Comportament

Ël comportament a l'é lòn che n'animal o na pianta a fà o com che a agiss. Ij comportament a peulo esse cossient o ancossient, e a peulo esse ardità o amparà.

Ant j'esperiment, un comportament a l'é la reassion osservà quand che as dà në stìmol a n'organism. Se ël comportament a l'é cossient, a veul dì che l'organism a s'arcòrz ëd lòn ch'a-i càpita. Se l'organism as n'arcòrz pa, ël comportament a l'é ancossient.

J'uman a tiro andré le man sensa penseje s'a toco cheicòs ch'a brusa. Sòn a l'é përchè noi (e j'àutr animaj) i l'oma ardità dij rifless dël sistem nervos che an fan tiré andré da còse ch'a causo dolor.

Ël comportament a l'é lià al sistem nervos e al sistem ormonal. Ël sistem ormonal a l'é pa lest com ël sistem nervos. N'esempi ëd comportament dël sistem ormonal a l'é ël cangiament da masnà a grand. Sòn a comprend vàire ormon ch'a modìfico la chërsùa e ël comportament.

Ël comportament a l'é ëdcò gropà a l'aprendiment. J'organism pi compicà a peulo amparé mej che coj pi sempi. An tùit ij cas, ëdcò j'animaj pi sempi a mosto d'abituesse, ch'a l'é na sòrt primitiva d'aprendiment. Për n'organism, amparé a veul dì che a cangia sò comportament përchè a arcòrda ch'e a l'é già stàit ant na situassion e a sà com reagì.

Soens as dòvra la paròla "comportament" për andiché com le përson-e a interagisso un-a con l'àutra. A le masnà as mosta coj ch'a son comportament bon e coj ch'a son comportament gram. Ij comportament bon a son coj che le përson-e ant na società a së speto da j'àutr.