ułan
ułan (język polski)
[edytuj]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
- (1.1) wojsk. hist. żołnierz lekkiej kawalerii utworzonej w Polsce w XVIII w.; zob. też ułan w Wikipedii; zob. też ułan w Encyklopedii staropolskiej
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik ułan ułani dopełniacz ułana ułanów celownik ułanowi ułanom biernik ułana ułanów narzędnik ułanem ułanami miejscownik ułanie ułanach wołacz ułanie ułani
- przykłady:
- (1.1) Przybyli ułani pod okienko, • Pukają, wołają: – Puść, panienko![1]
- (1.1) Serce struchlałego dziecka łomoce pod mundurem ułana i niewymowna trwoga żelaznymi obcęgi ściska piersi, gdy wchodzą tłumem szumnym w progi kościoła.[2]
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) lansjer
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.1) kawalerzysta
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- nie masz pana nad ułana[3]
- etymologia:
- (1.1) pol. Ułan < tatar. lub mong. „oghłan” albo „ułan” → młodzieniec, junak; od nazwiska muzułmańskiego pułkownika tatarskiego Aleksandra Ułana, walczącego po stronie króla Augusta II ze Szwedami i stronnikami Leszczyńskiego w latach 1701-1713 oraz konfederatami tarnogrodzkimi w latach 1715 i 1716. Ułanami początkowo nazywano podległych Ułanowi żołnierzy, a nazwa ta pozostała nawet po śmierci dowódcy, gdy dowódcą pułku został generał major Czymbaj Murza Rudnicki. Z czasem ułanami zaczęto nazywać żołnierzy wszystkich tatarskich pułków, posługujących się w szarży na wroga lancami zakończonymi proporczykami, które płoszyły konie wroga. Ostatecznie za czasów napoleońskich nazwa ułanów rozszerzyła się na wszelką lekką jazdę uzbrojoną w lance.
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) uhlan, lancer
- białoruski: (1.1) улан m
- esperanto: (1.1) ulano
- francuski: (1.1) uhlan m
- hiszpański: (1.1) ulano m
- niemiecki: (1.1) Ulan m
- nowogrecki: (1.1) ουλάνος m
- rosyjski: (1.1) улан m
- słowacki: (1.1) hulán m, daw. ulán m
- ukraiński: (1.1) улан m
- włoski: (1.1) ulano m
- źródła:
- ↑ Feliks Gwiżdż: Przybyli ułani pod okienko
- ↑ S. Żeromski Popioły/Tom III
- ↑ Wojciech Chlebda, Stereotyp jako jedność języka, myślenia i działania w: Język a kultura, t. 12, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki. Teoria, metodologia, analizy empiryczne pod red. J. Anusiewicza, J. Bartmińskiego, Wrocław 1998, s. 38.