łapserdak
łapserdak (język polski)
[edytuj]- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskoosobowy
- (1.1) człowiek nędznie ubrany[1]
- (1.2) osoba nic niewarta, lekkomyślna i niepoważna
- (1.3) przest. pogard. o Żydzie[2]
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- odmiana:
- (1.1-3)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik łapserdak łapserdaki dopełniacz łapserdaka łapserdaków celownik łapserdakowi łapserdakom biernik łapserdaka łapserdaków narzędnik łapserdakiem łapserdakami miejscownik łapserdaku łapserdakach wołacz łapserdaku łapserdaki ndepr. M. i W. lm: (ci) łapserdacy[3] - (2.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik łapserdak łapserdaki dopełniacz łapserdaka łapserdaków celownik łapserdakowi łapserdakom biernik łapserdak łapserdaki narzędnik łapserdakiem łapserdakami miejscownik łapserdaku łapserdakach wołacz łapserdaku łapserdaki
- przykłady:
- (1.1) Powiedzieliby przecież: pewnie ostatnie łapserdaki ta cała 1 Armia, skoro jednego oficera nie potrafią przyzwoicie ubrać[4].
- (1.2) Odgradzało się w ten sposób od wszelkiej hołoty, od obiboków i kocmołuchów, od łapserdaków i psubratów[5].
- (1.3) W 1889 r. pisał: Żyda zacofanego, brudnego chałaciarza nazywa się łapserdakiem i czuje się do niego wstręt[6].
- (2.1) On z mojej biednej, nędznej chaty nic nie wyniósł, prócz podartego łapserdaka[7].
- składnia:
- synonimy:
- (1.1) łachmyta, obdartus, obdrapaniec / odrapaniec, oberwaniec, obrzępała, obszarpaniec, szmaciarz
- (1.2) drapichrust, gałgan, hultaj, huncwot, nicpoń, ladaco, łachmyta[8]
- (1.3) przest. chałaciarz; grub. parch
- (2.1) chałat
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz.
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- Złożenie powstałe z jid. łab < niem. Leib → 'ciało' oraz wyrazu pol. serdak < ukr. сердак < tur. širdak. Pierwotnym znaczeniem wyrazu był element odzieży wierzchniej, noszony przez Żydów.
- uwagi:
- tłumaczenia:
- hiszpański: (1.1) desharrapado m, andrajoso m, zarrapastroso m
- litewski: (1.1) driskius m, nuskurėlis m
- źródła:
- ↑ hasło łapserdak w: Słownik Języka Polskiego, red. Mieczysław Szymczak, Warszawa, PWN, 1988. ISBN 83-01-00283-2
- ↑ 2,0 2,1
Hasło „łapserdak” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „łapserdak” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
- ↑ Jerzy Putrament, Trzy powroty, Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1955, s. 153.
- ↑ Maksymilian Berezowski, Wyspa dżentelmenów: dziennik korespondenta londyńskiego 1963-1965, Czytelnik, 1968, s. 139.
- ↑ Krzysztof Lewalski, Kościoły chrześcijańskie w Królestwie Polskim wobec Żydów w latach 1855-1915, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 2002, s. 159.
- ↑ Eliza Orzeszkowa, Aureli Drogoszewski, Pisma: Eli Makower, Nakład Gebethnera i Wolffa, 1913, s. 224.
- ↑
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.