Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2024-11

Kościół Wszystkich Świętych w Krościenku nad Dunajcem – gotycko-barokowy kościół parafialny znajdujący się w Krościenku nad Dunajcem. Został wzniesiony przed połową XIV wieku, początkowo był mniejszy i bezwieżowy – rozbudowano go w 1546 roku, a wieżę dostawiono na przełomie XVI i XVII wieku. Według jednej z teorii ufundował go klasztor klarysek w Starym Sączu. Kościół Wszystkich Świętych łączy w sobie średniowieczną, gotycką bryłę z barokowymi detalami. Został wzniesiony z nieregularnych, słabo obrobionych bloków kamienia łamanego. Jego ściany otynkowano. Frontową elewację wieży zdobią charakterystyczne cynobrowe pasy, z których osiem poziomych ma symbolizować osiem błogosławieństw. Wewnątrz świątyni zachowały się fragmenty cennych zabytkowych polichromii, z których najstarsze datowane są na lata ok. 1370–1380 i przedstawiają fragmenty z życia świętych. Decyzją z 30 sierpnia 1971 roku budowla została wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-296. Czytaj więcej…

Cmentarz wojenny nr 220 w Kleciach – cmentarz wojenny z I wojny światowej znajdujący się we wsi Klecie i należący do grupy zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Znajduje się w miejscu średniowiecznego kościoła parafialnego i sanktuarium św. Leonarda. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 9 arów. Jego teren, o rzucie prostokąta z dwoma ściętymi narożami, jest ograniczony piaskowcowym murem, z dwuspadowym daszkiem krytym ceramiczną dachówką karpiówką, wzmocnionym słupkami, które zostały nakryte dachówkami czterospadowo. Stanowi jedno z miejsc pochówku poległych podczas walk pod Brzostkiem 7 maja 1915 roku. W mogiłach spoczęło tu 143 żołnierzy walczących po stronie Austro-Węgier oraz 95 członków armii Imperium Rosyjskiego, którzy polegli lub zmarli wskutek odniesionych w walce ran. Czytaj więcej…

Moroni – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich jedno z nefickich miast. Informacje na jego temat zawierają Księga Almy oraz 3. Księga Nefiego wchodzące w skład Księgi Mormona. Nazwane na cześć nefickiego generała i proroka z I wieku p.n.e. Było ośrodkiem znacznych rozmiarów, leżało na południowym wschodzie ziem zamieszkanych przez Nefitów. Miało posiadać duże znaczenie strategiczne. Znane przede wszystkim z malowniczego opisu swego zniszczenia. Pojawia się w przemówieniach i kazaniach przedstawicieli najwyższych władz kościelnych. Jest obiektem spekulacji mormońskich teologów, przewija się też w publikacjach krytycznych wobec tej tradycji religijnej. Czytaj więcej…

Ławka patriotyczna – 16 ławek, które planowano ustawić w całej Polsce – po jednej w każdym województwie, ostatecznie ustawiono ich mniej. Zostały ufundowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz rząd Polski. Ławka miała wiatę w kształcie konturu Polski i była elementem kampanii społecznej „Inwestycje z polską flagą”, którą zorganizowała Kancelaria Premiera. Cena jednej ławki wyniosła 100 000 zł netto, dodatkowo wydano 5 milionów złotych na promocję projektu. O wyborze miejsc na postawienie ławek decydowały poszczególne urzędy wojewódzkie. Lokalizacja ławek w niektórych miejscowościach była krytykowana. Montaż ławek rozpoczęto pod koniec sierpnia 2022 roku, z planowanych szesnastu ostatecznie stanęło 12, a zdemontowano je 23 listopada 2022 roku. Czytaj więcej…

