ORP Pińsk

ORP Pińsk

Trzy monitory „gdańskie” w latach 20. – „Pińsk” po lewej stronie.
Historia
Stocznia	Stocznia Gdańska WM Gdańsk
Wodowanie	1920
Marynarka Wojenna
Nazwa	ORP „Pińsk”
Wejście do służby	20 października(?) 1920
Wycofanie ze służby	18 września 1939 (zatopiony)
Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa	„Żytomir”
Wejście do służby	24 października 1939
Wycofanie ze służby	1 września 1941
Los okrętu	zatopiony na Dnieprze
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa 110 t pełna 126,5 t
Długość	34,5 m (między pionami)[1]
Szerokość	5,05 m
Zanurzenie	0,75–0,8 m
Napęd
2 silniki Diesla Glennifer o łącznej mocy 200 KM, 2 śruby
Prędkość	13,5 km/h
Uzbrojenie
3 działa 75 mm (1 × II, 1 × I) 4 km 7,92 mm (stan na 1939)
Opancerzenie
do 8 mm
Załoga	41-44 ludzi

ORP Pińsk – monitor rzeczny Marynarki Wojennej II RP z okresu międzywojennego i kampanii wrześniowej. Służył następnie podczas II wojny światowej w marynarce radzieckiej pod nazwą „Żytomir”.

Monitor zbudowany został w 1920 w Stoczni Gdańskiej, wraz z trzema bliźniaczymi jednostkami typu B (tzw. monitory „gdańskie”): OORP „Warszawa”, „Toruń” (eks-„Mozyrz”) i „Horodyszcze”.

Początkowo uzbrojenie główne monitorów stanowiły dwie armaty kalibru 105 mm w jednodziałowych wieżach na dziobie i rufie oraz pięć wieżyczek z pojedynczymi karabinami maszynowymi, umieszczonych bezpośrednio na pokładzie^[2]. Na przełomie lat 20. i 30. „Pińsk” został przezbrojony w dwie armaty kal. 75 mm w wieży dziobowej i haubicę kal. 100 mm w wieży rufowej, a liczbę wież karabinów maszynowych zmniejszono do 4. W latach 1938–1939 zamieniono uzbrojenie artyleryjskie na 3 armaty kal. 75 mm i wymieniono trzy silniki Daimler-Benz o mocy łącznej 180 KM na dwa Glennifer o mocy 200 KM. Zastosowano też dodatkowe boczne pływaki zmniejszające zanurzenie do 0,6 m, lecz obniżające prędkość do 10,5 km/h^[1].

Początkowo „Pińsk” wszedł do służby we Flotylli Wiślanej, stacjonując w Toruniu, a po jej likwidacji, w 1926 wszedł w skład Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej w Pińsku^[2].

Brał udział w kampanii wrześniowej, lecz, podobnie, jak inne jednostki flotylli, bez starć z przeciwnikiem. Po inwazji radzieckiej, z powodu niemożności ewakuacji, został 18 września 1939 samozatopiony przez załogę ok. 10 km na wschód od Mostów Wolańskich^[3].

Już pod koniec września 1939 okręt został wydobyty przez Rosjan i po remoncie w zakładach im. Stalina w Kijowie, wcielony do służby pod nazwą „Żytomir”. Formalnie został wciągnięty na listę okrętów Flotylli Dnieprzańskiej już 24 października 1939. Od 17 lipca 1940 wchodził w skład radzieckiej Flotylli Pińskiej^[4].

Po ataku Niemiec na ZSRR walczył od lipca 1941 na Berezynie oraz na Dnieprze. 15 lipca wspierał 232. Dywizję Strzelców pod Bobrujskiem na Berezynie (dowódcą okrętu był wówczas por. mar. A.P. Bykow)^[5]. Podczas wycofywania z rejonu Okuninowa do Kijowa, wszedł 1 września 1941 na mieliznę koło wsi Swaromje i został tam zniszczony przez artylerię niemiecką^[4].

Uzbrojenie:

• początkowe
  • 2 działa kalibru 105 mm wz. 13 (2 × I)
  • 5 karabinów maszynowych 7,92 mm
• od 1930:
  • 1 haubica kalibru 100 mm wz. 14/19,
  • 2 działa 75 mm
  • 4 km 7,92 mm
• w 1939^[1]:
  • 3 działa 75 mm wz. 97 (1 × II, 1 × I)
  • 4 km 7,92 mm
• jako „Żytomir”^[4]:
  • 3 działa 76,2 mm USW (1 × II, 1 × I)^[6]
  • 4 km 7,62 mm Maxim
  • 2 wkm plot 12,7 mm DSzK (według niektórych źródeł^[6])

Opancerzenie^[2]:

• burty – 5 mm
• pokład – 6 mm
• wieże artyleryjskie – 10 mm
• wieże km – 8 mm
• stanowisko dowodzenia – 8 mm

• Jerzy Pertek: Wielkie dni małej floty, Wyd. Poznańskie, Poznań 1976, s. 194, 604
• (ros.) Iwan I. Czernikow: Encikłopedia monitorow. Zaszczitniki riecznych granic Rossii, Sudostrojenie, St. Petersburg, 2007, ISBN 978-5-7355-0706-2.
• (ros.) S.S. Bierieżnoj, Trofiei i rieparacji WMF SSSR, Jakuck 1994