Kulak

Kulak (rusisht: кула́к; shumës: кулаки́, kulakí, 'grusht' ose 'grushtshtrënguar'), ishte termi që përdorej për të përshkruar fshatarët që zotëronin mbi 3.2 ha tokë në fund të ekzistencës së Perandorisë Ruse. Në Bashkimin Sovjetik të hershëm, veçanërisht në Rusinë Sovjetike dhe Azerbajxhan, termi kulak u bë një referencë e paqartë për pronësinë e tokës midis fshatarëve që konsideroheshin aleatë të heshtur të Revolucionit Bolshevik.

Kulak fillimisht iu referua ish-fshatarëve në Perandorinë Ruse, të cilët u bënë më të pasur gjatë reformës së Stolypinit të 1906-1914, e cila synonte të reduktonte radikalizmin në mesin e fshatarësisë dhe të prodhonte fermerë me mendje fitimi, politikisht konservatorë. Gjatë Revolucionit Rus, kulak u përdor për të ndëshkuar fshatarët që mbanin drithin dhe refuzonin tua dorëzonin bolshevikëve.^[1]

Sipas teorive politike marksiste-leniniste të fillimit të shekullit të 20-të, kulakët konsideroheshin si armiq të klasës së fshatarëve më të varfër. ^[2] Lenini i përshkroi ata si "gjakpirës, vampirë, grabitës të njerëzve dhe përfitues, të cilët shëndoshen gjatë zisë së bukës", duke shpallur revolucion kundër atyre që po luftonin për të çliruar fshatarët e varfër, punëtorët e fermave dhe proletariatin (klasa shumë më e vogël e urbanëve dhe industrialëve punëtorë).

Gjatë planit të parë pesëvjeçar, fushata gjithëpërfshirëse e Jozef Stalinit për t'i hequr fshatarësisë pronësinë dhe organizimin e tokës nënkuptonte që, sipas historianit Robert Conquest, "fshatarë me dy lopë ose pesë ose 2 ha më shumë se fqinjët e tyre” u etiketuan kulakë .Nën suazën e dekulakizimit, zyrtarët qeveritarë kapën fermat dhe vranë shumicën e rezistuesve, deportuan të tjerët në kampet e punës dhe detyruan shumë të tjerë të migrojnë në qytete pas humbjes së pronës së tyre.^[1]

Terminologjia sovjetike i ndau fshatarët rusë në tre kategori të gjera:

Bednyak, ose fshatarë të varfër.
Serednyak, ose fshatarë me të ardhura mesatare.
Kulak, fermerët me të ardhura më të larta që kishin ferma më të mëdha.

Përveç kësaj, ata kishin me qira një kategori batrak, punëtorë bujqësorë sezonalë pa tokë.^[1]

Reforma e Stolypin krijoi një klasë të re pronarësh tokash duke i lejuar fshatarët të merrnin parcela toke me kredi nga pronarët e pasurive të mëdha. Ata duhej të paguanin kredinë (një lloj kredie hipotekore) nga të ardhurat e tyre të fermës. Deri në vitin 1912, 16% e fshatarëve (nga 11% në 1903) kishin pasuri relativisht të mëdha prej mbi 8 acres (3.2 ha) për një anëtar mashkull të familjes (prag që përdoret në statistika për të dalluar fermerët e shtresës së mesme dhe të begatë, dmth. kulakët). Në atë kohë, një familje mesatare e një fermeri kishte nga 6 deri në 10 fëmijë. Numri i fermerëve të tillë arrinte në 20% të popullsisë rurale, duke prodhuar pothuajse 50% të drithit të tregtueshëm.^[3]

Dekulakizimi në BRSS

Në korrik 1929, politika zyrtare sovjetike vazhdoi të thoshte se kulakët nuk duhet të terrorizohen dhe duhet të regjistrohen në fermat kolektive, por Stalini nuk u pajtua, duke thënë se "Tani ne kemi mundësinë të kryejmë një ofensivë të vendosur kundër kulakëve, të thyejmë rezistencën e tyre. Eliminoni ato si klasë dhe zëvendësoni prodhimin e tyre me prodhimin e kolkozeve dhe sovkozeve." Një dekret i Komitetit Qendror të Partisë Komuniste Bolshevike më 5 janar 1930 u titullua "Për ritmin e kolektivizimit dhe ndihmën e shtetit për ndërtimin e fermave kolektive". Qëllimi zyrtar i "likuidimit të kulakëve" erdhi pa udhëzime të sakta dhe inkurajoi drejtuesit vendas të ndërmarrin veprime radikale, të cilat rezultuan në eliminimin fizik të shumë të ashtuquajturëve kulak.

