 
  51. ^ "How much will it cost to mitigate climate change?". Our World in Data. 12 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2018. 
  52. ^ a b D’Souza, E. (1994). The potential of the military in environmental protection: India. Unasylva – FAO. 46. Available at: http://www.fao.org/docrep/v7850e/V7850e12.htm#The%20potential%20of%20the%20military%20in%20environmental%20protection:%20India 20 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  53. ^ "Pakistan has planted over a billion trees". 2 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  54. ^ Light. S. (2014)b Interview by Knowledge@Wharton The Surprising Role the Military Plays in Environmental Protection [Print Interview]. Retrieved from: http://knowledge.wharton.upenn.edu/article/military-environmental-protection/ 2 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  55. ^ Lawrence, M. et al. 2015. The effects of modern war and military activities on biodiversity and the environment. Environ. Rev. 23: 443–460 dx.doi.org/10.1139/er-2015-0039
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Savaşın_çevresel_etkisi&oldid=33803991" sayfasından alınmıştır