สหพันธรัฐ

บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด กรุณาช่วยปรับปรุงบทความนี้ โดยเพิ่มการอ้างอิงแหล่งที่มาที่น่าเชื่อถือ เนื้อความที่ไม่มีแหล่งที่มาอาจถูกคัดค้านหรือลบออก (เรียนรู้ว่าจะนำสารแม่แบบนี้ออกได้อย่างไรและเมื่อไร)

บทความนี้หรือส่วนนี้ของบทความต้องการปรับรูปแบบ ซึ่งอาจหมายถึง ต้องการจัดรูปแบบข้อความ จัดหน้า แบ่งหัวข้อ จัดลิงก์ภายใน และ/หรือการจัดระเบียบอื่น ๆ คุณสามารถช่วยแก้ไขปัญหานี้ได้โดยการกดที่ปุ่ม แก้ไข ด้านบน จากนั้นปรับปรุงหรือจัดรูปแบบอื่น ๆ ในบทความให้เหมาะสม

ส่วนหนึ่งของชุดการเมือง
ระบอบการปกครอง พื้นฐาน
รายชื่อระบอบการปกครอง รายชื่อประเทศตามระบอบการปกครอง
บ่อเกิดอำนาจ ประชาธิปไตย อำนาจของคนส่วนใหญ่ การจับสลาก โดยตรง แบบสังคมนิยม มีผู้แทน สังคมนิยม เสรีนิยม อื่น ๆ คณาธิปไตย อำนาจของคนส่วนน้อย การปกครองโดยพรรคการเมือง กึ่งประชาธิปไตย คตินิยมนักวิชาการ โจราธิปไตย ตุลาการธิปไตย เทวาธิปไตย ธรรมาธิปไตย พฤฒาธิปไตย วิชญาธิปไตย เศรษฐยาธิปไตย เสนาธิปไตย อภิชนาธิปไตย อัตตาธิปไตย อำนาจของผู้เดียว ทรราช เผด็จการทหาร ระบบใช้อำนาจเด็ดขาด ระบอบเผด็จการ อนาธิปไตย อำนาจไม่เป็นของผู้ใด ลัทธิอนาธิปไตย สังคมไร้รัฐ สมาคมอิสระ
อุดมการณ์อำนาจ กษัตริย์นิยม กับ สาธารณรัฐนิยม อุดมการณ์ทางสังคมการเมือง นิตินิยม ระบบกึ่งประธานาธิบดี ระบบคณะกรรมการ ระบบประธานาธิบดี รัฐคอมมิวนิสต์ รัฐสังคมนิยม ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ สมบูรณาญาสิทธิราชย์ สาธารณรัฐระบบรัฐสภา ลัทธิอำนาจนิยม กับ อิสรนิยม อุดมการณ์ทางเศรษฐกิจสังคม คตินิยมการกระจาย ระบบเจ้าขุนมูลนาย ระบบใช้อำนาจเด็ดขาด ระบบรวบอำนาจเบ็ดเสร็จ ลัทธิคอมมิวนิสต์ ลัทธิชนเผ่า ลัทธิฟาสซิสต์ ลัทธิอาณานิคม สังคมนิยม อนาธิปไตย ฆราวาสนิยม ศาสนานิยม รัฐโลกวิสัย รัฐอเทวนิยม ศาสนาประจำชาติ ท้องถิ่น กับ โลก อุดมการณ์ทางภูมิวัฒนธรรม ชาตินิยม นครรัฐ รัฐบาลโลก รัฐประชาชาติ โลกนิยม สากลนิยม องค์การระหว่างประเทศ
โครงสร้างอำนาจ คตินิยมรัฐเดี่ยว จักรวรรดิ พรินซิพาลิตี รัฐเดี่ยว รัฐผู้รับอุปถัมภ์ กษัตริย์หุ่นเชิด เขตอุปราช ดินแดนในภาวะพึ่งพิง ประเทศในเครือจักรภพ รัฐบรรณาการ เมืองขึ้น รัฐกันชน รัฐในอารักขา รัฐบริวาร รัฐสมทบ รัฐหุ่นเชิด อาณานิคมปกครองตนเอง ระบอบสหพันธรัฐ การมอบอำนาจปกครอง สมาพันธรัฐ สหพันธรัฐ สหภาพเหนือชาติ อภิรัฐ ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ประเทศด้อยอำนาจ ประเทศอำนาจนำภูมิภาค ประเทศอำนาจปานกลาง มหาอำนาจ อภิมหาอำนาจ
เกี่ยวข้องกับ การทําให้เป็นประชาธิปไตย การแบ่งเขตการปกครอง การเปลี่ยนผ่านสู่ระบอบประชาธิปไตย การถดถอยของประชาธิปไตย ดัชนีประชาธิปไตย ระบอบการปกครองลูกผสม
สถานีย่อยการเมือง
ด ค ก