Jisra’el Tal (ur. 13 września 1924 w Machanajim, zm. 8 września 2010 w Rechowot) – izraelski wojskowy, generał dywizji, żołnierz Brygady Żydowskiej, bojownik Hagany. Jako żołnierz brał udział w wojnie o niepodległość Izraela, a następnie jako dowódca w kryzysie sueskim, wojnie sześciodniowej oraz wojnie Jom Kipur. Dowódca Korpusu Pancernego w latach 1964–1969, zastępca Szefa Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela w latach 1972–1973 oraz szef Dowództwa Południowego w latach 1973–1974. Odpowiedzialny za reformę izraelskich wojsk pancernych i programy modyfikacji izraelskich czołgów. Uważany za „ojca” czołgu Merkawa. Dwukrotny laureat Nagrody Bezpieczeństwa Izraela oraz Nagrody Izraela. W 1996 roku został wyróżniony w General George Patton Museum w Fort Knox, gdzie włączono go w poczet czołowych dowódców wojsk pancernych w historii. Zaangażowanie w rozwój sił pancernych Izraela, przedefiniowanie roli sił pancernych na polu walki, zainicjowanie i koordynowanie prac nad Merkawą sprawiły, że Tal zyskał hebrajski przydomek Mar Szirjon, czyli Pan Pancerz. Czytaj więcej…

Half Union – amerykańska moneta próbna o nominale 50 dolarów amerykańskich, zaprojektowana przez rytownika Williama Barbera. Do projektu awersu został wykorzystany, po drobnych korektach, motyw z profilem Miss Liberty użyty przez Jamesa B. Longacre’a na monecie Liberty Head Double Eagle. Wokół profilu umieszczono 13 sześcioramiennych gwiazd, a pod postacią rok wybicia monety. Rewers, poza drobnymi zmianami w zdobieniu i wykonaniu Union Shield, również pozostał ten sam, co w przypadku monety o nominale 20 dolarów. Przedstawiał on orła nawiązującego do Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych z Union Shield na piersiach, który w szponach miał strzały i gałązkę oliwną. Dwie sztuki zostały wybite w złocie oraz nieznana liczba sztuk w miedzi przez U.S. Mint w 1877 roku. Obie złote monety znajdują się w zbiorach Smithsonian Institution w Waszyngtonie. Czytaj więcej…

II bitwa pod Guadalcanalem – bitwa morska stoczona w nocy z 14 na 15 listopada 1942 roku pomiędzy flotami japońską i amerykańską w pobliżu Guadalcanalu na Wyspach Salomona, podczas II wojny światowej, zakończona zwycięstwem amerykańskim. Była jedną z jedynie dwóch bitew pancerników podczas wojny na Pacyfiku oraz przedostatnią z siedmiu dużych bitew morskich i powietrzno-morskich podczas sześciomiesięcznej kampanii na Wyspach Salomona. Do bitwy doszło, gdy zespół 14 japońskich okrętów admirała Nobutake Kondō usiłował ponowić ostrzał artyleryjski lotniska Henderson Field i pozycji marines na Guadalcanalu, zaś usiłujący temu zapobiec adm. William Halsey wysłał do Ironbottom Sound zespół dwóch pancerników w eskorcie czterech niszczycieli, pod dowództwem adm. Willisa Lee. W wynikłym starciu zatopione zostały trzy amerykańskie niszczyciele, ogniem zaś pancernika USS „Washington” (BB-56) zatopiony został japoński pancernik „Kirishima” i niszczyciel „Ayanami”. Nocna bitwa morska zakończyła się amerykańskim zwycięstwem dzięki wykorzystaniu radaru. Jej wynik ostatecznie skłonił japońskie dowództwo do wycofania się z Guadalcanalu. Czytaj więcej…