Fushata për "likuidimin e kulakëve si klasë" përbënte pjesën kryesore të politikave inxhinierike sociale të Stalinit në fillim të viteve 1930. Andrei Suslov argumenton se sekuestrimi i pronës së fshatarëve çoi drejtpërdrejt në shkatërrimin e një grupi të tërë shoqëror, atë të fshatarëve pronarë.

Më 30 janar 1930, Byroja Politike miratoi shpërbërjen e kulakëve si klasë. U dalluan tre kategori kulakësh: kulakët që supozohej të dërgoheshin në gulagët, kulakët që supozohej të zhvendoseshin në provincat e largëta, si Urali i veriut dhe Kazakistani, kulakët që supozohej të dërgoheshin në zona të tjera brenda provincave të tyre të origjinës. ^[4] Fshatarëve iu kërkua të dorëzonin kafshët e tyre të fermës tek autoritetet qeveritare. Shumë prej tyre zgjodhën të therin bagëtinë e tyre në vend që t'i dorëzonin ato në fermat kolektive. Në dy muajt e parë të vitit 1930, fshatarët vranë miliona bagëti, kuaj, derra, dele dhe dhi,për të konsumuar mishin dhe lëkurën e tyre dhe për ti tregtuar, si formë rezistence ndaj urdhërit për kolektivizim.

Kongresi i Partisë Sovjetike raportoi në 1934 se 26.6 milionë krerë bagëti dhe 63.4 milionë dele ishin humbur.^[1] Në përgjigje të masakrës së përhapur, u publikuan dekrete për të ndjekur penalisht "therjen me qëllim të keq të bagëtisë". Stalini urdhëroi masa të rrepta për t'i dhënë fund rezistencës kulake. Në vitin 1930 ai deklaroi: “Për të përzënë “kulakët” si klasë, rezistenca e kësaj klase duhet të thyhet në betejë të hapur dhe t’i hiqet burimet prodhuese të ekzistencës dhe zhvillimit të saj. Kjo është një kthesë drejt politikës së eliminimit të kulakëve si klasë.”^[5]

Numri i të vdekurve

Stalini lëshoi një urdhër që kulakët "të likuidoheshin si klasë"; sipas Roman Serbyn, ky ishte shkaku kryesor i urisë sovjetike të viteve 1932-1933 dhe ishte një gjenocid, ndërsa studiues të tjerë nuk pajtohen dhe propozojnë më shumë se një shkak për zinë e bukës.

Kjo zi buke ka komplikuar përpjekjet për të identifikuar numrin e vdekjeve që vijnë nga ekzekutimet e kulakëve. Është sugjeruar një gamë e gjerë e numrit të vdekjeve, nga gjashtë milionë siç sugjerohet nga Aleksandr Solzhenitsyn, në numrin shumë më të ulët prej 700,000 siç vlerësohet nga burimet zyrtare sovjetike. Sipas të dhënave nga arkivat sovjetike, të cilat u botuan vetëm në 1990, 1,803,392 njerëz u dërguan në kolonitë dhe kampet e punës në 1930 dhe 1931.

Librat të cilët bazohen në këto burime thonë se 1,317,022 persona arritën në destinacionet përfundimtare. Fati i 486.370 personave të mbetur nuk mund të verifikohet. Dëbimet vazhduan në një shkallë më të vogël pas vitit 1931. Numri i raportuar i kulakëve dhe të afërmve të tyre që vdiqën në kolonitë e punës nga viti 1932 deri në 1940 ishte 389.521. Ish-kulakët dhe familjet e tyre përbënin shumicën e viktimave të Spastrimit të Madh të fundit të viteve 1930, me 669,929 persona të arrestuar dhe 376,202 njerëz të ekzekutuar.

Eleminimi i kulakëve në Shqipëri

Duke ndjekur shembullin e Bashkimit Sovjetik edhe në Shqipërinë komuniste, termi kulak u përdor për të etiketuar ish-pronarët e tokave, personat që ishin pasuruar përmes bujqësisë dhe blegtorisë dhe që regjimi i konsideronte si kundërshtar të kolektivizimit. Parulla e regjimit kundër tyre ishte: “Luftë deri në vdekje kundër kulakëve”.^[6] Mirëpo që kur regjimi komunist u shpalli luftë të hapur, u goditën edhe fshatarë të mesëm dhe të varfër. ^[7]

