Obwód żytomierski

Obwód żytomierski
Житомирська область
	Obwód
	; Centrum Żytomierza nocą
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Siedziba	Żytomierz
Kod ISO 3166-2	UA-18
Przewodniczący ODA	Witalij Buneczko
Powierzchnia	29 832 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 1 195 495
Tablice rejestracyjne	AM; KM
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba rejonów	4
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Obwód żytomierski (ukr. Житомирська область) – jeden z 24 obwodów Ukrainy. Leży w północnej części Ukrainy, przy granicy z Białorusią. Stolicą obwodu jest Żytomierz.

Zachodnia część obwodu leży geograficznie na Wołyniu (Zwiahel, Baranówka), większa część na Polesiu^[3].

Obwód żytomierski graniczy z obwodami: rówieńskim, chmielnickim, winnickim i kijowskim oraz białoruskim obwodem homelskim.

Na pograniczu obwodów żytomierskiego i winnickiego znajduje się Krater Zapadnaja.

Historia

Cały obszar obwodu do II rozbioru Polski znajdował się w granicach I Rzeczypospolitej. Administracyjnie w większości podlegał województwom wołyńskiemu i kijowskiemu. Sam Żytomierz był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[4] oraz stolicą województwa kijowskiego po 1667 r. Prywatnymi miastami szlacheckimi były m.in. Berdyczów i Zwiahel).

Obwód został utworzony w 1937 r. w ramach ZSRR i graniczył z II Rzeczpospolitą. Wcześniej, w latach 1925-1935, w pobliżu Żytomierza istniał Polski Rejon Narodowy im. Juliana Marchlewskiego.

Demografia

Skład narodowościowy obwodu w 2001 roku według ukraińskiego spisu powszechnego^[5]:

Ukraińcy: 1254,9 tys. (90,3%)
Rosjanie: 68,9 tys. (5%)
Polacy: 49 tys. (3,5%)
Bułgarzy: 4,9 tys. (0,4%)
Żydzi: 2,7 tys. (0,2%)
Mołdawianie: 1,4 tys. (0,1%)
Niemcy: 1 tys. (0,1%)
Czesi: 0,8 tys. (0,1%)
Ormianie: 0,8 tys. (0,1%)
Cyganie: 0,8 tys. (0,1%)

Obwód żytomierski jest największym skupiskiem Polaków na Ukrainie, a Żytomierz jednym z głównych kulturalnych ośrodków polskich obok Lwowa.

Osobny artykuł: Polacy w obwodzie żytomierskim.

Miasta

Zabytki

Cmentarz rzymskokatolicki w Żytomierzu – jedna z najstarszych i największych polskich nekropolii na Kresach Wschodnich^[6]
Kościoły z okresu Polski przedrozbiorowej: klasztor karmelitów bosych i kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Berdyczowie, katedra św. Zofii w Żytomierzu, kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Korosteszowie
Pałac Hańskich w Wierzchowni
Domy Józefa Ignacego Kraszewskiego i Jarosława Dąbrowskiego w Żytomierzu
Żytomierska Filharmonia Obwodowa, dawniej polski Teatr Żytomierski
Kompleks Historyczno-Kulturalny „Zamek Radomyśl”
Monaster Przemienienia Pańskiego w Tryhorach

Przypisy

↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №587/2019. Офіційне інтернет-представництво Президента України. [dostęp 2019-08-16]. (ukr.).
↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).
↑ żytomierski, obwód, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-05] .
↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.
↑ Всеукраїнський перепис населення 2001 | English version | Results | General results of the census | National composition of population | Zhytomyr regi... [online], 2001.ukrcensus.gov.ua [dostęp 2017-11-25] .
↑ Polski Cmentarz w Żytomierzu | Kapelania Polska w Żytomierzu [online], www.kapelania.zt.ua [dostęp 2017-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-10] (pol.).

[1] УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №587/2019. Офіційне інтернет-представництво Президента України. [dostęp 2019-08-16]. (ukr.).

[2] Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online] [dostęp 2021-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).

[3] żytomierski, obwód, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-05] .

[4] Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 15.

[5] Всеукраїнський перепис населення 2001 | English version | Results | General results of the census | National composition of population | Zhytomyr regi... [online], 2001.ukrcensus.gov.ua [dostęp 2017-11-25] .

[6] Polski Cmentarz w Żytomierzu | Kapelania Polska w Żytomierzu [online], www.kapelania.zt.ua [dostęp 2017-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-10] (pol.).

[krym-7] Sewastopol i Republika Autonomiczna Krymu zostały jednostronnie inkorporowane do Rosji w 2014 roku; na arenie międzynarodowej są uznawane za część Ukrainy.

[1]

Obwody	charkowski chersoński chmielnicki czerkaski czernihowski czerniowiecki dniepropetrowski doniecki iwanofrankiwski kijowski kirowohradzki lwowski ługański mikołajowski odeski połtawski rówieński sumski tarnopolski winnicki wołyński zakarpacki zaporoski żytomierski
Republika autonomiczna	Autonomiczna Republika Krymu^[A]
Miasta wydzielone	Kijów Sewastopol^[A]
Miasta obwodowe	Charków Chersoń Chmielnicki Czerkasy Czernihów Czerniowce Dniepr Donieck Iwano-Frankiwsk Kijów Kropywnycki Lwów Ługańsk Mikołajów Odessa Połtawa Równe Sumy Tarnopol Winnica Łuck Użhorod Zaporoże Żytomierz Symferopol^[A]