Dzikan zaroślowy – gatunek ssaka z rodziny świniowatych, jeden z dwóch gatunków swego rodzaju obok dzikana rzecznego. Występuje w Afryce, w tym także na Madagaskarze. Wiedzie stadny tryb życia, jak swoi krewniacy. W grupie znajduje się od sześciu do dwunastu zwierząt. Należy do nich pojedynczy dorosły samiec, któremu towarzyszy jedna bądź kilka loch wraz z urodzonymi przez nie młodymi. Aktywność dzikana zaroślowego przypada na noc, nie licząc chłodniejszych miesięcy w obrębie chłodniejszych terenów na południu kontynentu, gdzie zwierzę podejmuje aktywność za dnia, kiedy to jest cieplej. W dzień zazwyczaj jednak dzikan zaroślowy wypoczywa, leżąc wśród gęstej roślinności. Może sporządzać sobie gniazdo, na miejsce takie wybiera chłodniejszą część swego areału. Lubianą przez dzikana zaroślowego aktywnością jest wylegiwanie się w bajorkach, od czego nie stronią i inne świniowate. Świetnie pływa, potrafi też szybko biegać. Dziennie przemierza od 0,5 do 6 km. Czytaj więcej…

Wielka, większa i największa – fantastyczna powieść młodzieżowa autorstwa Jerzego Broszkiewicza, wydana w 1960 roku przez wydawnictwo Nasza Księgarnia. Składa się z trzech części. Bohaterowie, para nastolatków, przeżywają trzy tytułowe przygody – ratują porwane dziecko, rozbitków katastrofy lotniczej, a na koniec spotykają Obcych i metodami dyplomatycznymi bronią przed nimi całą ludzkość. We wszystkich przygodach ich przewodnikiem jest mówiący samochód marki Opel Kapitän. Bohaterowie tej książki występują także w innej powieści Broszkiewicza – Długi deszczowy tydzień. Powieść zdobyła uznanie krytyków oraz badaczy literatury, którzy uznali ją za znaczącą pozycję w rozwoju polskiej literatury młodzieżowej. Została zekranizowana w 1963 roku. W PRL-u powieść była lekturą uzupełniającą dla klasy 5. W 1979 roku została wpisana na Listę Honorową im. H. Ch. Andersena. Czytaj więcej…

Ulica Hetmańska w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w środkowo-zachodniej części miasta, biegnąca w całości przez dzielnicę Załęska Hałda-Brynów część zachodnia. Droga o długości 540 m i przebiegu zbliżonym do południkowego położona jest w Starej Ligocie, będącej wschodnią częścią Ligoty. W 1880 roku powstała przy niej pierwsza ligocka szkoła. Na mapie z 1883 roku zaznaczony jest budynek szkoły, natomiast jeszcze nie ma drogi w śladzie późniejszej ulicy Hetmańskiej. Została ona wytyczona na przełomie XIX i XX wieku zgodnie z południkowym rozłogiem pól uprawnych. W następnych latach przy ulicy zaczęły powstawać kamienice-familoki, a w czasach Polski Ludowej wielorodzinne bloki mieszkalne. Ulica jest siedzibą szeregu placówek handlowo-usługowych i instytucji publicznych, w tym filii urzędu pocztowego oraz instytucji oświatowo-wychowawczych. Czytaj więcej…

Ławka patriotyczna – 16 ławek, które planowano ustawić w całej Polsce – po jednej w każdym województwie, ostatecznie ustawiono ich mniej. Zostały ufundowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz rząd Polski. Ławka miała wiatę w kształcie konturu Polski i była elementem kampanii społecznej „Inwestycje z polską flagą”, którą zorganizowała Kancelaria Premiera. Cena jednej ławki wyniosła 100 000 zł netto, dodatkowo wydano 5 milionów złotych na promocję projektu. O wyborze miejsc na postawienie ławek decydowały poszczególne urzędy wojewódzkie. Lokalizacja ławek w niektórych miejscowościach była krytykowana. Montaż ławek rozpoczęto pod koniec sierpnia 2022 roku, z planowanych szesnastu ostatecznie stanęło 12, a zdemontowano je 23 listopada 2022 roku. Czytaj więcej…

