1695

**1695. po kalendarima**
Gregorijanski	1695. (MDCXCV)
Ab urbe condita	2448.
Islamski	1106–1107.
Iranski	1073–1074.
Hebrejski	5455–5456.
Bizantski	7203–7204.
Koptski	1411–1412.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1750–1751.
• Shaka Samvat	1617–1618.
• Kali Yuga	4796–4797.
	Kineski
• Kontinualno	4331–4332.
• 60 godina	Yin Drvo Svinja; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11695.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1660-e 1670-e 1680-e – 1690-e – 1700-e 1710-e 1720-e
Godine:	1692 1693 1694 – 1695 – 1696 1697 1698

Ovo je članak o godini 1695.

Godina 1695 (MDCXCV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u utorak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Veoma hladna i kišovita godina: Engleska, Francuska (vino se smrzavalo u čašama u Versaju), Nemačka (Bodensko jezero sasvim zaleđeno), Baltik (Velika estonska glad).

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

12. 1. - Veliki turski rat: Austrijanci zauzeli Gyulu (Turci tako gube sve posede iza Tise i Moriša).
6. 2. - Mustafa II je novi osmanski sultan (do 1703).
21. 2. - Morejski rat: nakon što je osmanska flota dva puta (9. i 19. 2.) porazila Mlečane, ovi napuštaju Hios u velikoj konfuziji i gubicima^[1]. Sultan nakon ovoga zabranjuje katoličkim misionarima da se obraćaju njegovim podanicima, već samo evropskim trgovcima^[2].
4. 3. - Privilegija Leopolda I., preko Ugarske kancelarije: priznato preuređenje SPC u Habsburškoj monarhiji (potvrđeni episkopi), Srbi pravoslavci oslobođeni od desetka katoličkoj crkvi, potvrđena im sloboda veroispovesti^[3].
9. 3. - Dvorski ratni savet poverava generalu Hajsleru da se srpski vojnici podrede nemačkim generalima i udalje od patrijarha Arsenija i podvojvode Monastirlije^[4].
20. 3. - Dvorski ratni savet na zahtev Ludviga Badenskog naredio regrutaciju još nekoliko hiljada Srba za zapadni (francuski) front, 1. jula se traži još jedna regimenta^[5].

April/Travanj – Jun/Lipanj

april - Engleski parlament odlučio da ne obnavlja zakon iz 1643. koji je zahtevao cenzuru štampe (prva zemlja bez cenzure?).
proljeće - Hrvatski sabor zaključio da, pod pretnjom kazne od sto forinti, vlastelin mora vratiti odbjeglog kmeta njegovom gospodaru^[6]. Iste godine Sabor propisuje vrstu tkanine za odijevanje neplemića, zbog porasta odlijevanja novca^[7].
3. 5. - Elmas Mehmed-paša je novi veliki vezir (do 1697).
jun - Turci pokušavali da se iskrcaju na Peloponez, kod Argosa i Monemvasije, ali odbijeni s velikim gubicima^[8].
jun - Erdödyjevi izgubili čast kostajničkog kapetana - počinje spor da li će ban ili petrinjski kapetan upravljati ovom kapetanijom^[9]. Petrinjski zapovednici počinju podbunjivati Srbe^[10].
29. 6. - Episkop Savatije Ljubibratić priznat za vjerskog starješinu pravoslavnih u mletačkoj srednjoj i sjevernoj Dalmaciji^[11].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

jul-septembar - Prvi Azovski pohod cara Petra: Rusi neuspešno opsedali osmanski grad Azov. Ovo iskustvo navodi Petra da od kraja godine stvori Azovsku flotu.
10. 7. - Giuseppe Maria Bottari novi biskup Pule (do 1729).
14. 7. - Leopold Kolonić je novi estergomski nadbiskup i primat Ugarske (do 1707).

9. 8. - Sultan stigao u Beograd^[12].
11. 8. - Car poklonio patrijarhu Arseniju zamak Sirač, ali grof Štaremberg sprečava preuzimanje^[4] (kasnije će mu davati Sečuj u Baranji).
13 - 15. 8. - Rat Velike alijanse: francusko Bombardovanje Brisela, najrazorniji događaj u istoriji tog grada, u nadi da će skrenuti pažnju Alijanse sa opsade Namura.
1. 9. - Posle par meseci opsade, Velika alijansa povratila Namur od Francuza.
7. 9. - Pirat Henry Every opljačkao mogulski brod sa blagom Ganj-i-Sawai - šteta za anglo-mogulske odnose, engleske vlasti ponudile nagradu za hvatanje. Poginuo pirat Thomas Tew.
septembar - Sultanova vojska povratila Lipovu.
septembar - Turci beogradskog Džafer-paše uspeli osvojiti Titel, stradao komandant Prodan Šteta sa 800-1000 branitalja, saski izbornik Fridrih August se samovoljno povukao iz Arada u Segedin^[13]; grof Štaremberg ubrzo povratio Titel^[12].
18. 9. - Mletačka flota poražena kod Zeytinburnua.
25. 9. - Bitka kod Lugoša je velika turska pobeda - maršal Federico Veterani uhvaćen i pogubljen, komandant Srpske milicije Antonije Znorić poginuo. Turci zauzeli Lugoš i Karansebeš, sultan se početkom novembra vraća u Carigrad^[12]^[13].

