İçeriğe atla

Üçüncü cinsiyet

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Üçüncü cinsiyet veya üçüncü cins, bireylerin hem kendileri hem de toplum tarafından ne erkek ne de kadın olarak kategorize edildiği bir kavram. Ayrıca, üç veya daha fazla cinsiyeti tanıyan toplumlardaki bir toplumsal kategoriyi ifade eder. Üçüncü terimi genellikle "diğer"i kastediyor olarak anlaşılır; bazı antropologlar ve sosyologlar açıklanan dördüncü,[1] beşinci,[2] ve "bazı"[3] cinsiyetleri ifade ederler.

Biyoloji, bir insanın kromozomal ve anatomik biyolojik cinsiyetinin dişi, eril veya belirsizlik derecesi oluşturan ve erdişi olarak bilinen, cinsel iki biçimlilikteki nadir çeşitliliklerden biri olup olmadığını belirler.[4][5] Ancak bir erkek, bir kadın veya bir diğer olarak kişinin kendisi veya toplum tarafından tanımlanan kimlik, genellikle bireyin içinde yaşadığı belli bir kültürdeki cinsiyet kimliği ve cinsiyet rolü tarafından da belirlenir. Her kültür cinsiyet rollerini katı bir biçimde tanımlamış değildir.[6][7][8]

Farklı kültürlerde, üçüncü veya dördüncü bir cinsiyet çok farklı şeyleri temsil edebilir. Yerli Māhū Hawaii, bir ara devlet arasında erkek ve kadın ya da bir "kişi" belirsiz "cinsiyet".[9] Güneybatı ABD'deki geleneksel Dineh dört cinsiyet olduğunu kabul eder: kadınsı kadın, erkeksi kadın, kadınsı erkek, erkeksi erkek. Ayrıca üçüncü cinsiyet terimi, yasal kimlik kazanan Güney Asya'daki hicralar,[10] Polinezya'daki fa'afafine ve Balkanlar'daki yeminli bakireleri ifade etmek için de kullanılır.[11]

Cins ve cinsiyet

[değiştir | kaynağı değiştir]

1970'li yılların başından bu yana, antropologlar bazı kültürlerde iki cinsiyetli bir çerçeve kullanarak yeterince açıklanamayan cinsiyet kategorileri olduğunu ifade etmiştir. Aynı zamanda, feministler de biyolojik cinsiyet ile (toplumsal/psikolojik) cinsiyet arasındaki ayrımı çizmeye başladı. Çağdaş cinsiyet kuramcıları genellikle iki cinsiyetli bir sistemin ne doğuştan ne de evrensel olduğunu iddia ederler. Yalnızca iki toplumsal normu tanıyan bir cinsiyet sistemi "heteronormatif" olarak tanımlanmıştır.

Asya Pasifik

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Mikronezya: Chamorro dilinde Palao'ana, Guam dahil Kuzey Marianas Adaları.[12]
  • Polinezya: Fa'afafine (Samoaca),[13] fakaleiti (Tonganca), mahu wahine (Hawaii), mahu vahine (Tahiti), whakawahine (Yeni Zelanda Māori) ve akava'ine (Cook Adaları Māori).[14]
  • Endonezya: Waria, modern Endonezya'da bulunan geleneksel bir üçüncü cinsiyet rolü.[15] Ayrıca, Grand Park kültür Sulawesi olmuştur anlatıldığı gibi olan üç cinsiyet (erkek, kadın ve interseks) yanı sıra beş cinsiyette farklı sosyal roller.
  • Japonya, X-cinsiyet bir üçüncü cinsiyet olarak bilinir Xジェンダー. X-cinsiyeti bir cinsel kimlik için insanlar kim değil açıkça erkek ya da kadın.[16]
  • İçinde Filipinler, bir dizi yerel seks/cinsel kimlikleri yaygın olarak anılacaktır bir 'üçüncü seks' popüler söylem gibi bazı akademik çalışmalar. Yerel şartlar için bu kimlikler (hangi kabul aşağılayıcı bazı) vardır baklâ ve binabae (Tagalog), bayot (Ural), agı (Ilonggo), bantut (Tausug), badíng – hangi ifade etmek için 'gay' erkekler ya da trans kadınlar. Cinsiyet değişken kadın olabilir " diyor ancak- ya da tomboy.[17]

Avrupa

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Doğu

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Akdeniz kültürü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir Yunan heykelinin 2. yüzyıl Roma kopyası. Hermafrodit sözcüğünün türediği kaynak olan Hermafroditus figürü.