สหพันธรัฐ (อังกฤษ: federation) หรืออีกชื่อหนึ่งว่า รัฐรวม เป็นรัฐอธิปไตยประเภทหนึ่งซึ่งมีลักษณะของสหภาพรัฐหรือภูมิภาคที่ปกครองตนเองบางส่วน ที่รวมเข้าด้วยกันโดยรัฐบาลกลาง หรือรัฐบาลสหพันธ์ ในสหพันธรัฐ สถานะการปกครองตนเองของรัฐองค์ประกอบนั้นตามแบบได้รับการคุ้มครองตามรัฐธรรมนูญและไม่อาจเปลี่ยนแปลงได้โดยการตัดสินใจฝ่ายเดียวของรัฐบาลกลาง

ระบอบการปกครองหรือโครงสร้างตามรัฐธรรมนูญที่พบในสหพันธรัฐนั้นทราบกันในชื่อ ระบอบสหพันธรัฐ เป็นระบอบการปกครองที่ตรงข้ามกับรูปแบบรัฐอีกประเภทหนึ่ง คือ รัฐเดี่ยว ตัวอย่างสหพันธรัฐ เช่น ประเทศเยอรมนี ซึ่งประกอบด้วยสิบหกรัฐ (Länder) ที่รวมเข้ากันเป็นสหพันธ์

สหพันธรัฐนั้นอาจประกอบไปด้วยประชาชนที่หลากหลายทางเชื้อชาติ และมีพื้นที่กว้างใหญ่ (ดังเช่น ความหลากหลายอย่างที่สุดในอินเดีย) แม้สหพันธรัฐจะไม่จำเป็นต้องประกอบด้วยทั้งสองประการที่กล่าวมาก็ตาม สหพันธรัฐนั้นส่วนมากก่อตั้งขึ้นจากความตกลงแต่เดิมระหว่างรัฐอธิปไตยจำนวนหนึ่งโดยตั้งอยู่บนความกังวลหรือผลประโยชน์ร่วมกัน ความตกลงแรกเริ่มได้สร้างเสถียรภาพซึ่งเกื้อหนุนผลประโยชน์ร่วมกันข้ออื่น นำดินแดนที่แตกต่างกันสิ้นเชิงมาใกล้ชิดกัน และให้ดินแดนทั้งหมดมีหลักความเห็น (common ground) กว่าแต่ก่อน ในขณะเดียวกัน ความตกลงนี้ได้รับการรับรองและมีการจัดขบวนการเพื่อผสานรวมกันให้ใกล้ชิดยิ่งขึ้น แต่ก็มีบางช่วง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อปัจจัยวัฒนธรรมร่วมเข้ามาเกี่ยวข้อง เช่น เชื้อชาติหรือภาษา บางขั้นตอนในแบบนี้ถูกเร่งให้เร็วขึ้นหรือบีบอัด

องค์การระหว่างประเทศของกลุ่มประเทศสหพันธรัฐ คือ องค์ประชุมกลุ่มประเทศสหพันธรัฐ (Forum of Federations) มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่กรุงออตตาวา รัฐออนตาริโอ ประเทศแคนาดา ซึ่งมีจุดประสงค์ในการแบ่งปันแนวคิดและแนวปฏิบัติในการจัดการระบบการปกครองแบบสหพันธ์ ปัจจุบันมีประเทศสมาชิ���ทั้งหมด 9 ประเทศ

ในระบอบสหพันธรัฐ รัฐบาลท้องถิ่น (หรือเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "รัฐบาลองค์ประกอบ") นั้นถือว่ามีอำนาจอธิปไตยในบางส่วน ทั้งยังมีอำนาจเฉพาะที่รัฐบาลกลางไม่สามารถใช้ได้ ส่วนรัฐบาลกลางจะมีอำนาจในการบริหารจัดการระบบราชการส่วนรวม และมีอำนาจในการกำหนดนโยบายทางการทูต ซึ่งรวมไปถึงการค้า การสื่อสาร และการทหาร ซึ่งเป็นอำนาจที่รัฐบาลท้องถิ่นไม่มีในครอบครอง อีกทั้งยังไม่มีสถานะเป็นรัฐอธิปไตยในกฎหมายสากล ซึ่งจะถือว่ารัฐบาลกลางเป็นตัวแทนของรัฐบาลท้องถิ่นทั้งประเทศ