Jisra’el Tal (ur. 13 września 1924 w Machanajim, zm. 8 września 2010 w Rechowot) – izraelski wojskowy, generał dywizji, żołnierz Brygady Żydowskiej, bojownik Hagany. Jako żołnierz brał udział w wojnie o niepodległość Izraela, a następnie jako dowódca w kryzysie sueskim, wojnie sześciodniowej oraz wojnie Jom Kipur. Dowódca Korpusu Pancernego w latach 1964–1969, zastępca Szefa Sztabu Generalnego Sił Obronnych Izraela w latach 1972–1973 oraz szef Dowództwa Południowego w latach 1973–1974. Odpowiedzialny za reformę izraelskich wojsk pancernych i programy modyfikacji izraelskich czołgów. Uważany za „ojca” czołgu Merkawa. Dwukrotny laureat Nagrody Bezpieczeństwa Izraela oraz Nagrody Izraela. W 1996 roku został wyróżniony w General George Patton Museum w Fort Knox, gdzie włączono go w poczet czołowych dowódców wojsk pancernych w historii. Zaangażowanie w rozwój sił pancernych Izraela, przedefiniowanie roli sił pancernych na polu walki, zainicjowanie i koordynowanie prac nad Merkawą sprawiły, że Tal zyskał hebrajski przydomek Mar Szirjon, czyli Pan Pancerz. Czytaj więcej…

Half Union – amerykańska moneta próbna o nominale 50 dolarów amerykańskich, zaprojektowana przez rytownika Williama Barbera. Do projektu awersu został wykorzystany, po drobnych korektach, motyw z profilem Miss Liberty użyty przez Jamesa B. Longacre’a na monecie Liberty Head Double Eagle. Wokół profilu umieszczono 13 sześcioramiennych gwiazd, a pod postacią rok wybicia monety. Rewers, poza drobnymi zmianami w zdobieniu i wykonaniu Union Shield, również pozostał ten sam, co w przypadku monety o nominale 20 dolarów. Przedstawiał on orła nawiązującego do Wielkiej Pieczęci Stanów Zjednoczonych z Union Shield na piersiach, który w szponach miał strzały i gałązkę oliwną. Dwie sztuki zostały wybite w złocie oraz nieznana liczba sztuk w miedzi przez U.S. Mint w 1877 roku. Obie złote monety znajdują się w zbiorach Smithsonian Institution w Waszyngtonie. Czytaj więcej…

II bitwa pod Guadalcanalem – bitwa morska stoczona w nocy z 14 na 15 listopada 1942 roku pomiędzy flotami japońską i amerykańską w pobliżu Guadalcanalu na Wyspach Salomona, podczas II wojny światowej, zakończona zwycięstwem amerykańskim. Była jedną z jedynie dwóch bitew pancerników podczas wojny na Pacyfiku oraz przedostatnią z siedmiu dużych bitew morskich i powietrzno-morskich podczas sześciomiesięcznej kampanii na Wyspach Salomona. Do bitwy doszło, gdy zespół 14 japońskich okrętów admirała Nobutake Kondō usiłował ponowić ostrzał artyleryjski lotniska Henderson Field i pozycji marines na Guadalcanalu, zaś usiłujący temu zapobiec adm. William Halsey wysłał do Ironbottom Sound zespół dwóch pancerników w eskorcie czterech niszczycieli, pod dowództwem adm. Willisa Lee. W wynikłym starciu zatopione zostały trzy amerykańskie niszczyciele, ogniem zaś pancernika USS „Washington” (BB-56) zatopiony został japoński pancernik „Kirishima” i niszczyciel „Ayanami”. Nocna bitwa morska zakończyła się amerykańskim zwycięstwem dzięki wykorzystaniu radaru. Jej wynik ostatecznie skłonił japońskie dowództwo do wycofania się z Guadalcanalu. Czytaj więcej…

