Гелий

2 водород ← helium → литий - ↑ He ↓ Ne Периодик табыл
Бүтүн билиилэрэ
Аата, бэлиэтэ, нүөмэрэ	helium, He, 2
Элемент категорията	noble gases
Бөлөҕө, периода, блога	18, 1, s
Өҥө	colorless gas, exhibiting a red-orange glow when placed in a high-voltage electric field
Билэ:Helium discharge tube.jpg.jpg Spectral lines of helium
Атом маассата	4.002602(2) g·mol−1
Электрон конфигурацията	1s2
Электрон хахха	2 (Image)
Физик характеристикалара
Фазата	gas
Density	(0 °C, 101.325 kPa) 0.1786 g/L
Убаҕас чиҥэ уулларыгар	0.145 g·cm−3
Ууллуу кэрдииhэ	(at 2.5 MPa) 0.95 K (−272.20 °C, −457.96 °F)
Оргуйуу кэрдииhэ	4.22 K (−268.93 °C, −452.07 °F)
Critical point	5.19 K, 0.227 MPa
Ууллуу итиитэ	0.0138 kJ·mol−1
Уостуу итиитэ	0.0829 kJ·mol−1
Итиини иҥэримтиэтэ	(25 °C) 5R/2 = 20.786 J·mol−1·K−1
Паар баттааhына (defined by ITS-90) P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T/K     1.23 1.67 2.48 4.21
Атом характеристикалара
Кристал тутула	hexagonal close-packed
Аhыйыы нүөмэрэ	0
Электромэлдьэhиитэ	no data (Pauling scale)
Ионизация энергиялара	1st: 2372.3 kJ·mol−1
	2nd: 5250.5 kJ·mol−1
Ковалент радиус	28 pm
Van der Waals radius	140 pm
Атын билиилэрэ
Магнетизма	diamagnetic[1]
Итиини ыытыы	(300 K) 0.1513 W·m−1·K−1
Тыас түргэнэ	972 m/s
CAS регистрация нүөмэрэ	7440-59-7
Ордук бигэ изотоптара
Сүрүн ыстатыйа: helium изотоптара изо ИТ Аҥар үрэллиитэ РҮ ҮЭ (MeV) ҮО 3He 0.000137%* 3He is stable with 1 neutron 4He 99.999863%* 4He is stable with 2 neutrons *Atmospheric value, abundance may differ elsewhere.
Халыып: Көрүү • Ырытыы • Уларыт

Гелий (Хелиум, Helium) диэн химия ууһуга. Химия бэлиэтэ He уонна атом нүөмэрэ 2.

Гелий атын гаастары кытта булкуспат уонна атын химия холбоһуктарын оҥорбот. Кудай куйаарыгар уулук кэнниттэн тарҕаныытынан иккис ууһук. Бары химия ууһуктарыттан ордук тымныы температураҕа оргуйар. Өҥө уонна сыта суох. Уматыллыннаҕына халлаҥ күөҕүҥү өҥнөөх уоттаах.

1868 сыллаахха арыллыбыта. Бастаан Күҥҥэ булуллубута, ол кэнниттэн эрэ Сиргэ, ол иһин гректыыттан Күн диэн тылбаастанар.

Салгыннаах одоннору уонна дирижабльлары көтөҕөр, тоҕо диэн салгынтан чэпчэки. Араас лаампаларга туттуллар.

Гелий индустрияҕа уонна дьон хаһаайыстыбатыгар киэҥник туттуллар:

• металлургияҕа ыраас металлары ыларга көмүскүүр инертнэй гаас быһыытынан;
• астыыр- таҥастыыр индустрияҕа (астыыр- таҥастыыр хос эбиллии быһыытынан 1939) пропелент уонна суулуур гаас быһыытынан регистрацияламмыттар.;
• аһара намыһах температураны (чуолаан металлары аһара аһарар турукка көһөрүү) тымнытааччы быһыытынан;
• салгынынан таһар ааллары (дирижаблы уонна аэростаты) толорорго — уулугу кытта тэҥнээтэххэ, гелий наһаа куттала суох.;
• тыынар тыыҥҥа (дайвиҥҥа);
• салгынынан одоннору уонна бүрүөһүннэри оҥорор инниттэн^[2];
• газ турбаларын толорорго анаан;
• үөскэх реактордар сорох тииптэригэр сылытааччы быһыытынан;
• газ хроматографиятыгар сылдьааччы быһыытынан;
• кустары, хочуолунайдары көрдүүргэ;
• гелийгэ үлэһит эттиктэр компоненнарын быһыытынан;
• кытаанах диискэ сорох аныгы моделларын толорооччутун быһыытынан;
• филамент сырдатар диодтаах лаампалар колбаларын толорооччутун быһыытынан.

Нуклид3 гааһы нейтроннаах детектордар үлэлиир сэктэрэ, ол иһигэр нейтроннаах ыһыы, нейтроннаах ыһыы техникатыгар поляризатор быһыытынан туһаныллар. Гелий-3 түмүл энергетикатын кэскиллээх оттуга буолар. Гелий-3 гелий-4ккэ суурайыллан сүдү алын температураны ыларга туһаныллар.