ส่วนใหญ่แล้ว ทั่วทั้งของสหพันธรัฐจะใช้ระบบรัฐบาลกลาง - ท้องถิ่นในการบริหารราชการ แต่ในบางกรณี สหพันธรัฐอาจมีดินแดนที่รัฐบาลกลางเป็นผู้ควบคุมโดยตรง อย่างเช่นประเทศแคนาดาและออสเตรเลียที่รัฐบาลกลางมีอำนาจในการเปลี่ยนหรือยกเลิกขอบเขตอำนาจบริหารของรัฐบาลท้องถิ่นได้ โดยไม่จำเป็นต้องขอความยินยอมก่อน ทำให้ปัจจุบันแต่ละรัฐของสองประเทศนี้มีอำนาจในการปกครองตนเองที่ไม่เท่าเทียมกัน หรือประเทศอินเดีย ที่นอกจากรัฐบาลองค์ประกอบแล้ว ยังมีดินแดนที่อยู่ใต้อาณัติของสหภาพอีกหลายแห่งด้วยกัน และสหรัฐอเมริกาที่มีเขตปกครองพิเศษของรัฐบาลกลาง คือกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. (DC = District of Columbia; เขตปกครองพิเศษโคลัมเบีย) ซึ่งเป็นเขตปกครองพิเศษที่ติดต่อกับรัฐเวอร์จิเนียและรัฐแมริแลนด์ โดยวอชิงตัน ดี.ซี. อยู่ในเขตฝั่งซ้ายของแม่น้ำพอตอแมก (Potomac River) ในกรณีข้างต้น รัฐบาลกลางจะแยกเขตปกครองออกจากการปกครองของรัฐบาลท้องถิ่นดั้งเดิม และใช้พื้นที่ของเขตเป็นที่ตั้งของหน่วยงานราชการต่าง ๆ ตามที่รัฐบาลกลางกำหนด ส่วนใหญ่แล้วเขตการปกครองพิเศษที่รัฐบาลกลางเป็นผู้ควบคุมโดยตรงจะอยู่ใน บริเวณที่มีประชากรเบาบางเกินกว่าที่จะตั้งเป็นรัฐ หรือไม่ค่อยมีคุณค่าทางเศรษฐกิจมากเท่าใดนัก หรือไม่ก็เป็นบริเวณที่เคยมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ เช่นเมืองหลวงของประเทศ

ต้นกำเนิดของสหพันธรัฐ ส่วนใหญ่มีจุดเริ่มต้นมาจากข้อตกลงร่วมกันระหว่างรัฐอธิปไตย ซึ่งอาจเป็นข้อตกลงเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ทางการค้าหรือการทหาร (ในกรณีของสหรัฐอเมริกา) หรือข้อตกลงระหว่างรัฐเพื่อสถาปนารัฐชนชาติเดียว ที่รวบรวมเขตแดนจากรัฐต่าง ๆ ที่มีเชื้อชาติเดียวกันเข้ามารวมกันเป็นประเทศเดียว (ในกรณีของเยอรมนี) อย่างไรก็ดี ต้นกำเนิดและความเป็นมาของแต่ละชาติย่อมแตกต่างกัน อย่างในออสเตรเลีย ที่สถาปนาสหพันธรัฐจากการอนุมัติของประชาชนผ่านการลงคะแนนเสียงในประชามติ รัฐธรรมนูญออสเตรเลีย ในขณะที่ประเทศบราซิลเคยใช้ทั้งระบอบสหพันธรัฐและการปกครองแบบรัฐเดียว บราซิลในปัจจุบันประกอบไปด้วยรัฐที่มีอาณาเขตเหมือนในยุคเริ่มแรกที่เพิ่งมี การตั้งอาณานิคมในบราซิลโดยชาวโปรตุเกส ซึ่งในปัจจุบันก็ยังคงมีความสำคัญในหลาย ๆ ด้านต่อประเทศ และรัฐใหม่ที่ถูกตั้งขึ้นมาโดยรัฐบาลกลาง โดยรัฐล่าสุดถูกตั้งขึ้นมาผ่านรัฐธรรมนูญในปี พ.ศ. 2531 โดยมีจุดประสงค์หลักคือเป็นที่ตั้งให้กับหน่วยงานบริหารราชการ

