Percy Spender
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Minister spraw zagranicznych Australii | |
Okres | |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Prezes Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości | |
Okres | |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Percy Spender (ur. 5 października 1897 w Sydney, zm. 3 maja 1985 w Sydney) – australijski prawnik, polityk i dyplomata. W latach 1949–1951 był ministrem spraw zagranicznych i jednocześnie ministrem ds. terytoriów zewnętrznych w rządzie Australii, w latach 1964–1967 sprawował funkcję prezesa Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Jest uważany za jednego z głównych architektów politycznego zbliżenia Australii i Stanów Zjednoczonych wkrótce po II wojnie światowej[1].
Biografia
[edytuj | edytuj kod]Wykształcenie i początki kariery politycznej
[edytuj | edytuj kod]Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Sydney. Początkowo pracował jako urzędnik państwowy, po czym w 1923 został przyjęty do adwokatury stanu Nowa Południowa Walia. W 1935 otrzymał prestiżowy tytuł zawodowy radcy królewskiego (ang. King's Counsel). Karierę polityczną rozpoczął w 1937, uzyskując mandat w federalnej Izbie Reprezentantów. Choć w wyborach startował jako kandydat niezależny, wkrótce po wejściu do parlamentu przystąpił do Partii Zjednoczonej Australii. W 1944 został członkiem nowo powstałej Liberalnej Partii Australii (LPA).
W kwietniu 1939 wszedł do gabinetu premiera Roberta Menziesa. Początkowo był ministrem bez teki pracującym w resorcie skarbu, a następnie wiceprzewodniczącym Federalnej Rady Wykonawczej. Od marca do października 1940 kierował resortem skarbu, co tradycyjnie jest w Australii najważniejszym stanowiskiem rządowym związanym z polityką gospodarczą. Następnie został ministrem armii. Zachował to stanowisko również w krótkotrwałym gabinecie Arthura Faddena. Jesienią 1941 wraz z całą australijską prawicą przeszedł do opozycji, choć aż do końca wojny pozostawał członkiem ponadpartyjnej Wojennej Rady Doradczej.
Minister spraw zagranicznych
[edytuj | edytuj kod]W 1949, gdy Menzies po raz drugi został premierem, Spender otrzymał w jego gabinecie pieczę nad australijską dyplomacją oraz terytoriami zewnętrznymi, z których najważniejszym była Papua-Nowa Gwinea. Czas jego urzędowania przyniósł wiele niezwykle ważnych wydarzeń w australijskiej polityce zagranicznej, a sam Spender odegrał w nich doniosłą rolę. Trzy najistotniejsze to zawarcie traktatu sojuszniczego z USA i Nową Zelandią (ANZUS), powstanie planu Kolombo (będącego, w pewnym uproszczeniu, azjatyckim odpowiednikiem planu Marshalla, finansowanym przez USA oraz bogatszych członków Wspólnoty Narodów), a także podpisanie powojennego traktatu pokojowego z Japonią (tzw. traktat z San Francisco).
Późniejsza kariera
[edytuj | edytuj kod]W 1951 coraz bardziej skonfliktowany z premierem Spender postanowił wycofać się z czynnego życia politycznego i zaczął realizować się w dyplomacji. Przez siedem kolejnych lat był ambasadorem Australii w USA, zachowując bardzo poważny wpływ na rozwój stosunków tych państw. Następnie jako pierwszy Australijczyk został powołany w skład Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, gdzie zasiadał przez dziewięć lat, w tym przez trzy ostatnie jako jego prezes. Następnie przeszedł na emeryturę, na której przeżył jeszcze 18 lat. Zmarł w 1985 roku w wieku 87 lat.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Jego syn John Spender poszedł w ślady ojca – przez dziesięć lat był członkiem australijskiego parlamentu, a potem ambasadorem we Francji.
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]Był kawalerem Orderu Imperium Brytyjskiego klasy Rycerz Komandor oraz Orderu św. Michała i św. Jerzego klasy Rycerz Komandor. Oba te odznaczenia dawały mu prawo używania tytułu Sir przed nazwiskiem.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ David Lowe. Percy Spender's quest. „Australian Journal of International Affairs”. Vol. 55, No. 2, s. 187-198, 2001. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sandra Penrose, Percy Spender and the Origins of Anzus, University of Adelaide [dostęp 2011-04-10]
- Mieczysław Sprengel: Polityczno-gospodarcze relacje Australii z Japonią w latach 1945-1976. Poznań-Kalisz: Wydział Artystyczno-Pedagogiczny Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2010. ISBN 978-83-62135-66-0.
- Allan Gyngell, Michael Wesley: Making Australian Foreign Policy. Cambridge: Cambridge University Press, 2003. ISBN 0-521-53997-8.
- David Lowe: Percy Spender. Minister and Ambassador. W: Jean Beaumont, Christopher Waters, David Lowe, Gary Woodard: Ministers, Mandarins and Diplomats. Australian Foreign Policy Making 1941-1969. Melbourne: Melbourne University Press, 2003, s. 62-88. ISBN 052285047-2.
- Ambasadorowie Australii w Stanach Zjednoczonych
- Australijscy prawnicy
- Australijscy ministrowie terytoriów
- Australijscy ministrowie spraw zagranicznych
- Członkowie Izby Reprezentantów Australii
- Prezesi Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
- Odznaczeni Orderem Imperium Brytyjskiego
- Odznaczeni Orderem św. Michała i św. Jerzego
- Urodzeni w 1897
- Zmarli w 1985
- Ludzie urodzeni w Sydney