Dzikan zaroślowy – gatunek ssaka z rodziny świniowatych, jeden z dwóch gatunków swego rodzaju obok dzikana rzecznego. Występuje w Afryce, w tym także na Madagaskarze. Wiedzie stadny tryb życia, jak swoi krewniacy. W grupie znajduje się od sześciu do dwunastu zwierząt. Należy do nich pojedynczy dorosły samiec, któremu towarzyszy jedna bądź kilka loch wraz z urodzonymi przez nie młodymi. Aktywność dzikana zaroślowego przypada na noc, nie licząc chłodniejszych miesięcy w obrębie chłodniejszych terenów na południu kontynentu, gdzie zwierzę podejmuje aktywność za dnia, kiedy to jest cieplej. W dzień zazwyczaj jednak dzikan zaroślowy wypoczywa, leżąc wśród gęstej roślinności. Może sporządzać sobie gniazdo, na miejsce takie wybiera chłodniejszą część swego areału. Lubianą przez dzikana zaroślowego aktywnością jest wylegiwanie się w bajorkach, od czego nie stronią i inne świniowate. Świetnie pływa, potrafi też szybko biegać. Dziennie przemierza od 0,5 do 6 km. Czytaj więcej…

Wielka, większa i największa – fantastyczna powieść młodzieżowa autorstwa Jerzego Broszkiewicza, wydana w 1960 roku przez wydawnictwo Nasza Księgarnia. Składa się z trzech części. Bohaterowie, para nastolatków, przeżywają trzy tytułowe przygody – ratują porwane dziecko, rozbitków katastrofy lotniczej, a na koniec spotykają Obcych i metodami dyplomatycznymi bronią przed nimi całą ludzkość. We wszystkich przygodach ich przewodnikiem jest mówiący samochód marki Opel Kapitän. Bohaterowie tej książki występują także w innej powieści Broszkiewicza – Długi deszczowy tydzień. Powieść zdobyła uznanie krytyków oraz badaczy literatury, którzy uznali ją za znaczącą pozycję w rozwoju polskiej literatury młodzieżowej. Została zekranizowana w 1963 roku. W PRL-u powieść była lekturą uzupełniającą dla klasy 5. W 1979 roku została wpisana na Listę Honorową im. H. Ch. Andersena. Czytaj więcej…

Ulica Hetmańska w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w środkowo-zachodniej części miasta, biegnąca w całości przez dzielnicę Załęska Hałda-Brynów część zachodnia. Droga o długości 540 m i przebiegu zbliżonym do południkowego położona jest w Starej Ligocie, będącej wschodnią częścią Ligoty. W 1880 roku powstała przy niej pierwsza ligocka szkoła. Na mapie z 1883 roku zaznaczony jest budynek szkoły, natomiast jeszcze nie ma drogi w śladzie późniejszej ulicy Hetmańskiej. Została ona wytyczona na przełomie XIX i XX wieku zgodnie z południkowym rozłogiem pól uprawnych. W następnych latach przy ulicy zaczęły powstawać kamienice-familoki, a w czasach Polski Ludowej wielorodzinne bloki mieszkalne. Ulica jest siedzibą szeregu placówek handlowo-usługowych i instytucji publicznych, w tym filii urzędu pocztowego oraz instytucji oświatowo-wychowawczych. Czytaj więcej…

Okręty podwodne typu Pisani – włoskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz II wojny światowej. Jednostki wypierały 880 ton w położeniu nawodnym i 1058 ton pod wodą, a ich główną bronią było dziewięć torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z sześciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostki rozwijały na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła. W latach 1925–1929 w stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone zbudowano cztery jednostki tego typu. Okręty weszły w skład włoskiej marynarki w 1929 roku. Pełniły służbę na Morzu Śródziemnym oraz Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Z powodu zużycia trzy jednostki tego typu zostały w 1942 roku wycofane z czynnej służby i zostały złomowane w 1946 roku, a „Vettor Pisani” służył do końca wojny i został skreślony z listy floty w 1948 roku. Czytaj więcej…