Të shpalleshe kulak gjatë regjimit komunist në Shqipëri, do të thoshte të shkatërroheshe ekonomikisht, por edhe të dënoheshe me burg apo të internoheshe. Shumë udhëheqës komunistë të ngarkuar me detyrën e identifikimit dhe dënimit të kulakëve, nga presioni prej qendrës apo inate dhe hasmëri personale, filluan të shpallin kulakë edhe ata që nuk plotësonin asnjë karakteristikë ekonomike.^[7] Për shpalljen kulak mjaftonte që propozimi të bëhej nga organizata e partisë dhe ajo e Frontit. Atje ku s’kishte organizata partie, këtë detyrë e kryente organizata e rinisë. Pas kësaj, bëhej publikimi dhe fillonin masat e kufizimit ekonomik dhe të izolimit politik për kulakun. Për kufizimin ekonomik, kulakut i vihej një detyrim 20-25 për qind mbi detyrimin e zakonshëm. Izolimi politik synonte parandalimin e ndikimit të kulakut në popull, prandaj atij i hiqej ose nuk i jepej anëtarësia në Frontin Demokratik e nuk i lejohej pjesmarrja e tij në asnjë veprimtari kulturore apo shoqërore si dasma, gëzime e hidhërime, qoftë edhe brenda fisit.^[8]

Në Kongresin e Parë të Kooperativave Bujqësore, në shkurt të 1949-ës, Enver Hoxha shpalli një promemorie që përcaktonte masat që duhet të merreshin ndaj kulakëve. Sipas tij, kjo shtresë shoqërore duhej zhdukur sepse në fshat nuk mund të lejoheshin diferencimet klasore.^[6] Partia komuniste propagandonte në popull një imazh të rremë mbi kulakët, përmes botimeve dhe gazetave,^[9] siç shkruante “Zëri i Popullit”: “Tek kulaku, rinia duhet të shikojë armikun e betuar kundër Republikës sonë, armikun e së ardhmes së saj”.^[7]

Kulakët, nga pozita e tyre si klasë, janë armiq të betuar të fshatarësisë punonjëse dhe të pushtetit tonë popullor. A mund ta ndërrojë kulaku lëkurën dhe shpirtin e tyre? Jo kurrë, ai është armik i betuar i klasës punëtore, i Republikës sonë Popullore, i demokracisë sonë. - Zëri i Popullit. ^[9]

Gjatë vitit 1950, u cilësuan 989 kulakë, nga të cilët 227 u dënuan me burg dhe pothuajse të gjithëve iu konfiskua pasuria në masën 10 deri 100 për qind. Lufta kundër kulakëve u ashpërsua më shumë gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit 1951, kur Enver Hoxha deklaronte që duheshin gjetur “kulakët e rinj”, që “kulakët ishin më shumë seç mendohej”.^[7]^[8] Gjatë viteve 1950-51 u dënuan 611 kulakë, nga rrethet e Lushnjës, Fierit, Krujës, Shkodrës, Sarandës, Vlorës dhe Peshkopisë.^[6]

Si rezultat i kërkesës së Enver Hoxhës për të gjetur sa më shumë kulakë, kulakë u dënuan edhe shumë fshatarë që kishin marrë pjesë në luftë, që kishin qenë partizanë apo që ishin aleatë të pushtetit. Kulakët, duke qenë që u merrej pa kriter pasuria, ishin me leverdi për hambarët e shtetit, ndaj edhe kur nuk ekzistonin, duheshin shpikur. Edhe në rastet, kur pas vërejtjeve të bëra, disa prej fshatarëve të mesëm iu hoq emërtimi i gabuar “kulak”, pasuria e konfiskuar nuk iu rikthye.^[8]