สหพันธรัฐในปัจจุบัน

ปีสถาปนา (ค.ศ.)	ประเทศ	ประเภท [t 1]	ลักษณะ	เขตการปกครองระดับสูงสุด	รัฐร่วม	พื้นที่ของรัฐบาลกลาง
1853	สาธารณรัฐอาร์เจนตินา	ส	ประธานาธิบดี	รัฐ	23 รัฐ	1 นครปกครองตนเอง
1901	เครือรัฐออสเตรเลีย	ร	รัฐสภา	รัฐและดินแดน	6 รัฐ	3 ดินแดนภายใน 7 ดินแดนภายนอก
1920	สาธารณรัฐออสเตรีย	ส	รัฐสภา	รัฐ	9 รัฐ
1993	ราชอาณาจักรเบลเยียม	ร	รัฐสภา	เขตปกครอง	3 ประชาคม, 3 แคว้น	3 พื้นที่กรรมาธิการชุมชน
1995	บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา	ส	รัฐสภา	ประเทศ	2 ประเทศ	1 เขตปกครองตนเอง
1889	สหพันธ์สาธารณรัฐบราซิล	ส	ประธานาธิบดี	รัฐ	26 รัฐ 1 เขตสหพันธ์
1867	แคนาดา	ร	รัฐสภา	รัฐและดินแดน	10 รัฐ	3 ดินแดน
1995	สหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเอธิโอเปีย	ส	รัฐสภา	รัฐ	11 รัฐ	2 นครพิเศษ
1949	สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี	ส	รัฐสภา	รัฐ	16 รัฐ
1947	สาธารณรัฐอินเดีย	ส	รัฐสภา	รัฐและดินแดนสหภาพ	28 รัฐ	8 ดินแดนสหภาพ
2005	สาธารณรัฐอิรัก	ส	รัฐสภา	เขตผู้ว่าการ	19 เขตผู้ว่าการ
1963	มาเลเซีย	ร	รัฐสภา	รัฐและดินแดนสหพันธ์	13 รัฐ	3 ดินแดนสหพันธ์
1824	สหรัฐเม็กซิโก	ส	ประธานาธิบดี	รัฐ	31 รัฐ 1 มหานคร
1979	สหพันธรัฐไมโครนีเชีย	ส	ประธานาธิบดี	รัฐ	4 รัฐ
2015	สหพันธ์สาธารณรัฐประชาธิปไตยเนปาล	ส	รัฐสภา	รัฐ	7 รัฐ
1960	สหพันธ์สาธารณรัฐไนจีเรีย	น	ประธานาธิบดี	รัฐ	36 รัฐ	1 นครหลวงสหพันธ์
1947	สาธารณรัฐอิสลามปากีสถาน	ส	รัฐสภา	แคว้นและดินแดน	4 แคว้น	2 ดินแดนปกครองตนเอง 1 นครหลวงสหพันธ์
1992	สหพันธรัฐรัสเซีย	ส	กึ่งประธานาธิบดี	แคว้น สาธารณรัฐ และดินแดน	46 แคว้น 22 สาธารณรัฐ 9 ดินแดน 4 เขตปกครองตนเอง 3 นครสหพันธ์ 1 แคว้นปกครองตนเอง
1983	สหพันธรัฐเซนต์คริสโตเฟอร์และเนวิส	ร	รัฐสภา	รัฐ	1 รัฐ	1 เกาะ
2012	สหพันธ์สาธารณรัฐโซมาเลีย	ส	รัฐสภา	รัฐ	5 รัฐ
2011	สาธารณรัฐซูดานใต้	ส	ประธานาธิบดี	รัฐ	10 รัฐ	3 เขตบริหาร
1956	สาธารณรัฐซูดาน	ส	คณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง	รัฐ	18 รัฐ
1848	สมาพันธรัฐสวิส	ส	คณะผู้อำนวยการ	รัฐ	26 รัฐ
1971	สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์	ร	กึ่งราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ	รัฐ	7 รัฐ
1776	สหรัฐอเมริกา	ส	ประธานาธิบดี	รัฐและดินแดน	50 รัฐ	1 นครหลวงสหพันธ์ 16 ดินแดน
1863	สาธารณรัฐโบลีวาร์เวเนซุเอลา	ส	ประธานาธิบดี	รัฐ	23 รัฐ	1 เขตนครหลวง 1 เขตพึ่งพาสหพันธ์

• สหพันธ์สาธารณรัฐ

อ้างอิงผิดพลาด: มีป้ายระบุ <ref> สำหรับกลุ่มชื่อ "t" แต่ไม่พบป้ายระบุ <references group="t"/> ที่สอดคล้องกัน