Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne IMGW-PIB na Kasprowym Wierchu
 Widok ze wschodu. Poniżej obserwatorium budynek górnej stacji kolei linowej. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
34-500 Zakopane |
| Typ budynku |
obserwatorium |
| Styl architektoniczny |
modernizm |
| Architekt |
Anna i Aleksander Kodelscy |
| Rozpoczęcie budowy |
1936 |
| Ukończenie budowy |
1937 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°13′57,1″N 19°58′54,6″E/49,232528 19,981833
| |
Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne IMGW-PIB na Kasprowym Wierchu – komórka organizacyjna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej podległa Działowi Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej Oddziału IMGW w Krakowie. Obserwatorium mieści się w najwyżej położonym budynku w Polsce, znajdującym się na wysokości 1987 m n.p.m., na szczycie Kasprowego Wierchu.
Historia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Budynek obserwatorium meteorologicznego na Kasprowym Wierchu wzniesiony został w latach 1936–1937 według projektu Aleksandra Kodelskiego i Anny Kodelskiej[1] zaś najwyżej położonym budynkiem w Polsce stał się we wrześniu 1939 r. po zajęciu przez ZSRR obserwatorium astronomicznego na Popie Iwanie.
Poświęcenie i otwarcie obserwatorium miało miejsce 22[2] lub 23 stycznia 1938[3].
Wniosek o budowę wysokogórskiego obserwatorium meteorologicznego wysunął w lipcu 1934 r. J. Lugeon, ówczesny dyrektor Państwowego Instytutu Meteorologicznego. W związku z planowaną budową kolei linowej na Kasprowy Wierch zaproponowano, aby budynek zbudowano właśnie na tym szczycie. Od grudnia 1935 r. były prowadzone niektóre obserwacje meteorologiczne. Właściwe prace budowlane rozpoczęto jesienią 1936 r. i zakończono po roku. 22 grudnia 1937 r. nastąpił odbiór budynku. Stacja zaczęła działać w pełnym zakresie z początkiem 1938 r. W styczniu owego roku odbyło się uroczyste otwarcie tego, szóstego wówczas w Europie co do wysokości, obserwatorium meteorologicznego. Pierwszym kierownikiem stacji został Edward Stenz.
Obserwatorium wykonuje pomiary synoptyczne oraz klimatologiczne, a także obserwacje zlodzenia, opadów, natężenia promieniowania słonecznego, zjawisk optycznych, radioaktywności, oraz grawimetryczne i astrofizyczne. Przekazuje też informacje dotyczące osłony przeciwpowodziowej, jak również komunikaty dla Polskich Kolei Linowych i Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.
Od lat 90. XX w. w obserwatorium działa Laboratorium Pomiaru Gazów Cieplarnianych KASLAB, jednostka utworzona przez IMGW-PIB we współpracy z Wydziałem Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Instytutem Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie oraz Instytutem Fizyki Atmosfery Uniwersytetu w Heidelbergu. W laboratorium rejestrowane są stężenia atmosferyczne dwutlenku węgla i metanu[4].
Do czasów obecnych największy poryw wiatru oficjalnie zmierzony na Kasprowym Wierchu to 288 km/h. Miał on miejsce 6 maja 1968[5]. Historyczny rekord pokrywy śnieżnej pochodzi z 31 marca 1939. Wówczas na Kasprowym Wierchu zanotowano 388 cm[6] śniegu.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
- Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologiczne na szczycie Pop Iwan
- Obserwatorium astronomiczne na Lubomirze
- Wysokogórskie Obserwatorium Meteorologiczne na Śnieżce
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jan Zachwatowicz. Kolej linowa na Kasprowy Wierch. „Architektura i Budownictwo: miesięcznik ilustrowany”. XII (12), s. 385–392, 1936. Warszawa.
- ↑ Obserwatorium meteorologiczne w Tatrach. „Wschód”. Nr 73, s. 2, 30 stycznia 1938.
- ↑ Poświęcenie obserwatorium meteorol. na Kasprowym. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 18 z 25 stycznia 1938.
- ↑ Łukasz Chmura i inni, Kasprowy Wierch - co tu się mierzy i co z tego wynika? [online], Nauka o klimacie | naukaoklimacie.pl, 7 lutego 2022 [dostęp 2022-02-10] (pol.).
- ↑ Jaki jest historyczny rekord wiatru halnego na Kasprowym Wierchu? [online], dobrapogoda24.pl [dostęp 2021-12-09].
- ↑ Jaki jest rekord największej pokrywy śnieżnej na Kasprowym Wierchu? [online], dobrapogoda24.pl [dostęp 2021-12-09].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zofia Radwańska-Paryska, Witold H. Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawn. Górskie, 2004, s. 833. ISBN 83-7104-009-1.
- Apoloniusz Rajwa: 70 lat WOM. Tygodnik Podhalański, 2008-02-02. [dostęp 2014-01-14].