Dług – polski film kryminalny z 1999 roku w reżyserii Krzysztofa Krauzego, zrealizowany na podstawie scenariusza napisanego przez reżysera wraz z Jerzym Morawskim. Film, oparty na autentycznych wydarzeniach, opowiada losy dwóch młodych warszawskich biznesmenów, zastraszanych i terroryzowanych przez gangstera, który żąda od nich spłaty nieistniejącego długu. Dług wywołał w Polsce burzliwą debatę na temat przesłanek rzeczywistych sprawców zbrodni, walnie przyczyniając się do zastosowania wobec nich prawa łaski. Film traktowano jako powiew świeżości w kinie polskim, choć część krytyków miała obiekcje wobec zbyt pozytywnego portretowania biznesmenów, a co za tym idzie – niedostatecznej krytyki rzeczywistości dzikiego kapitalizmu w Polsce lat 90. Dług odniósł jednak w Polsce wielki sukces festiwalowy. Producent filmu, Juliusz Machulski, odebrał Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz Orła za najlepszy film; nagradzane były też scenariusz, reżyseria Krauzego oraz gra Andrzeja Chyry jako demonicznego gangstera. Czytaj więcej…

ORP Bóbr – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewięciu zbudowanych na radzieckiej licencji trałowców projektu 254M. Okręt został zwodowany w marcu 1958 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go w listopadzie tego roku. Załoga okrętu składała się z 80 oficerów, podoficerów i marynarzy. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-66 oraz 606, większą część służby spędziła w 12. Dywizjonie Trałowców Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Jednostka została wycofana ze służby po ponad 30-letnim okresie eksploatacji w maju 1990 roku, a następnie – po zdemontowaniu w świnoujskim porcie zdatnego do użytku uzbrojenia i wyposażenia – złomowana. Czytaj więcej…

Lepilemur czarnopręgi – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych. Pierwszego opisu gatunku dokonał John Edward Gray w 1870 roku. Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia. Do 2013 roku w ogóle nie był badany na wolności, potem zaś przeprowadzono jedynie krótkotrwałe badania. Za dnia lepilemur czarnopręgi schronienia poszukuje w dziuplach drzew, w lasach bardziej otwartych, zrzucających liście, nie będzie również stronił od chronienia się w gąszczu. Lepilemur czarnopręgi, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny, jest endemitem Madagaskaru. Cechuje się ograniczonym zasięgiem występowania, nie sięgając poza region Sambirano. Całkowita liczebność gatunku spada. Siedlisko życia zwierzęcia jest dewastowane przez człowieka, głównie poprzez wylesianie oraz rozwój rolnictwa. W ochronie gatunku przeszkadza wątpliwość dotycząca systematyki. Czytaj więcej…

Korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian – seria dwóch korwet marynarki wojennej Rumunii, zbudowanych w Rumunii pod koniec XX wieku. Klasyfikowane pierwotnie jako fregaty. Okręty mają wyporność około 1500 ton, napędzane są silnikami wysokoprężnymi pozwalającymi na rozwijanie prędkości 23,4 węzła. Ich uzbrojenie stanowi armata uniwersalna kalibru 76 mm AK-176, działka przeciwlotnicze i przeciwrakietowe kalibru 30 mm, wyrzutnie torped i rakietowych bomb głębinowych. Nie są uzbrojone w rakiety, natomiast może na nich bazować śmigłowiec. Pierwszy z okrętów wszedł do służby pod koniec 1989 roku, równolegle z odprężeniem po zimnej wojnie, obaleniem komunizmu oraz przemianami politycznymi w Rumunii, prowadzącymi do wprowadzenia demokracji i integracji kraju z Zachodem, a drugi dołączył do niego w 1997 roku. Oba okręty brały udział od połowy lat 90. w międzynarodowych ćwiczeniach na Morzu Czarnym z państwami regionu oraz sojuszu NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju. Czytaj więcej…

