เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช

เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช ในช่วงซ้อมพระราชพิธีกระบวนพยุหยาตราชลมารค วันที่ 9 ธันวาคม พ.ศ. 2562
ประวัติ
ประเทศไทย
ชื่อ	ไทย: เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช อังกฤษ: Anantanakkharat
ตั้งชื่อตาม	อนันตนาคราช
สัญลักษณ์
ลักษณะเฉพาะ
ประเภท:	เรือพระที่นั่งกิ่ง
ขนาด (ระวางขับน้ำ):	10 ตัน
ความยาว:	42.95 เมตร
ความกว้าง:	2.95 เมตร
กินน้ำลึก:	0.31 เมตร
ความลึก:	0.76 เมตร
ลูกเรือ:	61
หมายเหตุ:	ฝีพาย 54 คน นายท้าย 2 คน นายเรือ 2 คน คนถือธง 1 คน พลสัญญาณ 1 คน คนเห่เรือ 1 คน พนักงานขานยาว 1 คน

เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช เป็นเรือพระที่นั่งบัลลังก์ในกระบวนพยุหยาตราชลมารค สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ลำปัจจุบันมีการสร้างใหม่ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว สำเร็จเมื่อวันที่ 15 เมษายน พ.ศ. 2457 ลำเรือภายนอกทาสีเขียว ท้องเรือภายในทาสีแดง ยาว 42.95 เมตร กว้าง 2.95 เมตร ลึก 0.76 เมตร กินน้ำลึก 0.31 เมตร ฝีพาย 54 คน นายท้าย 2 คน นายเรือ 2 คน^[1] คนถือธงท้าย 1 คน พลสัญญาณ 1 คน คนเห่เรือ 1 คน

โขนเรือเป็นรูปพญานาค 7 เศียร โดยปกติจะใช้เป็นเรือพระที่นั่งรอง หรือเรือเชิญผ้าพระกฐิน หรือประดิษฐานบุษบกสำหรับพระพุทธรูปสำคัญ นับเป็นเรือพระที่นั่งที่มีความงดงามอีกลำหนึ่ง อนึ่ง เคยมีการพิมพ์รูปเรือพระที่นั่งอนันตนาคราชด้านหลังธนบัตร 20 บาท^[2] โดยจัดพิมพ์และใช้ตั้งแต่ พ.ศ. 2514 ปัจจุบันเลิกพิมพ์แล้ว^[3]

• กาพย์เห่เรือ พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เมื่องานพระบรมราชาภิเษกสมโภช พ.ศ. 2454 มีดังนี้

๏ เรืออนันตนาคราช

กลาดหัวเสียดตัวเหยียดยาว

ปากอ้าเขี้ยวตาพราว

ราวนาคราชอาสน์นารายณ์

• กาพย์เห่เรือ นายฉันท์ ขำวิไล ประพันธ์ขึ้น ในวาระฉลอง 25 พุทธศตวรรษ มีดังนี้

๏ อนันตนาคราช

ธรรมาสน์อันอำไพ

เลิศแล้วแลวิไล

ช่างสดใสในสาคร

• กาพย์เห่เรือ นายหรีด เรืองฤทธิ์ ประพันธ์ขึ้น ในวาระฉลอง 25 พุทธศตวรรษ มีดังนี้

๏ อนันตนาคราช

อาสน์พระธรรมเอี่ยมอำไพ

อเนกชาติภุชงค์ชัย

อาสน์พระสงฆ์ทรงสิกขา

• กาพย์เห่เรือประพันธ์โดย นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554

๏อนันตนาคราช

เจ็ดเศียรสาดสายสินธุ์ถกล

เล่นน้ำฉ่ำชื่นชล

ยลหงอนปากอย่างนาคเป็น

• 
  เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช ทอดบัลลังก์บุษบก ภาพถ่ายเมื่อปี พ.ศ. 2550
• 
  เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช ภาพถ่ายเมื่อปี พ.ศ. 2530
• 
  เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช ภาพถ่ายเมื่อปี พ.ศ. 2408
• 
  เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช ภาพถ่ายเมื่อปี พ.ศ. 2409 โดยจอห์น ทอมสัน
• 
  เรือพระที่นั่งอนันตนาคราช ภาพถ่ายเมื่อปี พ.ศ. 2409 โดยจอห์น ทอมสัน
• 
  ภาพเขียนจากศิลปินชาวอังกฤษ ในปี พ.ศ. 2415