Qatipi

Një qatip ose çatip (Arabisht: كَاتِب‎, kātib) është një shkrues ose sekretar në botën arabe-folëse, bota persiane dhe zona të tjera islamike deri në Indi.^[1] Në Afrikën e Veriut, shqiptimi lokal i termit gjithashtu bën që ai të shkruhet ketib. Detyrat përfshinin leximin dhe shkrimin e korrespondencës, lëshimin e udhëzimeve nën komandën e personit përgjegjës dhe dokumentimin e arkivimit.^[2]

Fjala vjen ndoshta nga arabishtja kitāb (libër), dhe ndoshta e importuar nga fqinjët aramaikë të veriut të arabëve.^[1] Është një koncept paraislamik, që haset në veprën e poetëve të lashtë arabë. Arti i të shkruarit, megjithëse i pranishëm në të gjitha pjesët e Arabisë, ishte me sa duket arritje e atyre pak. Midis sahabëve të Medinës, rreth dhjetë përmenden si qatibe.^[1] Me përqafimin e Islamit, zyra e qatib u bë një post me shumë nder. Në atë kohë, në modelin e kancelarisë persiane, ishte zhvilluar një sistem i komplikuar i zyrave qeveritare, secila degë e entitetit qeveritar, fetar, civil ose ushtarak kishte qatibin e vet. Kështu, termi u has gjerësisht në lidhje me fjalë të tjera për të nxjerrë një pozicion sekretar më specifik, dmth. Katib dīwān - sekretar në zyrat financiare, katib al-sirr - sekretar kancelar, katib al-djaysh - sekretar të ushtrisë, e kështu me radhë.^[3]

Gjatë Perandorisë Osmane ajo u përdor me të njëjtin kuptim, domethënë Kiaya Katibi, sekretari private e Kiaya bey,^[4] dhe kështu u transferua në gjuhë të tjera, të tilla si qatib ose qatip në shqip.