Bitwa pod Tassafarongą – odbyta 30 listopada 1942 roku w pobliżu przylądka Tassafaronga na północnym brzegu Guadalcanalu, ostatnia z serii bitew morskich kampanii na Wyspach Salomona. Do bitwy doszło, gdy grupa czterech amerykańskich krążowników ciężkich, jednego krążownika lekkiego oraz sześciu niszczycieli odnalazła w cieśninie Ironbottom Sound eskadrę ośmiu japońskich niszczycieli usiłujących dostarczyć zaopatrzenie dla japońskich wojsk na Guadalcanalu. Pomimo elementu zaskoczenia i przewagi wynikającej z korzystania z radaru z powodu taktycznego błędu dowodzącego zespołem kadm.  Carletona Wrighta bitwa zakończyła się klęską United States Navy. Zatopiony został amerykański ciężki krążownik USS „Northampton” (CA-26), a ciężko uszkodzone zostały krążowniki USS „Minneapolis”, „New Orleans” oraz „Pensacola”. Japońskie zwycięstwo zostało okupione utratą niszczyciela „Takanami”. Dla United States Navy bitwa pod Tassafarongą była trzecią pod względem wielkości klęską II wojny światowej na Pacyfiku, po japońskim ataku na Pearl Harbor oraz bitwie pod Savo, oraz drugą pod względem wielkości w trakcie kampanii na Salomonach. Czytaj więcej…

Ali Soilih (ur. 7 stycznia 1937 w Mahajandze na Madagaskarze, zm. 29 maja 1978) – komoryjski agronom ioraz polityk, działacz socjalistyczny, prezydent Komorów w latach 1976–1978. W 1967 roku wybrany został do Rady Generalnej Terytorium Komorów z ramienia Demokratycznego Zgromadzenia Ludu Komorów. W latach 1970–1972 pełnił funkcję ministra prac publicznych i turystyki w rządzie Saïda Ibrahima. W 1972 roku, po przegranych przez Ibrahima wyborach, Ali Soilih przeszedł do opozycji wobec rządów Ahmeda Abdallaha. Został jednym z przywódców i założycieli Frontu Zjednoczenia Narodowego. W 1976 roku został oficjalnie wybrany Prezydentem Rady Rewolucyjnej Komorów. Radykalne reformy Soiliha, jego stosunek do tradycji i religii, upokarzający sposób traktowania dawnych elit, a przy tym brak widocznej skuteczności w zarządzaniu państwem sprawiły, że spore poparcie społeczne, jakim cieszył się na początku swych rządów, z czasem wyraźnie stopniało. Czytaj więcej…

Okręty podwodne typu Pisani – włoskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz II wojny światowej. Jednostki wypierały 880 ton w położeniu nawodnym i 1058 ton pod wodą, a ich główną bronią było dziewięć torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z sześciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostki rozwijały na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła. W latach 1925–1929 w stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone zbudowano cztery jednostki tego typu. Okręty weszły w skład włoskiej marynarki w 1929 roku. Pełniły służbę na Morzu Śródziemnym oraz Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Z powodu zużycia trzy jednostki tego typu zostały w 1942 roku wycofane z czynnej służby i zostały złomowane w 1946 roku, a „Vettor Pisani” służył do końca wojny i został skreślony z listy floty w 1948 roku. Czytaj więcej…

Dług – polski film kryminalny z 1999 roku w reżyserii Krzysztofa Krauzego, zrealizowany na podstawie scenariusza napisanego przez reżysera wraz z Jerzym Morawskim. Film, oparty na autentycznych wydarzeniach, opowiada losy dwóch młodych warszawskich biznesmenów, zastraszanych i terroryzowanych przez gangstera, który żąda od nich spłaty nieistniejącego długu. Dług wywołał w Polsce burzliwą debatę na temat przesłanek rzeczywistych sprawców zbrodni, walnie przyczyniając się do zastosowania wobec nich prawa łaski. Film traktowano jako powiew świeżości w kinie polskim, choć część krytyków miała obiekcje wobec zbyt pozytywnego portretowania biznesmenów, a co za tym idzie – niedostatecznej krytyki rzeczywistości dzikiego kapitalizmu w Polsce lat 90. Dług odniósł jednak w Polsce wielki sukces festiwalowy. Producent filmu, Juliusz Machulski, odebrał Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz Orła za najlepszy film; nagradzane były też scenariusz, reżyseria Krauzego oraz gra Andrzeja Chyry jako demonicznego gangstera. Czytaj więcej…