Shiko gjithashtu

Klasicid
Pronari
Pronësia e tokës
Metoda Ural-Siberian

Referime

^ ^a ^b ^c ^d Conquest, Robert (1986). The harvest of sorrow: Soviet collectivization and the terror-famine (në anglisht). New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504054-6. OCLC 13270411.
^ Fitzpatrick, Sheila (2000). "The Party Is Always Right". Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s (bot. paperback). Oxford: Oxford University Press. fq. 22. ISBN 9780195050011. Arkivuar nga origjinali më 2022-01-16. Marrë më 2021-11-20. The Soviet regime was adept at creating its own enemies, whom it then suspected of conspiracy against the state. It did so first by declaring that all members of certain social classes and estates – primarily former nobles, members of the bourgeoisie, priests, and kulaks – were by definition 'class enemies,' resentful of their loss of privilege and likely to engage in counterrevolutionary conspiracy to recover them. The next step, taken at the end of the 1920s, was the 'liquidation as a class' of certain categories of class enemies, notably kulaks and, to a lesser extent, Nepmen and priests. This meant that the victims were expropriated, deprived of the possibility of continuing their previous way of earning a living, and often arrested and exiled. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ "КУРКУЛЬСТВО". leksika.com.ua (në ukrainisht). Arkivuar nga origjinali më 2017-11-08. Marrë më 2017-11-08.
^ Service, Robert (2006). Stalin: a biography (në anglisht) (bot. First Harvard University Press paberback ediiton). Cambridge, Massachusetts. fq. 267. ISBN 978-0-674-02258-4. OCLC 802292165.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
^ "Concerning the Policy of Eliminating of the Kulaks as a Class". www.marxists.org (në anglisht). Marrë më 2022-10-21.
^ ^a ^b ^c "Kulak". observatorikujteses.al. Arkivuar nga origjinali më 21 tetor 2022. Marrë më 2022-10-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
^ ^a ^b ^c ^d "Si shpalleshe kulak në regjimin komunist". voal.ch. 2019-07-20. Arkivuar nga origjinali më 21 tetor 2022. Marrë më 2022-10-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
^ ^a ^b ^c Telegraf, Gazeta. "Prof.Dr. Elmas Leci: Ja si u bë trajtimi i "kulakëve" nga regjimi komunist i Enver Hoxhës?". Gazeta Telegraf. Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2021. Marrë më 2022-10-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)
^ ^a ^b Pendavinji, Najada (2018-01-01). "Sistemi i Përndjekjeve në Shqipëri gjatë regjimit komunist 1945-1968". THE SYSTEM OF PERSECUTION IN ALBANIA DURING THE COMMUNIST REGIME 1945-1968. Arkivuar nga origjinali më 23 tetor 2022. Marrë më 21 tetor 2022.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)

[:1-1] Conquest, Robert (1986). The harvest of sorrow: Soviet collectivization and the terror-famine (në anglisht). New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504054-6. OCLC 13270411.

[2] Fitzpatrick, Sheila (2000). "The Party Is Always Right". Everyday Stalinism: Ordinary Life in Extraordinary Times: Soviet Russia in the 1930s (bot. paperback). Oxford: Oxford University Press. fq. 22. ISBN 9780195050011. Arkivuar nga origjinali më 2022-01-16. Marrë më 2021-11-20. The Soviet regime was adept at creating its own enemies, whom it then suspected of conspiracy against the state. It did so first by declaring that all members of certain social classes and estates – primarily former nobles, members of the bourgeoisie, priests, and kulaks – were by definition 'class enemies,' resentful of their loss of privilege and likely to engage in counterrevolutionary conspiracy to recover them. The next step, taken at the end of the 1920s, was the 'liquidation as a class' of certain categories of class enemies, notably kulaks and, to a lesser extent, Nepmen and priests. This meant that the victims were expropriated, deprived of the possibility of continuing their previous way of earning a living, and often arrested and exiled. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] "КУРКУЛЬСТВО". leksika.com.ua (në ukrainisht). Arkivuar nga origjinali më 2017-11-08. Marrë më 2017-11-08.

[4] Service, Robert (2006). Stalin: a biography (në anglisht) (bot. First Harvard University Press paberback ediiton). Cambridge, Massachusetts. fq. 267. ISBN 978-0-674-02258-4. OCLC 802292165.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)

[5] "Concerning the Policy of Eliminating of the Kulaks as a Class". www.marxists.org (në anglisht). Marrë më 2022-10-21.

[:2-6] "Kulak". observatorikujteses.al. Arkivuar nga origjinali më 21 tetor 2022. Marrë më 2022-10-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)

[:0-7] "Si shpalleshe kulak në regjimin komunist". voal.ch. 2019-07-20. Arkivuar nga origjinali më 21 tetor 2022. Marrë më 2022-10-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)

[:3-8] Telegraf, Gazeta. "Prof.Dr. Elmas Leci: Ja si u bë trajtimi i "kulakëve" nga regjimi komunist i Enver Hoxhës?". Gazeta Telegraf. Arkivuar nga origjinali më 22 qershor 2021. Marrë më 2022-10-21.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)

[:8-9] Pendavinji, Najada (2018-01-01). "Sistemi i Përndjekjeve në Shqipëri gjatë regjimit komunist 1945-1968". THE SYSTEM OF PERSECUTION IN ALBANIA DURING THE COMMUNIST REGIME 1945-1968. Arkivuar nga origjinali më 23 tetor 2022. Marrë më 21 tetor 2022.{{cite journal}}: Mirëmbajtja CS1: BOT: Gjendja e adresës origjinale është e panjohur (lidhja)

[1]