Platon'un Sempozyum'unda, M.Ö. yaklaşık 4. yüzyılda yazılan, Aristophanes üç özgün cinsi (kadın, erkek ve erselik) içeren bir yaratılış efsanesiyle ilgilidir. Zeus tarafından ikiye bölünür ve yeniden birleşmek için kayıp diğer yarısının peşinde koşan dört farklı çağdaş cinsiyet türü oluşur; bu hesapta, modern karşıcinsel erkek ve kadının kökeni orijinal erselik (androjen) cinsiyettir. Hermafroditos efsanesi iki karşıcinsel aşığın birleşerek başlangıçta var olan erselik cinsiyete dönüşümünü içerir.[21]Şablon:Non-primary source needed

Dünya üzerindeki diğer yaratılış efsaneleri, kuzey Tayland'dakiler gibi, üç orijinal cinse olan bir inancı paylaşır.[22]

İsrail

[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski İsrail'de şunlar bulunmaktadır:

  • Zachar: eril
  • Nekeva: dişi
  • Androgynos: hem eril hem de dişi cinsel organları (sonsuz yasal cinsiyet şüphesi)
  • Tumtum: cilt tarafından gizlenen cinsel organ (cilt kaldırılmadığı sürece bilinmeyen cinsiyet)
  • Aylonit: Kısır dişi. Dişi cinsel organları, kısır.
  • Saris: hadım ya da doğal olarak kısır eril (genellikle "hadım" olarak çevrilir)[23][24]

Amerika

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Amerika

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihçi Matthew Looper'a göre, antik Maya uygarlığı bir üçüncü cinsiyeti tanımış olabilir. Looper, Maya mitolojisindeki erselik Mısır Tanrısı ve erkeksi Ay Tanrıçası'na ve hükümdarların bu tanrıları somutlaştırdığı ve kimlikleştirdiği ikonografi ve yazıtlara işaret etmektedir. Bu üçüncü cinsiyetin şifacılar veya su bulucular gibi özel rolleri olan iki ruhlu bireyleri de kapsayabileceğini önermektedir.[25]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Roscoe, Will (2000).
  2. ^ Graham, Sharyn (2001), Sulawesi's fifth gender 26 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Inside Indonesia, April–June 2001.
  3. ^ Martin, M. Kay; Voorhies, Barbara (1975). "4. Supernumerary Sexes". Female of the Species. New York, N.Y.: Columbia University Press. ISBN 9780231038751. OCLC 1094960. 
  4. ^ Money, John; Ehrhardt, Anke A. (1972). Man & Woman Boy & Girl. Differentiation and dimorphism of gender identity from conception to maturity. ABD: The Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-1405-7. 
  5. ^ Domurat Dreger, Alice (2001). Hermaphrodites and the Medical Invention of Sex. ABD: Harvard University Press. ISBN 0-674-00189-3. 
  6. ^ LeBow, Diana, Rethinking Matriliny Among the Hopi, p.8.
  7. ^ Schlegel, Alice, Hopi Gender Ideology of Female Superiority, in Quarterly Journal of Ideology: "A Critique of the Conventional Wisdom", vol.
  8. ^ 100 Native Americans Who Shaped American History, Juettner, 2007.
  9. ^ Llosa, Mario Vargas. "The men-women of the Pacific". Tate Britain. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  10. ^ "Celebration of the third gender". The Daily Star (İngilizce). 1 Eylül 2015. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  11. ^ Young, Antonia (2000).
  12. ^ Ka'opua, L. S. I.; Cassel, K.; Shiramizu, B.; Stotzer, R. L.; Robles, A.; Kapua, C.; Orton, M.; Milne, C.; Sesepasara, M. (2015). "Addressing Risk and Reluctance at the Nexus of HIV and Anal Cancer Screening". Health Promotion Practice. 17 (1). ss. 21-30. doi:10.1177/1524839915615611. ISSN 1524-8399. 
  13. ^ Sua'aIi'i, Tamasailau, "Samoans and Gender: Some Reflections on Male, Female and Fa'afafine Gender Identities", in: Tangata O Te Moana Nui: The Evolving Identities of Pacific Peoples in Aotearoa/New Zealand, Palmerston North (NZ): Dunmore Press, 2001, ISBN 0-86469-369-9
  14. ^ National fono for Pacific "third sex" communities, media release from New Zealand Aids Foundation, August 5, 2005.
  15. ^ Oostvogels, Robert (1995).
  16. ^ 日下部 (Kusakabe), 元美 (Motomi) (5 Mayıs 2016). "男でも女でもない「Ｘジェンダー」に理解を". Mainichi Shimbun. 3 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2016. 
  17. ^ Nanda, Serena (1999).
  18. ^ It is believed to be an English adaptation of the German word Urning, which was first published by activist Karl Heinrich Ulrichs
  19. ^ "The Femminiello in Neapolitan Culture". 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  20. ^ Wikan, Unni (1991).
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2017. 
  22. ^ Jackson, Peter A. (1995) Kathoey: The third sex.
  23. ^ [1] 6 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Classic Jewish terms for Gender Diversity
  24. ^ [2] 21 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gender Diversity in Halakha
  25. ^ Looper, Matthew G. (2001).
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Üçüncü_cinsiyet&oldid=33104548" sayfasından alınmıştır