ORP Bóbr – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z dziewięciu zbudowanych na radzieckiej licencji trałowców projektu 254M. Okręt został zwodowany w marcu 1958 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go w listopadzie tego roku. Załoga okrętu składała się z 80 oficerów, podoficerów i marynarzy. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-66 oraz 606, większą część służby spędziła w 12. Dywizjonie Trałowców Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Jednostka została wycofana ze służby po ponad 30-letnim okresie eksploatacji w maju 1990 roku, a następnie – po zdemontowaniu w świnoujskim porcie zdatnego do użytku uzbrojenia i wyposażenia – złomowana. Czytaj więcej…

Lepilemur czarnopręgi – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych. Pierwszego opisu gatunku dokonał John Edward Gray w 1870 roku. Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia. Do 2013 roku w ogóle nie był badany na wolności, potem zaś przeprowadzono jedynie krótkotrwałe badania. Za dnia lepilemur czarnopręgi schronienia poszukuje w dziuplach drzew, w lasach bardziej otwartych, zrzucających liście, nie będzie również stronił od chronienia się w gąszczu. Lepilemur czarnopręgi, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny, jest endemitem Madagaskaru. Cechuje się ograniczonym zasięgiem występowania, nie sięgając poza region Sambirano. Całkowita liczebność gatunku spada. Siedlisko życia zwierzęcia jest dewastowane przez człowieka, głównie poprzez wylesianie oraz rozwój rolnictwa. W ochronie gatunku przeszkadza wątpliwość dotycząca systematyki. Czytaj więcej…

Korwety typu Contraamiral Eustațiu Sebastian – seria dwóch korwet marynarki wojennej Rumunii, zbudowanych w Rumunii pod koniec XX wieku. Klasyfikowane pierwotnie jako fregaty. Okręty mają wyporność około 1500 ton, napędzane są silnikami wysokoprężnymi pozwalającymi na rozwijanie prędkości 23,4 węzła. Ich uzbrojenie stanowi armata uniwersalna kalibru 76 mm AK-176, działka przeciwlotnicze i przeciwrakietowe kalibru 30 mm, wyrzutnie torped i rakietowych bomb głębinowych. Nie są uzbrojone w rakiety, natomiast może na nich bazować śmigłowiec. Pierwszy z okrętów wszedł do służby pod koniec 1989 roku, równolegle z odprężeniem po zimnej wojnie, obaleniem komunizmu oraz przemianami politycznymi w Rumunii, prowadzącymi do wprowadzenia demokracji i integracji kraju z Zachodem, a drugi dołączył do niego w 1997 roku. Oba okręty brały udział od połowy lat 90. w międzynarodowych ćwiczeniach na Morzu Czarnym z państwami regionu oraz sojuszu NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju. Czytaj więcej…

Bitwa pod Tassafarongą – odbyta 30 listopada 1942 roku w pobliżu przylądka Tassafaronga na północnym brzegu Guadalcanalu, ostatnia z serii bitew morskich kampanii na Wyspach Salomona. Do bitwy doszło, gdy grupa czterech amerykańskich krążowników ciężkich, jednego krążownika lekkiego oraz sześciu niszczycieli odnalazła w cieśninie Ironbottom Sound eskadrę ośmiu japońskich niszczycieli usiłujących dostarczyć zaopatrzenie dla japońskich wojsk na Guadalcanalu. Pomimo elementu zaskoczenia i przewagi wynikającej z korzystania z radaru z powodu taktycznego błędu dowodzącego zespołem kadm.  Carletona Wrighta bitwa zakończyła się klęską United States Navy. Zatopiony został amerykański ciężki krążownik USS „Northampton” (CA-26), a ciężko uszkodzone zostały krążowniki USS „Minneapolis”, „New Orleans” oraz „Pensacola”. Japońskie zwycięstwo zostało okupione utratą niszczyciela „Takanami”. Dla United States Navy bitwa pod Tassafarongą była trzecią pod względem wielkości klęską II wojny światowej na Pacyfiku, po japońskim ataku na Pearl Harbor oraz bitwie pod Savo, oraz drugą pod względem wielkości w trakcie kampanii na Salomonach. Czytaj więcej…