Spachaczowate

Spachaczowate
	Sparassidae
	Bertkau, 1872
	; Spachacz zielonawy (Micrommata virescens)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	szczękoczułkowce
Gromada	pajęczaki
Rząd	pająki
Infrarząd	Araneomorphae
(bez rangi)	płytkowce
Rodzina	spachaczowate
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Spachaczowate (Sparassidae) – rodzina dużych pająków z grupy Araneomorphae. Występują głównie w tropikach, jedynym przedstawicielem w Europie jest występujący także w Polsce spachacz zielonawy^[2]^[3]. Spachaczowate cechują się spłaszczonym ciałem i bardzo długimi odnóżami umożliwiającymi im osiąganie dużych prędkości i poruszanie się przodem, bokiem lub tyłem po powierzchniach zarówno poziomych, jak i pionowych. Nie budują sieci łownych. Potencjalne ofiary lokalizują przede wszystkim dotykiem, dlatego też ich odnóża są gęsto pokryte bardzo czułymi włoskami czuciowymi^[4]. Spachaczowate osiągają przeważnie duże rozmiary – największym znanym przedstawicielem jest Heteropoda maxima, dorastający do 46 mm długości i 25–30 cm rozpiętości odnóży. Ponad 40 mm długości osiągają również Beregama aurea oraz nienazwany gatunek z rodzaju Heteropoda^[5]. Mimo dużych rozmiarów nie są niebezpieczne dla człowieka, choć sprowokowane kąsają. Żywią się głównie owadami i innymi stawonogami, jednak przedstawiciele dużych gatunków są w stanie zabić niewielkie kręgowce. Często wnikają do zabudowań, gdzie jednak bywają tolerowane, gdyż wyłapują drobne zwierzęta. Spachaczowate prowadzą przeważnie nocny tryb życia. Wiele gatunków przebywa w szczelinach lub pod korą^[4], niektóre żyją w jaskiniach^[5].

Według The World Spider Catalog Normana Platnicka z 2014 roku do Sparassidae należą 84 rodzaje obejmujące 1148 gatunków^[6]. Rodzina ta bywa dzielona na pięć podrodzin: Deleninae, Heteropodinae, Palystinae, Sparassinae i Sparianthinae. Deleninae może być jednak niepoprawna, gdyż podniesienie jej do rangi odrębnej podrodziny może powodować, że Sparassinae stanie się taksonem parafiletycznym^[7]. Również Sparassinae i Eusparassinae mogą nie być taksonami monofiletycznymi^[8]. Na określenie spachaczowatych używane były również nazwy Eusparassidae i Heteropodidae, jednak nazwa Sparassidae ma nad nimi pierwszeństwo, mimo iż rodzaj Sparassus jest obecnie uważany za młodszy synonim rodzaju Micrommata^[9]. Pozostałości najstarszych znanych przedstawicieli tej rodziny odkryto w bursztynie birmańskim z okresu kredy^[10], choć datowanie molekularne sugeruje, że Sparassidae powstały jeszcze we wczesnej jurze, ok. 186 mln lat temu^[8].

Przypisy

↑ Sparassidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Abdullah Bayram, Sevda Özdağ. Micrommata virescens (Clerck, 1757), a new species for the spider fauna of Turkey (Araneae, Sparassidae). „Turkish Journal of Zoology”. 26, s. 305–307, 2002. (ang.).
↑ Blick T. et al. 2004. Checklist of the spiders of Central Europe. (Arachnida: Araneae). Version 1. Dezember 2004.
↑ ^a ^b Barbara Baehr, Martin Baehr: Jaki to pająk?. Warszawa: MULTICO, 2008, s. 116–118. ISBN 978-83-7073-635-4.
↑ ^a ^b Peter Jäger. A new species of Heteropoda (Araneae, Sparassidae, Heteropodinae) from Laos, the largest huntsman spider?. „Zoosystema”. 23 (3), s. 461–465, 2001. (ang.).
↑ Norman I.N.I. Platnick Norman I.N.I., Currently valid spider genera and species, [w:] The World Spider Catalog, Version 14.5, American Museum of Natural History, DOI: 10.5531/db.iz.0001 [dostęp 2014-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-29] (ang.).
↑ Joel Hallan: Sparassidae. Biology Catalog. [dostęp 2012-08-26]. (ang.).
↑ ^a ^b Majid Moradmand, Axel L. Schönhofer, Peter Jäger. Molecular phylogeny of the spider family Sparassidae with focus on the genus Eusparassus and notes on the RTA-clade and 'Laterigradae'. „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.01.021. (ang.).
↑ Peter Jäger. Sparassidae – the valid scientific name for the huntsman spiders (Arachnida, Araneae). „Arachnologische Mitteilungen”. 17, s. 1–10, 1999. (ang.).
↑ David Penney. Spiders in Upper Cretaceous amber from New Jersey (Arthropoda: Araneae). „Palaeontology”. 45 (4), s. 709–724, 2002. DOI: 10.1111/1475-4983.00256. (ang.).

[itis-1] Sparassidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[BO02-2] Abdullah Bayram, Sevda Özdağ. Micrommata virescens (Clerck, 1757), a new species for the spider fauna of Turkey (Araneae, Sparassidae). „Turkish Journal of Zoology”. 26, s. 305–307, 2002. (ang.).

[Blick-3] Blick T. et al. 2004. Checklist of the spiders of Central Europe. (Arachnida: Araneae). Version 1. Dezember 2004.

[sp2-4] Barbara Baehr, Martin Baehr: Jaki to pająk?. Warszawa: MULTICO, 2008, s. 116–118. ISBN 978-83-7073-635-4.

[maxima-5] Peter Jäger. A new species of Heteropoda (Araneae, Sparassidae, Heteropodinae) from Laos, the largest huntsman spider?. „Zoosystema”. 23 (3), s. 461–465, 2001. (ang.).

[Platnick-6] Norman I.N.I. Platnick Norman I.N.I., Currently valid spider genera and species, [w:] The World Spider Catalog, Version 14.5, American Museum of Natural History, DOI: 10.5531/db.iz.0001 [dostęp 2014-02-28] [zarchiwizowane z adresu 2012-06-29] (ang.).

[Hallan-7] Joel Hallan: Sparassidae. Biology Catalog. [dostęp 2012-08-26]. (ang.).

[mpev14-8] Majid Moradmand, Axel L. Schönhofer, Peter Jäger. Molecular phylogeny of the spider family Sparassidae with focus on the genus Eusparassus and notes on the RTA-clade and 'Laterigradae'. „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2014.01.021. (ang.).

[nazwa-9] Peter Jäger. Sparassidae – the valid scientific name for the huntsman spiders (Arachnida, Araneae). „Arachnologische Mitteilungen”. 17, s. 1–10, 1999. (ang.).

[Penney-10] David Penney. Spiders in Upper Cretaceous amber from New Jersey (Arthropoda: Araneae). „Palaeontology”. 45 (4), s. 709–724, 2002. DOI: 10.1111/1475-4983.00256. (ang.).

[1]