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

oktobar, početkom - Većinski srpsko odeljenje zauzima Šabac, Raču i Kupinovo^[12].
8. 10. - Car Lepold izdao zaštitno pismo gradu Satmaru - nakon žalbi građana zabranjeno naseljavanje Srba i Grka u gradu, kojima je dozvoljeno trgovanje samo istočnjačkom robom^[14].
14. 11. - Hrvatski sabor potvrdio svojim zaključkom prošlogodišnji carev Odvjetnički statut, čime ovaj postaje zakon i u Hrvatskoj.
6. 12. - Totalno pomračenje Sunca: senka kreće iz istočne Hercegovine, zatim preko Crne Gore, Metohije itd. - totalitet tu traje svega nekoliko sekundi^[15].
20. 12. - Petar Veliki postavio Kozmu Nefimonova za svog poslanika u Beču, s ciljem sklapanja antiturskog saveza^[12].

Kroz godinu

Hrvatskom saboru priznato pravo na područje između Kupe i Une, uprkos protivljenju Komore^[16].
Monah Mihailo Račanin se žali na stanje Srba^[17]. Već ove godine ima ideja za seobu u Rusiju^[4].
Počinje izdavanje Baylovog "Povijesnog i kritičkog rječnika" (do 1697).
U Vlaškoj izgrađen manastir Sinaja, u blizini nastaje i grad Sinaja.
U osmanskom carstvu uveden sistem malikâne, doživotnih sakupljača poreza.
Na Floridi završena španska tvrđava Castillo de San Marcos, najstarije zidano utvrđenje u kontinentalnim SAD.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1695.

3. 5. - Henri Pitot, hidraulički inženjer († 1771)
3. 9. - Pietro Locatelli, italijanski violinista i kompozitor sonata i koncerata († 1764)
10. 11. - John Bevis, astronom († 1771)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1695.

4. 1. - François-Henri de Montmorency-Luxembourg, maršal Francuske (* 1628)
6. 2. - Ahmed II, osmanski sultan (* 1643)
13. 4. - Jean de La Fontaine, francuski književnik-basnopisac (* 1621)
17. 4. - Juana Inés de la Cruz, pjesnikinja (* 1651)
8. 7. - Christiaan Huygens, nizozemski astronom, matematičar i teorijski fizičar (* 1629)
12. 8. - Huang Zongxi, politikolog, pisac, vojnik (* 1610)
20. 11. - Zumbi, vođa odbeglih robova u Brazilu (* 1655)
21. 11. - Henry Purcell, engleski skladatelj (* 1659)
c. - Bernardo Bobić, slikar i pozlatar
c. - Ivan Komersteiner, kipar i drvorezbar

Reference

↑ Setton, 395
↑ Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters (1 January 2009). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. str. 239–. ISBN 978-1-4381-1025-7.
↑ Istorija s. n. III-1, 562
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
↑ Istorija s. n. III-1, 563
↑ Historija n. J., 1006
↑ Historija n. J., 1014
↑ Setton, 396, fusnota
↑ Historija n. J., 1026-7
↑ Istorija s. n. IV-1, 63-4
↑ Komar, dr Goran Ž. Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797. rastko.rs
↑ ^12,0 ^12,1 ^12,2 ^12,3 ^12,4 Istorija s. n. III-1, 564
↑ ^13,0 ^13,1 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs
↑ Istorija s. n. III-1, 563-4
↑ Total Solar Eclipse of 1695 December 06, NASA
↑ Historija n. J., 1005
↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs

Literatura

Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)

[1] Setton, 395

[ÁgostonMasters2009-2] Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters (1 January 2009). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. str. 239–. ISBN 978-1-4381-1025-7.

[3] Istorija s. n. III-1, 562

[rvovsdsp-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs

[5] Istorija s. n. III-1, 563

[6] Historija n. J., 1006

[7] Historija n. J., 1014

[8] Setton, 396, fusnota

[9] Historija n. J., 1026-7

[10] Istorija s. n. IV-1, 63-4

[11] Komar, dr Goran Ž. Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797. rastko.rs

[isn564-12] 12,0 ^12,1 ^12,2 ^12,3 ^12,4 Istorija s. n. III-1, 564

[dpnsib-13] 13,0 ^13,1 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs

[14] Istorija s. n. III-1, 563-4

[15] Total Solar Eclipse of 1695 December 06, NASA

[16] Historija n. J., 1005

[vcsuu-17] Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs

[1]